هر دولت برای موفقیت بیشتر و به دست گرفتن امور کشور، نیاز به وزرایی کارآمد و متخصص دارد چون رئیس جمهور همه برنامه‌های 4ساله خود را با تکیه بر دانش و تخصص وزرای کابینه و اعتماد به آنها تدوین می‌کند. زمانی که حسن روحانی در سال 92 دولت را از احمدی‌نژاد تحویل گرفت، میراث‌دار دولت و کشوری با خرابی‌های زیاد، بدهی، تحریم، تهدید به جنگ نظامی و گزینه‌های روی میز از طرف آمریکا و قدرت‌های بزرگ مواجه بود. دولتی که چیزی در خزانه نداشت و به بانک مرکزی مقروض بود. بنابراین طبیعی است که برای مقابله با این خطرات و مشکلات نیاز به وزرایی گرم و سرد چشیده داشته باشد و افرادی را به مجلس معرفی کند که فارغ از سن و سال از تجربه و تخصص کافی برخوردار باشند تا بتوانند کشور را از آن شرایط بحرانی و فوق‌العاده خارج کنند. ناگفته نماند که مجلس اصول‌گرای نهم با دولت اعتدالی یازدهم از همان ابتدا سرناسازگاری داشت و در رای اعتماد به برخی وزرای پیشنهادی سخت‌گیری‌های زیادی اعمال کرد. مجلس نهم با زدن برچسب‌های سیاسی به وزرای پیشنهادی کابینه یازدهم و به میان کشیدن حوادث انتخابات88 و ادعای تاثیر این افراد در ماجرای آن حوادث، مانع از رای‌آوری و خدمت برخی افراد کاردان و متخصص در دولت اعتدال شدند. به نحوی که روحانی برای برخی وزارتخانه‌ها از جمله وزارت علوم مجبور شد 5بار گزینه معرفی کند و چهره‌های مختلفی را که خارج از سلیقه سیاسی برخی تندروهای مجلس بودند پیشنهاد دهد تا شاید از آزمون افراطیون پیروز بیرون بیایند و رای اعتماد بگیرند. همچنین رئیس جمهور اعتدال‌گرای یازدهم برای معرفی وزرای برخی وزارت‌خانه‌های دیگر مثل آموزش و پرورش و ورزش و جوانان نیز با چنین مشکلاتی مواجه بود. 

به گزارش روز نو به هر حال 4سال اول دولت روحانی با ضعف و قدرت برخی وزرا به پایان رسید و مردم در انتخابات96 بار دیگر پای صندوق‌های رای آمدند و با تکرار دولت اعتدال و امید خواستار ادامه این روند شدند. ولی نکته اینجاست که این بار زنان و جوانان مطالباتی داشتند و از رئیس جمهور منتخب خود خواستند که بر شعارها و مطالبات آنها پایمردی کند و سهم آنها از کابینه دوازدهم را فراموش نکند.

لازم به ذکراست؛ پس از گذشت 4 سال از دولت اول روحانی، کشور درشرایط 8ساله دولت مهرورز نیست و بحران‌ها و تهدیدات نظامی و تحریم‌ها با برجام تا حدی رفع شده و کابینه دولت دوازدهم نیاز به جوانسازی و نفس تازه دارد. علیرضا رحیمی، نماینده تهران در مجلس و عضو فراکسیون امید و از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی درباره تغییر کابینه دولت دوازدهم در گفت وگو با همدلی موضوعاتی را بیان کرده است. این نماینده اصلاح‌طلب معتقد است که کابینه دوازدهم نسبت به کابینه فعلی نیاز به تغییر حداقل 50درصدی دارد. رحیمی دو وزارتخانه امور خارجه و نفت را از وزارتخانه‌های موفق کابینه یازدهم می‌داند و ضعف کابینه روحانی را در وزارتخانه‌های ورزش و جوانان و رفاه و امور اجتماعی می‌داند. آنچه در زیر می‌خوانید حاصل این گفت‌وگو است.

نظرشما درباره تغییر کابینه فعلی برای دولت دوازدهم چیست؟ 

با توجه به اینکه روحانی در شرایطی دولت را از احمدی‌نژاد تحویل گرفت که بسیاری از فعل و انفعالات و تغییرات در وزارتخانه‌ها و دولت کارشناسی نبودند. بیش از 6 وزارتخانه ادغام شده بودند و اکثر کارشناسان این ادغام‌ها را کار غلطی می‌دانستند. هم اکنون هم یک به یک لوایح تفکیک ادغام‌ها به مجلس می‌آید و دولت خواستار بازگشت به وضعیت سابق است که به صورت غلط و غیر کارشناسی انجام شده بود. دلیل اینکه این موضوع را مطرح می‌کنم این است که تاثیر مستقیمی در انتخاب وزرا و تعیین کابینه دارد. اگر دکتر روحانی نگاهش به کابینه نگاهی انبساطی و برگرداندن وزارتخانه‌هایی باشد که به اشتباه ادغام شده‌اند، باید وزرایی را انتخاب کند که برای آن وزارتخانه‌ها کارآمدی بیشتری دارند. مثلا برای وزارت راه و شهرسازی همچنان انتقاداتی وجود دارد که دکتر آخوندی حوزه قالب تخصصش مسکن است و حوزه هوانوردی و حمل و نقل را نمی‌شناسد. بنابراین طبیعی است که این انتقادات برای کابینه جدید نباید وجود داشته باشد و به‌سمتی باید برویم که مجموعه وزرا قبل از اینکه مختصات فردی آنها مهم باشد، مختصات تخصص و کارآمدی آنها دارای اولویت باشد.

