«وی پی ان» ناجی هواداران داعش در محیط مجازی

گروه‌های تروریستی و افراطی جهان و به طور مشخص داعش، از تکنولوژی‌های روز دنیا به منظور عضوگیری، تبلیغ با آخرین امکانات و تکنولوژی‌های برتر جهان و نیز ارائه فیلم‌هایی از رفتار خشن این گروه تروریستی که می‌تواند در دل مردم رعب و وحشت فراوانی ایجاد کند، بهره می‌گیرند و البته موضوع مهم‌تر این است که داعش و گروه‌های مشابه، می‌توانند بدون برملا شدن هویت واقعی شان، برای مدتی طولانی فعالیت داشته باشند و در عین مخفی بودن، پیام‌های خود را در گستره جهان منتشر کنند. اینها همه موضوع‌هایی است که محل مناقشه فراوانی بوده و بسیاری، انگشت اتهام را به سمت سایت‌ها، موتورهای جست و جو و شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار جهان همچون گوگل، توئیتر، فیس بوک و... نشانه رفته‌اند و بخش عمده فعالیت این تروریست‌ها را ناشی از بی‌توجهی مدیران این پلتفرم‌های دیجیتال نسبت به سانسور و حذف اخبار آنها یا ممانعت از فعالیت‌شان در این فضای مجازی پرطرفدار می‌دانند. در همین راستا می‌توان به یکی از 20 توئیت برتر سایت foreign affairs اشاره کرد؛ سایتی که در حوزه اخبار سیاسی جهان فعالیت دارد و در این توئیت به موضوع استفاده داعش از فضای مجازی اشاره کرده است. در این توئیت آمده است که «هواداران داعش از VPN و جست‌و‌جوگرهایی نظیر Tor استفاده می‌کنند تا هویتشان را در اینترنت پنهان کنند.»

انتقادها نسبت به عملکرد تروریست‌ها در فضای مجازی، با حمله تروریستی داعش به سالن کنسرت شهر منچستر انگلیس و کشته شدن 22 نفر که در میان آنها کودکان نیز دیده می‌شدند، قوت گرفت تا جایی که رهبران 7 کشور صنعتی جهان (جی 7) در اجلاس سالانه خود به موضوع مبارزه با تروریسم در فضای مجازی اقبال بیشتری نشان دادند و حتی برای این منظور بیانیه مشترک نیز صادر کردند. رهبران کشورهای بریتانیا، امریکا، ایتالیا، فرانسه، آلمان، ژاپن و کانادا در شهر سیسیل ایتالیا، بر تشدید مبارزه با تروریسم تأکید کرده وهمچنین کمپانی‌های بزرگ اینترنتی و مدیران شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار جهان را خطاب قرار داده و از آنها خواسته‌اند برای ممانعت از فعالیت تروریست‌ها و گروه‌های افراط‌گرا تلاش بیشتری انجام دهند و همچنین با محتوای تولید شده توسط این گروه‌ها مقابله جدی تری داشته باشند.همچنین در این نشست عنوان شد که شرکت‌های بزرگ و کمپانی‌های آی تی باید برای مبارزه با تروریسم، محتوای آنلاین خود را بیش از پیش در اختیار دولت‌ها قرار دهند تا بهتر بتوان با این گروه‌های تروریستی مبارزه کرد. به‌عنوان مثال «ترزا می» اعتقاد دارد که باید جنگ آنلاین، جایگزین جنگ فیزیکی شود چرا که اینترنت و فضای مجازی هیچ حد و مرزی ندارد.

راهکارهای تروریست‌ها
اما گروه‌های تروریستی بویژه داعش چگونه از فضای مجازی بهره می‌گیرند و کدام یک از شبکه‌های اجتماعی بیشترین خدمات را در اختیار این گروه‌ها قرار می‌دهند؟ این، موضوعی است که بسیار مورد توجه مؤسسه Flashpoint قرار گرفته است. این مؤسسه که در زمینه اطلاعات و داده‌های Deep & Dark Web فعالیت دارد و پیشتاز است چندی پیش در مقاله‌ای با عنوان «تکنولوژی برای تروریست‌ها» به تحلیل ابزارهای ویژه و مکانیسم‌های این گروه در سایه حضور در فضای مجازی پرداخت. «لیث الخوری» یکی از نویسندگان این گزارش و دبیر مرکز تحقیقاتی در خاورمیانه و آفریقای شمالی گفت: برای گروه داعش به منظور کسب محبوبیت، تبلیغات گسترده و نیز ایجاد رعب و وحشت در دل مخالفان، فضای مجازی و تکنولوژی، حیاتی است و در گزارش Flashpoint نیز محققان به چند بخش عمده در فضای مجازی که بسیار مورد توجه تروریست‌ها بوده است، اشاره داشته‌اند. طبق این گزارش، تروریست‌ها در گام نخست از موتورهای جست و جوی ایمن از جمله Tor Browser استفاده می‌کنند تا مخفیانه و بدون آشکار شدن آدرس‌های IP به فعالیت خود ادامه دهند بدون اینکه کسی بتواند خطرناک و تروریستی بودن محتوای آنها را گزارش(report) دهد. در این گزارش همچنین آمده است که سرویس‌های پروکسی وvpn از جمله CyberGhostVPN، I2P، GNUnet و نیز F-Secure Freedome نیز با مرورگرهای ایمن، بسیار مورد استفاده افراطیون و تروریست‌ها قرار دارد تا از این راه بتوانند هویت و نیز فعالیت‌های خود را کاملاً مبهم و تاریک کنند و به سادگی گیر نیفتند.

