مشهد؛ چشمه امید اصولگرایان
حسن روحانی دیروز برای سخنرانی در کنگره بینالمللی بزرگداشت شهدای جهان اسلام وارد مشهد شد. این سفر یک روزه روحانی در همان لحظه ورود رئیس جمهور به مشهد با حواشی رو بهرو شد. نه آیتالله علم الهدی که در نماز جمعه مشهد به انتقاد از روحانی میپردازد برای میزبانی به فرودگاه رفت و نه حجتالاسلام ابراهیم رئیسی تولیت آستان قدس که دلواپسان سعی دارند او را وارد کارزار انتخاباتی کنند. این اولین باری بود که هیچ یک از این دو چهره شاخص شهر مشهد به میزبانی رئیس جمهور نمیرفتند. با این حال هردو این چهره ها در موقع سفر روحانی به مشهد برای اجلاسیه مجلس خبرگان به تهران آمده بودند. اما دیروز روحانی به شهری سفر کرده بود که احتمالا رقیب آینده اش از اهالی همین شهر است و بعید نیست که رقیب او ابراهیم رئیسی باشد که هنگام سفر روحانی به مشهد در تهران به سر می برد.
چرا قم نه؟
مشهد در حال حاضر به عنوان یکی از پایگاههای اصولگرایان به ویژه اصولگرایان ملقب به دلواپس شناخته میشود. پس از آنکه نزدیکان رئیس جمهور سابق گروههایی مانند جبهه پایداری تشکیل دادند، مشهد به اصلیترین پایگاه این جریان شناخته شد. یکی از تصوراتی که در افکار عمومی وجود دارد این است که شهرهای مذهبی مانند قم و مشهد از نظر سیاسی به جریان اصولگرا گرایش دارند. با این حال طیف فکری آیتالله مصباح تنها بخشی از جریانهای حوزوی در قم را تشکیل میدهند و مراجع دیگری در این شهر حضور دارند که نه تنها حاضر به همراهی با تفکر سیاسی این طیف نیستند بلکه در بزنگاها نشان دادهاند با این سبک از اصولگرایی تضاد دارند. مشهد اما به فضایی تبدیل شده است که جبهه پایداری با کمترین ممانعت اصولگرایان میانهرو مواجه است.
محسن غرویان استاد حوزه در تصویری که از شهر قم میدهد به همدلی میگوید: اگر بخواهیم بگوییم قم یک شهر اصولگراست، باید بگوییم اصولگرایی آن همسو با قرائت افرادی مثل مرحومهاشمی رفسنجانی، آقای روحانی یا آیتالله مکارم شیرازی است. به اعتقاد این استاد حوزه، اصولگرایی قم با قرائت بهروز است و با اصلاحطلبی معتدل هم سازگاری دارد. او میگوید: آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 در شهر قم بیشتر از دیگر رقیبانش رای آورد و این وضعیت هنوز هم درباره او صدق میکند.
یک میلیون حاشیهنشین؛ بهشتی برای دلواپسان
بنابر آمار رسمی مشهد دو برابر میانگین دیگر شهرهای کشور حاشیهنشین دارد. با کمی دقت به این مسئله فهم انتخاب مشهد برای طیف خاص اصولگرایان راحتتر میشود. به اعتقاد جامعهشناسان عوامفریبی و پوپولیسم در محیطهای فقیر و حاشیهنشین بیشتر کارآیی را دارد که وجود یک میلیون حاشیهنشین در شهری که سه میلیون نفر جمعیت دارد، این شهر را به بهشتی برای فعالیت سیاسی اصولگرایانی تبدیل میکند که تاکنون شعاری درباره طبقه متوسط از آنها شنیده نشده است. نقطه مقابل شهر مشهد تهران است که غلبه طبقه متوسط در آن از ویژگیهای این شهر است. مثلا در انتخابات هفتم اسفند تهرانیها به لیستی 30 نفره اصلاحطلبان رای دادند که تعدادی از نامزدهایش را نمیشناختند. در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 نیز طبق آمار اعلام شدهای که حکایت از چهار سال ریاست جمهوری دوباره احمدینژاد داشت، رای مردم تهران احمدینژاد نبود.
رئیسی و انتخابات 96
ویژگیهای مشهد اصولگرایانی نزدیک به پایداری و به عبارت کلیتر دلواپسان را در راس تصمیمگیریهای این شهر قرار داده است. شهردار مشهد و اکثریت اعضای شورای شهر مشهد عضو جبهه پایداریاند. از پنج نماینده اصولگرای این شهر نیز 4 نفر به جبهه پایداری تعلق دارند. رقبای اصلی روحانی در انتخابات سال 92 نیز اهل مشهد بودند. همه اینها دلواپسان این شهر را بر آن داشته که در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 هم برای روحانی رقیبی از مشهد تدارک ببینند. سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف رقبای سابق روحانی هنوز هم نامشان در گمانهزنیها وجود دارد. علاوه بر او یک کاندیدای دیگر نیز به این جمع پیوسته است. حجتالاسلام ابراهیم رئیسی که از سال گذشته تولیت آستان قدس رضوی است، با تقاضای جبهه پایداری برای شرکت در انتخابات رو به رو شد. جمنا تشکل امسال اصولگرایان که برای ائتلاف این جبهه سیاسی تشکیل شد نیز نام او را به عنوان یکی از گزینهها مطرح کرد که گفته میشد در شمارش آرا رئیسی شانس بیشتری از دیگران داشته است. این مسئله اما با واکنش تولیت آستان قدس روبهرو شد و رئیس دفتر رئیسی اعلام کرد که او کاندیدا نخواهد شد.
اما اظهارات جمعه گذشته کریمی قدوسی در نماز جمعه این شهر دوباره پای رئیسی را به انتخابات باز کرد. او در خطبههای پیش از نماز جمعه این شهر گفت: امیدواریم به برکت این شهر مقدس و ملجا شریف امام رضا(ع) برای انتخابات سال آینده که نزدیک اربعین انقلاب است، یکی از مردانی که در این شهر پرورش پیدا کرده و مورد عنایت است و اقبال عمومی هم به سمت اوست، موجی شبیه اول انقلاب برای یک تحول در انتخابات 96 و انتخاب یک کابینه انقلابی رقم بخورد. این اظهارات از سوی کریمی قدوسی بیشتر ذهن را متوجه ابراهیم رئیسی کرد.
تقاضا فعلا یکطرفه است
با این حال کاندیداتوری رئیسی منوط به این است که جمنا، تشکل ائتلافی اصولگرایان برای انتخابات چه تصمیمی میگیرد. اما فعلا که خبری از لیست 10نفره جمنا نیست. آنگونه که اصولگرایان میگویند این تشکل در حال رایزنی با کاندیداها برای پذیرش سازوکار انتخاباتی این تشکل است. حمیدرضا ترقی، فعال سیاسی اصولگرا و عضو حزب موتلفه درباره کاندیداتوری ابراهیم رئیسی در انتخابات میگوید: فعلا تقاضا برای کاندیداتوری او یکطرفه است. اصولگرایان از او درخواست ورود به انتخابات را دارند، اما آقای رئیسی این درخواست را بی پاسخ
گذاشته است.
