واقعیتی که در ماجرای پروژه های اقتصادی گفته نمی شود

 چند دقیقه تفکر هر مخاطب بی‌غرضی و آشنا با صنعت نفت را با این سؤال مواجه می‌کند که آنها در تمامی سال‌هایی که صنعت نفت در نتیجه تحریم و سوءمدیریت با تأخیر در پروژه‌ها مواجه بود، کجا بودند؟ این چه انتقادی است که تنها نصف ماجرا را می‌بیند، آن هم ناقص و جهت‌دار و نصف دیگر را نادیده می‌گیرد؟ این منتقدان چه چیزهایی را درباره نفت به مردم نمی‌گویند؟ مهم‌ترین نکته این است که آنها نمی‌گویند قرار بود این پروژه‌ها چه زمانی افتتاح شود. پروژه‌های ٣٥ماهه‌ای که امروز تازه به مرحله تولید رسیده است، قرار بود در پایان دولت مهرورز دهم تحویل داده شود. اما در نهایت جز انبوهی از کالاهای سفارش داده شده و پروژه‌هایی که یا پالایشگاهشان ناقص بود یا حفاری‌شان نصفه‌کاره بود، یا مشکل تجهیزات داشتند و...، چیزی برای این دولت باقی نماند. سرمایه اندک کشور در زمان تحریم، صرف تعداد زیادی پروژه ٣٥‌ماهه شد بدون آنکه حتی یک مترمکعب گاز تولید شود و درحالی‌که پروژه‌ها به صورت ناقص جلو رفته بودند. اردیبهشت ١٣٩٢، موعد شروع تولید از فازهای ٣٥ماهه بود، اما این اتفاق نیفتاد. اکنون آنهایی که نتوانستند پروژه را به انجام برسانند، مدعی هستند که بعدی‌ها نباید پروژه را تمام می‌کردند. احتمالا کاندیداهای معترض وضع موجود هم اطلاع ندارند که ستاره خلیج‌فارس هم قرار بود سال ٩١ تمام بشود؛ یعنی در سال‌هایی که خبری از تحریم بود. اما آنها که در دوران نفت صددلاری نتوانستند، آنها که با صندوق توسعه ملی پر از دلارهای بادآورده نتوانستند کار را تمام کنند، اکنون دولتی را که با نفت ٤٠‌دلاری و صندوقی که خالی‌تر از هر زمان است، توانست کار را به نقطه مناسبی برساند، تخریب می‌کنند. منتقدان سیاسی البته نمی‌گویند پروژه‌ها را در چه شرایطی تحویل دادند.

نمی‌گویند توسعه پروژه‌ها چقدر نامتناسب جلو می‌رفت، بدون آنکه گازی تولید شود یا پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس به مدار بیاید. آنها فراموش کرده‌اند که پول‌های‌ میلیاردی وارد پروژه‌ها می‌شد و پیمانکاران هم آن را صرف اولین خرجی می‌کردند که به نظرشان می‌رسید، مثلا دکل می‌خریدند یا به سراغ خاک‌برداری و ساختن پالایشگاه می‌رفتند. بله. پیشرفت بود، ولی کاریکاتوری. یک گوشه جلو می‌رفت و گوشه دیگر عقب می‌ماند و در نهایت موجودی ناقص‌الخلقه به دولت بعد تحویل داده شد. البته برای آنهایی که ادعای مدیریت جهان را داشتند، عجیب نبود که هم‌زمان ده‌ها‌ میلیارد دلار پروژه را استارت بزنند و بعد بگویند می‌توانند جلو بروند، اما در زمان تحریم. اکنون آنها، دولتی را زیر سؤال می‌برند که کلاف درهم پروژه‌ها را باز کرد و به آنها اولویت داد و یکی‌یکی افتتاح کرد.
منتقدان سیاسی البته یک چیز دیگر را هم نمی‌گویند، اینکه افتتاح آنها با افتتاح این دولت چقدر فرق داشت. اینکه چقدر بین افتتاح پالایشگاه آبادان که کشته داد با افتتاح پالایشگاه دیگری که ایمن انجام شد فرق هست. اینکه چقدر بین افتتاح فاز ١٧ و ١٨ با توان کامل و تولید چاه‌ها فرق هست با آن افتتاح نصفه و نیمه یک واحد پالایشگاه فاز ١٥ و ١٦ در روزهای آخر دولت قبل، آن هم با گاز یک فاز دیگر. این تفاوت در افتتاح هم چیزی است که منتقدان سیاسی فراموش می‌کنند، اما متخصصان نفتی به یاد دارند.

منتقدان سیاسی البته نمی‌گویند مراحل آخر پروژه‌ها چقدر با مراحل اول فرق دارد. چقدر راه‌اندازی و تعمیرات دقیقه ٩٠ و اطمینان از کارکرد درست واحدها با خرید و انبار کردن تجهیزات یا خاکبرداری و فنس‌کشیدن فرق دارد.آنها نمی‌گویند اگر قرار بود هم‌زمان تمام پروژه‌های کشور ادامه پیدا می‌کرد، چند سال دیگر طول می‌کشید تا کار به نتیجه برسد. آن هم وقتی که نفت‌ میلیاردها دلار بدهی دارد. درحالی‌که مراحل اول پروژه با انبارکردن تجهیزات یا کارهایی که در ایران بومی شده است به پایان می‌رسد، در مراحل آخر ممکن است به تجهیزاتی نیاز باشد که ماه‌ها طول بکشد تا وارد شود.
منتقدان سیاسی تحریم‌های هوشمندان را فراموش کرده‌اند که هر روز سخت‌تر می‌شد و فکر می‌کنند دور زدن تحریم برای خریدها همیشه به یک اندازه آسان بوده است. آنها نمی‌گویند که کمپرسورهای زیمنس در فازهای ١٧ و ١٨ و ١٢ در اواخر سال ٩٤ وارد شد و اگر وارد نمی‌شد معلوم نبود چند سال دیگر باید کارها ادامه پیدا می‌کرد.اما با وجود همه این بد اخلاقی‌ها، زنگنه زمانی که حرف از افتتاح می‌شود از همه تشکر می‌کند. از وزیران و مدیران قبلی اسم می‌آورد. از قرارگاه خاتم‌الانبیا تشکر می‌کند. باوجود اینکه برخی معتقدند کار را آن کسی کرد که تمام کرد، زنگنه چنین ادعایی نمی‌کند. اما بداخلاقان انتخاباتی ادعا می‌کنند کار را آنها کردند و دیگران فقط عکس گرفتند.