سومین موردی که در آن گزارش به آن اشاره شده نیز سرویس‌های ایمیل حفاظت شده است. از آنجا که نظارت بر ایمیل یک ابزار قوی برای آژانس‌های اطلاعاتی جهان محسوب می‌شود تا بتوانند ایمیل‌های دارای محتوای تروریستی را بسرعت شناسایی کنند، گروه‌های تروریستی به دنبال دور زدن این امنیت بالا بوده‌اند و به همین منظور هم از سرویس‌های ایمیل دیگری بهره می‌گیرند که کاملاً کدگذاری شده و موقتی هستند و می‌توان اکانت‌های کاملاً ناشناس برای آن ایجاد کرد.چهارمین موضوعی که در این گزارش به آن اشاره شده، اپلیکیشن‌های موبایلی، شبکه‌های پیام رسان موبایلی و نیز شبکه‌های اجتماعی محبوب و پرطرفدار است. به‌عنوان مثال پلتفرم پیام رسان تلگرام برای آنها یک انتخاب بالاست و بهترین استفاده را می‌برند. همچنین این گروه‌های تروریستی از این بستر برای تبلیغات خود، بهترین بهره را می‌گیرند. به این ترتیب، حامیان این گروه‌های تروریستی براحتی و با سرعت بالا می‌توانند به تبلیغات بپردازند.

ظرفیت بالای فضای مجازی
نگاهی به تعداد کاربران اینترنت و نیز کاربران شبکه‌های اجتماعی مختلف نیز خالی از لطف نیست؛ ظرفیتی که مورد توجه تروریست‌ها قرار دارد. طبق آخرین آمار، امروزه از 5/7میلیارد جمعیت جهان، 5/3میلیارد نفرکاربر اینترنت هستند که از این تعداد، 9/1میلیارد نفر در شبکه اجتماعی فیس بوک عضویت دارند. از تعداد 9/1 میلیارد نفر که ماهانه در فیس بوک حضور دارند حدود 2/1 میلیارد نفر هر روز از فیس بوک بازدید می‌کنند بنابراین عجیب نیست که تروریست‌ها نسبت به این ظرفیت توجه ویژه نشان دهند و از آن غفلت نکنند. با اینکه تاکنون مدیران فیس بوک، توئیتر و سایر پلتفرم‌های اجتماعی تلاش زیادی برای شناسایی کامنت‌های دارای محتوای تروریستی یا حمایت از فعالیت‌های تروریستی و هرگونه تبلیغات این گروه‌های افراطی داشته‌اند ولی به اعتقاد نویسندگان این مقاله و نیز سران گروه جی 7، این میزان تلاش کافی نیست و باید به طور جدی تری به این مسأله پرداخته شود چرا که تروریست‌ها هر روز بهره بیشتری از فضای مجازی می‌برند و می‌توانند حملات گسترده‌تر و با برنامه‌ریزی دقیق تری انجام دهند. با وجود همه این اتهام‌ها مدیران فیس بوک عنوان کرده‌اند که به دلیل انتقادهای گسترده نسبت به این شبکه اجتماعی، بزودی حدود 3 هزار مدیر را به رقم قبلی اضافه خواهند کرد تا به این ترتیب 4 هزار و 500 نفر به رصد کردن و مانیتورینگ فیس بوک بپردازند و هر گونه پست تروریستی را حذف کرده و در صورت تکرار، اکانت مربوطه را مسدود کنند. البته این تعداد جدا از فراخوان عمومی گوگل است که از کاربران خواسته است در صورت مشاهده پست‌هایی با محتوای تروریستی یا تبلیغ برای این گروه‌های افراط‌‌گرا و.. مورد را گزارش کنند تا بتوان مانع فعالیت این کاربران شد.

درباره توئیتر نیز باید گفت این پلتفرم دیجیتال در سه ماهه نخست سال 2017 میلادی 328 میلیون کاربر ماهانه فعال و نیز روزانه 100 میلیون کاربر فعال داشته است که این تعداد کاربر، روزانه بیش از 500 میلیون توئیت انجام می‌دهند. همچنین گفته می‌شود که 80 درصد این توئیت‌ها از طریق تلفن‌های هوشمند انجام می‌شود.این تعداد کاربر بالا بی‌شک برای گروه‌های تروریستی نیز جذابیت بالایی دارد و می‌خواهند به هر روش ممکن، در این فضا فعالیت داشته باشند. توئیتر نیز تاکنون اکانت‌های بسیاری از این تروریست‌ها را مسدود کرده است ولی با توجه به گفته سران جی 7، بی‌شک همچنان باید تلاش بیشتری داشته باشد.