سوریه، آزمایشگاه نظامی‌گری و دیپلماسی برای ترامپ

حمله به منطقه هوایی الشعیرات با 59 موشک، پس از آن اتفاق افتاد که ارتش ایالات متحده، مدعی شد، هواپیمای ارتش سوریه را که به منطقه‌ای نزدیک شمال حلب حمله کرده و در راه بازگشت بود، دنبال کرده‌است. واکنش سوریه و روسیه، به عنوان بزرگ‌ترین حامی دولت دمشق، شماتت‌بار و منتقدانه بود.در همان حال، موازنه قدرت در خاک سوریه به همان وضعیت باقی ماند، به جز آنکه اسد نشان داد توانایی کنترل همه اتهام‌ها را دارد و می‌تواند در عرصه نبرد موفق باشد.به احتمال زیاد بسیاری معتقدند که حمله با سلاح‌های متعارف سنتی باعث تحریک دولت ترامپ برای واکنش نشان دادن نمی‌شود. اما با این وجود مشخص نیست که آیا ایالات متحده امریکا تصمیم دارد که باز هم در آینده به مواضع دولت سوریه حمله کند یا راه حل دیپلماسی در پیش بگیرد یا آنکه به وضع موجود ادامه دهد.البته اگر حمله به پایگاه شعیرات، عامل بازدارنده مؤثری به حساب نمی‌آمد، دولت ترامپ برای اثبات راهبردی تازه اتخاذ می‌کرد. به طور مثال، دولت ترامپ معیارهای مشخصی را مطرح می‌کرد تا حمله‌های بیشتری صورت دهد و نشان می‌داد روسیه و اسد چاره‌ای جز مذاکره و راه حل تازه دیپلماتیک ندارند. اما فقدان چنین راهبرد مشخصی، باعث عواقب بدی خواهد شد. فراتر از تغییرات جزیی در دولت اسد، بر روی استراتژی‌های کمپین علیه داعش تأثیرات بدی خواهد گذاشت. این تغییرات ابتدا از روسیه آغاز خواهند شد و سپس به ترکیه ختم می‌شوند.

روسیه که از اسد محافظت می‌کند، سرسختانه با حمله هوایی امریکا مخالفت کرد. یکی از سخنگویان کرملین گفته است که مدت کوتاهی پس از این حمله، پوتین آن را «اشتباه خیلی بزرگ» خوانده است. همکاری‌های دو کشور برای مبارزه با داعش به نقطه پایانش نزدیک شده به طوری که پوتین توافقنامه رفع اختلاف را لغو کرده است. نمود بارز این واکنش در نشست آستانه رقم خورد. بر مبنای توافقی که در این نشست امضا شد، نیروهای ائتلاف حق پرواز در مناطق امن تعیین شده را نخواهند داشت.ترکیه مدت‌ها منتظر اقدام امریکا علیه دولت اسد بوده، و مکرراً درخواستش را به مقامات این کشور ارائه می‌کرده است. اما اخیراً این متحد منتقد ناتو روابط خود با روسیه را بهبود بخشیده و عملیات مشترک و دوسویه‌ای با مسکو ترتیب می‌دهد و طی تغییر واضحی کمتر از دولت اسد انتقاد می‌کند تا اجازه داشته باشد کردهای خاک سوریه را مورد هدف قرار دهد. ضمن آنکه ترکیه از سر باز زدن امریکا برای پس فرستادن رهبر مذهبی و سیاسی ترکیه فتح‌الله گولن که آنکارا آن را عامل کودتای سال گذشته می‌داند، دلخور است. اخیراً ترکیه امریکا را تهدید کرده که اجازه استفاده از یکی از پایگاه‌های هوایی‌اش یعنی اینجرلیک که روی داعش تسلط زیادی دارد، را نمی‌دهد.
در همان حال همکاری میان نیروهای دموکراتیک سوریه با حمایت و پشتیبانی ایالات متحده و گروه‌های ارتش سوریه در مقابل داعش، به نظر می‌رسد به پایانش نزدیک شده است. از منظر دیگری که به این پیچیدگی نگاه کنیم، می‌بینیم که طی ماه‌های گذشته کردهای سوریه و ارتش سوریه در مواضع زیادی علیه داعش به پا خاسته‌اند و به ویژه در شمال سوریه متحد شده‌اند. پایان دادن به این همکاری‌ها یکی از سه‌گانه راه‌هایی است که اسد می‌تواند ایالات متحده را به دلیل حملات هوایی‌اش منجر به پذیرش خسارت‌هایش کند.

دیگر بازیگران منطقه مانند قطر و عربستان سعودی به طور کامل از اقدام امریکا دفاع می‌کنند، عربستان که یکی از نخستین کشورهایی بود که این حمله را تحسین کرد. آل سعود سال‌هاست که امریکا را به انجام چنین اقدامی تشویق می‌کند و همچنان مشتاقند که مداخله‌های امریکا در سوریه بیشتر شود. این حمله شاید کاتالیزور ایجاد «ناتوی خلیج فارس» محسوب شود که به موجب آن کشورهای عربی حومه خلیج فارس اتحاد نظامی‌ای تشکیل دهند که از منافع‌شان در منطقه محافظت کنند. از کشورهای خلیج‌فارس انتظار می‌رود که حمایتشان از نیروهای مخالف اسد را با اتکا به امریکا گسترش دهند.به همان اندازه که حملات هوایی اوضاع را وخیم خواهند کرد، به همان اندازه هم مشکل است که اقدام علیه اسد را مؤثر و ضامن حل بحران سوریه بدانیم. اگر به جای حمله اینچنینی، ترامپ مذاکره را انتخاب می‌کرد، نتیجه مؤثرتری به عمل می‌آمد. مثلاً امریکا نیاز دارد، روسیه را با حملات هوایی بیشتر واقع‌گرایانه تهدید کند تا فشار بیشتری به آن تحمیل کند. اما این اتفاق غیرممکن به نظر می‌رسد، چرا که دولت ترامپ پس از حمله به پایگاه شعیرات اعلام کرد که دیگر به دنبال حذف رژیم اسد نیست. حمله به سوریه بیش از آنکه راهبردی باشد، سیاسی بود و به همین دلیل است که دربرگیرنده منافع امریکا در سوریه نیست و به همان اندازه هم پایانی برای جنگ سوریه نخواهد شد./ روزنامه ایران 
منبع: Foreign Affairs