به نظر شما چند درصد کابینه فعلی باید برای دولت دوازدهم تغییر کند؟

اینکه کابینه فعلی چند درصدش تغییر کند، قابل پیش‌بینی است که حداقل 50درصد این کابینه باید برای دولت جدید تغییر ‌کند. مهم‌ترین اولویت رئیس جمهور هم باید کارآمدی وزرا و جوان‌گرایی کابینه باشد. جوان‌گرایی هم به معنای بی‌تجربگی و آزمون و خطا نیست و به منظور پایین آوردن معدل سنی کابینه به منظور دادن فضای بیشتر به جوانانی است که از ظرفیت بالایی برای مدیریت کشور برخوردارند.

کدام وزاتخانه‌ها در دولت یازدهم عملکرد مثبتی داشته‌اند و نسبت به کدام وزارتخانه‌ها انتقاد دارید؟

برخی وزارتخانه‌ها به صورت اجماعی روی آنها نظر مثبتی وجود دارد؛ مثل وزارت امور خارجه و وزارت نفت که تاثیرعملکردشان را در کشور و در حوزه روابط ایران با کل دنیا ملاحظه کرده‌ایم. اینکه انرژی ما از یک میلیون تولید و یک میلیون بشکه دوبار به بالای چهارمیلیون بشکه رسیده است و صادرات‌مان از 700هزار بشکه، به 2700 میلیون بشکه رسیده است یا بازارهای جدید صادراتی را در جهان کلید زده‌ایم یا سهم جمهوری اسلامی ایران در اوپک مجدد زنده شده است، دستاوردهای کمی نیست. با توجه به همه انتقاداتی که وجود دارد، موفقیت ایران در اپک گازی و در خود سازمان اپک و حوزه دریای خزر اقدامات بزرگی است که نمی توان بی تفاوت از کنار آنها عبور کرد.

در وزارت امور خارجه هم به کمک محمدجواد ظریف و همکارانش علاوه بر برجام که موفقیت برجسته نظام و دولت و دستگاه دیپلماسی ما است، در حوزه‌های دیگر مثل رژیم حقوقی دریای خزر یا ترمیم روابط‌مان با کشورهایی که به طور معمول با آنها دچار تنش بودیم، دستاورد کوچکی نیست. حتی تبدیل فضای ایران‌هراسی به ایران‌گرایی، موفقیت‌ ارزشمندی است که در این وزارتخانه ملاحظه کرده‌ایم. درباره اینکه کدام وزارتخانه‌ها موفق نبوده‌اند، معتقدم موفقیت یک امر نسبی است و باید در موقعیت بهتری ارزیابی دقیقی از این عدم موفقیت انجام داد. ولی دکتر روحانی و تصمیم گیرندگان خود کابینه، بهترین ارزیابی را عملکرد 4 ساله خود دارند و قطعا نگاهشان، نگاهی آسیب‌شناسانه و کارآمد به کابینه خواهد بود. 

مصداقی بفرمایید نسبت به عملکرد کدام وزارتخانه‌ها انتقاد دارید که ضعیف بوده‌اند؟

ارزیابی قطعی نمی‌توان داد ولی برخی وزارتخانه‌ها مثل ورزش و جوانان و وزارت رفاه و امور اجتماعی و به طور نسبی وزارت کشور، نیاز به آسیب‌شناسی دارند. وزارت ورزش و جوانان و رفاه و امور اجتماعی بیشتر در حوزه مدیریتی نیاز به آسیب‌شناسی دارند و از نظر مدیریتی در دولت یازدهم و کل کشور بهتر می‌توانستند نقش‌آفرینی کنند.

یکی از مطالبات زنان در انتخابات 96 استفاده روحانی از وزیر زن در کابینه و توجه به حوزه زنان بود. نظر شما در این باره چیست؟

این مطالبه زنان یک مطالبه درست و به حق است، ولی بیش از نگاه جنسیتی به مسئله وزرای زن، موضوع کارآمدی آنها از اهمیت برخوردار است. زنانی‌که توانمندی و کارآمدی مدیریتی دارند حتما نسبت به زنانی که فقط صرف زن بودنشان به دنبال به دست آوردن پست و منصب در دولت هستند و می‌خواهند فقط به دلیل زن بودنشان یک ظرفیت را اشغال کنند، ارجحیت دارند. خود زنان نیز با این نوع نگاه جنسیتی به موضوع مدیریتی و کابینه قطعا مخالفند. ولی معتقدم به طور یقین در مجموعه زنان نیز افراد توانمندی که در رده وزارت و معاونان رئیس جمهور هستند وجود دارد، مهم شناسایی و فضادادن به نیروهای جدید و زنان هم در رده وزرا هم معاونان وزرا و هم روسای دانشگاه‌ها است. امیدواریم در دولت دوازدهم شاهد یک نوآوری و حرکت نو در حوزه زنان در کل کشور باشیم.

روزنامه همدلی