تولیت آستان قدس در مبارزات انتخاباتی خود شعار اسلامی کردن دانشگاه ها را که در سیاست های دولت محمود احمدی نژاد برجسته شده بود را از سرگرفته است. فارغ از آنکه بسیاری از حامیان او از دولتمردان گذشته اند، او یک دانشگاه در زیرمجموعه خود در آستان قدس دارد که دانشجویان خود را بر اساس جنسیت جدا کرده است. دانشگاه امام رضا (ع) مشهد همراه با دانشگاه علامه طباطبایی تهران طرح تفکیک جنسیتی را پیش برد که نه تغییر دولت در سال 92 و نه تغییر تولیت آستان قدس رضوی در سال 94 فضای این دانشگاه را به حالت عادی دانشگاه های دیگر بازگرداند که انگار ابراهیم رئیسی از این تفکیک جنسیت احساس رضایت دارد. 

تلقی های متفاوت از اسلامی کردن دانشگاه ها

شعار اسلامی کردن دانشگاه‌ها که مدتی بود از حافظه و فضای سیاسی مردم پاک شده بود این روزها در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری دوباره به میدان بازگشته است. اسلامی کردن دانشگاه ها در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از زبان مسئولین دولتی بیشتر شنیده می شد. بعضی از مسئولان و شخصیت های سیاسی اسلامی کردن دانشگاه ها را به این معنا می دانند که با تحقق دانشگاه اسلامی فضای آکادمیک مملو از تضارت و تکثر دیدگاه های علمی است. با این حال نگاه دیگری که به دانشگاه اسلامی وجود دارد و در دولت احمدی نژاد خود را نشان داده عملا به دنبال تغییر روابط در مجموعه های آموزشی بوده است. نگاه دولت گذشته در پیاده کردن طرح اسلامی کردن حاکی از آن بوده که روابط موجود در دانشگاه ها باید تغییر پیدا کند که این نگاه در نهایت به تفکیک جنسیتی در برخی از دانشگاه ها انجامید. دولت گذشته همچنین در پروژه اسلامی کردن دانشگاه‌ها برنامه ای با تحت عنوان اسلامی کردن علوم انسانی گنجانده بود؛ برنامه ای که بعد از انقلاب در ایران مطرح شد اما با تلقی های مختلفی با آن برخورد شد. به عنوان نمونه ابوالفضل حسنی، مدیر کل دفتر گسترش وزارت علوم دولت احمدی‌نژاد، می گفت در عنوان و محتوای دروس و منابع آموزشی رشته‌های علوم انسانی قرار است ۷۰ درصد بازنگری شود. 

نگاه روحانی به دانشگاه

با روی کار آمدن حسن روحانی در انتخابات سال 92 نگاه محدود کننده به اسلامی کردن دانشگاه ها تقریبا از یادها رفت. روحانی در همان تبلیغات انتخاباتی اش در سال 92 در برابر تفکیک جنسیتی موضع گیری کرد و گفت: «در کجای قانون اساسی مجوز تفکیک جنسیتی در دانشگاهها صادر شده و از آن سخنی به میان آمده است؟» به اعتقاد او تفکیک جنسیتی نه دارای کار کارشناسی است و نه با خواست جامعه انطباق دارد. او معتقد است: اسلامی کردن دانشگاهها جلو و عقب بردن روسری نیست. دختران جامعه ما اهل عفاف هستند و مشکلات در این زمینه با تذکر حل می شود. او همچنین گفته: «اگر اسلامی کردن دانشگاهها به این معناست که استادی نظرش را اعلام نکند، استاد مطهری می گفت در دانشگاه اعلام کرده ام که استادی که معتقد به مارکسیسم است نظرات خودش را مطرح و من هم نظرات خودم را بیان کنم.» بعد از پیروزی روحانی در انتخابات، دولت او در اولین اقدامات خود صدرالدین شریعتی رئیس دانشگاه علامه که طرح تفکیک جنسیتی را در دانشگاه علامه پیاده کرده بود برکنار کرد. 

ابراهیم رئیسی شعار اسلامی کردن دانشگاه ها را از سر گرفت

ابراهیم رئیسی، رقیب حسن روحانی اما در عرصه انتخابات گفته بخشی از برنامه هایش اسلامی کردن دانشگاه هاست. او در گفت و گو با رادیو معارف مجددا از اسلامی کردن 

دانشگاه ها سخن به میان آورده است. تولیت آستان قدس با اشاره به برنامه‌های دولتش برای اسلامی کردن دانشگاه‌ها، گفته ما در کشورمان مشکل کمبود اسناد،‌ برنامه و قانون نداریم مشکل از اجرا است. در دولت کار و کرامت ما بنا را بر اقدام و عمل گذاشتیم که دانشگاه‌ها بیش از هر وقتی باید این مسیر را بپیمایند. رئیسی تاکید کرد: تشکل‌های دانشجویی،‌ اساتید،‌ دانشجویان و فضای دانشگاه می تواند در این زمینه کمک حال دولت باشد تا برنامه اسلامی کردن دانشگاه‌ها پیگیری شود که اگر نشود کشور با مشکل مواجه خواهد شد.

رئیسی با بیان اینکه در ایجاد تحول در علوم انسانی نگاهمان باید به بومی سازی باشد،‌ اظهار کرد: ما باید بکوشیم تا در زمینه تحول در علوم انسانی آنچه که فریاد رهبری برای این موضوع بود را پیگیری کنیم و به بومی سازی علوم انسانی با توجه به ذخایر علمی خودمان عنایت داشته باشیم. 

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با اشاره به اینکه اختصاص دادن درس‌هایی در دانشگاه‌ها در زمینه مسائل اسلامی برای وحدت حوزه و دانشگاه کافی نیست،‌ اظهار کرد: حوزه و دانشگاه هر دو در جامعه سازی نقش دارند که در این زمینه ما ضمن استقلال این دو نهاد آن‌ها را مکمل یکدیگر می‌دانیم بدین صورت که اگر نگاه توحیدی در میان دانشجویان زمین شناسی،‌ هواوفضا و شیمی و فیزیک ما باشد آن‌ها در واقع فعل پروردگار را می‌بینند و در حوزه علمیه را قول پروردگار است که دیده می‌شود پس هر دوی آنها خدا را در کار خود می‌بینند بنابراین محصول دانشگاه و حوزه یکی می‌شود. او گفته نه حوزه علمیه باید از مسائل روز جدا باشد و نه دانشجویان از ایمان و اخلاق جدا شوند.

دانشگاه امام رضا کجاست؟

با این حال ظاهرا نگاه ابراهیم رئیسی به اسلامی کردن دانشگاه ها از سر گرفتن رویه دولت گذشته در این پروژه است. آستان قدس رضوی که در زیرمجموعه خود، دانشگاهی دارد که چند سال است طرح تفکیک جنسیتی را پیاده کرده است. آستان قدس رضوی علاوه بر سازمان ها و شرکت های اقتصادی، دو دانشگاه زیرمجموعه خود دارد. یکی از این دانشگاه‌ها دانشگاه علوم رضوی است که در آن رشته های حوزوی تدریس می‌شود و دیگری دانشگاه امام رضا (ع) است که از سال 78 فعالیت دارد. شهرت این دانشگاه به سال 91 برمی گردد که پروژه تفکیک جنسیتی در دانشگاه های کلید خورد. این دانشگاه همپای دانشگاه علامه طباطبایی به ریاست صدرالدین شریعتی وارد فاز تفکیک جنسیت شد اما به خاطر دولتی بودن دانشگاه علامه طباطبایی تفکیک جنسیت دانشگاه امام رضا(ع) در رسانه ها مسکوت ماند.

تفکیک جنسیتی در دانشگاه امام رضا (ع) به این صورت بوده آستان قدس دو ساختمان مجزا برای دانشجویان دختر (پردیس رضوان) و دانشجویان پسر (ساختمان مرکزی) فراهم کرده است که هر کدام از آنها در نقطه متفاوتی از شهر مشهد قرار گرفته اند. این تفکیک جنسیتی به صورت رفته رفته صورت گرفت و به دنبال آن بعضی از انجمن‌های دانشجویی این دانشگاه به خاطر آنکه پیشتر به صورت عادی برگزار می شدند با انحلال از سوی مسئولان دانشگاه رو به رو شد به تفکیک جنسیت لطمه ای وارد 

نشود. طرح و ایده اولیه تفکیک جنسیت دانشگاه امام رضا از سوی آستان قدس در زمان مرحوم واعظ طبسی تولیت پیشین آستان قدس آن دنبال شد. با این حال با اینکه بیشتر از یک سال از درگذشت آیت الله واعظ طبسی می گذرد تفکیک جنسیتی دانشگاه امام رضا هنوز پابرجاست و انگار ابراهیم رئیسی، تولیت جدید تایید کننده این نوع نگاه به دانشگاه هاست. تفکیک جنسیت دانشگاه امام رضا رغم آنکه با همسو شدن سیاست های دولت گذشته و آستان قدس اتفاق افتاد اما هنوز کماکان ادامه دارد و دولت روحانی که توانست به تفکیک جنسیتی در دانشگاه علامه پایان دهد، هنوز نتوانسته نگاه زیرمجموعه ابراهیم رئیسی به این دانشگاه غیرانتفاعی را تغییر دهد.