وزارت خارجه ترکمنستان 26 روز بعد از قطع شیرگاز به روی ایران از سوی این کشور و همچنین واکنش قاطع ایران به این «بدعهدی» ، بیانیه ای را منتشر کرد که به عقیده ناظران مفاد آن نشان می دهد از این اقدام شتابزده خود پشیمان شده و به دنبال جبران است.
به گزارش ایرنا وزارت امور خارجه ترکمنستان در بیانیه ای که اواخر هفته گذشته 26 روز پس از قطع گاز ایران منتشر شد ، اعلام کرد که این کشور آماده ادامه مذاکرات با ایران پس از قطع عرضه گاز به این کشور در ماه جاری میلادی است، اما همچنان این حق را برای خود قائل است که اختلاف بر سر پرداخت پول گاز را به داوری ببرد.
ترکمنستان گمان می کرد که با قطع گاز، ایران دچار مشکل می شود اما مسوولان و کارشناسان شرکت ملی گاز ایران، با اتخاذ تدابیری، مشکل قطع شدن یا افت فشار گاز در استانهای شمالی را رفع کردند.
در تاریخ 12 دی سال جاری (یکم ژانویه سال 2017) ترکمنستان ، جریان گاز ارسالی به جمهوری اسلامی ایران را مجددا قطع کرد. طرف ترکمن به دلیل درخواست دریافت یک میلیارد و 800 میلیون دلار طلب ادعایی خود از ایران و نپذیرفتن مسئولان ایرانی برای پرداخت ، جریان گاز صادراتی خود به ایران را قطع کرد.
مقامهای کشورمان این کار طرف ترکمنی را «بدعهدی» و رعایت نکردن توافق دو جانبه نامیدند و اعلام کردند که این موضوع را به داوری دادگاه بین المللی خواهند کشاند.
در حالی این بار ترکمنستان نیز اقدام به صدور گاز به ایران را قطع کرد که یک هفته پیش از آن هیئتی از ایران برای حل و فصل این قضیه به این کشور سفر کرده بود و اعلام شده بود که دوطرف به تفاهم رسیده‌اند.
ترکمنستان علاوه بر اعلام آمادگی انجام مذاکرات برای حل اختلافات گازی که پنجشنبه 9 دی طی بیانیه ای منتشر شد ، چند روز پیش نیز به ایران پیشنهاد افزایش سه برابر شدن سوآپ ( معاوضه گاز) با ایران را داد.
به گفته برخی منابع خبری، طرف ترکمنی پیشنهاد افزایش سوآپ گاز از پنج میلیون متر مکعب به 15 میلیون متر مکعب را به شرکت ملی گاز ایران ارائه کرده است.
سعید مومنی مدیر امور گازرسانی شرکت ملی گاز گفته است، هم اکنون روزانه حدود شش میلیون مترمکعب گاز ترکمنستان از طریق ایران به جمهوری آذربایجان سوآپ می شود که پیشنهادهایی برای افزایش حجم آن ارایه شده است.
«حمیدرضا عراقی» مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفت: شرکت ترکمن گاز برخلاف توافقی که با ایران در روزهای پایانی سال 2016 داشت، اقدام به قطع گاز کرد و خودشان هم متوجه شده اند که این اقدام به ضررشان بوده است.
**اختلافات گازی ایران و ترکمنستان سیاسی نیست
بیژن زنگنه وزیر نفت در باره قطع مجدد گاز وارداتی از ترکمنستان گفته بود: موضوع قطع صدور گاز از ترکمنستان، اختلاف بازرگانی میان شرکت ملی گاز ایران و شرکت ترکمن گاز است که باید میان دو طرف حل و فصل شود و نظر ما این است که این بحث سیاسی نیست و نباید بر روابط سیاسی تهران و عشق آباد تاثیر گذارد.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ایران، در واکنش به قطع صدور گاز از سوی ترکمنستان به ایران هم گفت، تهران نمی‌خواهد این مسئله را سیاسی ببیند و این بحث، بیشتر بحثی فنی و مالی است.
**شرایط جدید ایران برای مذاکره گازی با ترکمنستان
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به آغاز فرآیند ارسال شکایت گازی ایران به داوری بین المللی گفت: ما حاضریم این روند را فعلا پی نگیریم تا مذاکرات مجدد با ترکمنستان صورت بگیرد اما با توجه به اینکه ترکمن‌ها بدون توجه به توافق به امضا رسیده، اقدام به قطع گاز کردند ما دیگر آن توافق قبلی را قبول نداریم، چرا که آنها زیر توافق زده اند و باید مجدد مذاکره شود و به توافقات جدیدی دست پیدا کنیم.
وی تصریح کرد:ما حاضریم پای میز مذاکره با ترکمن‌گاز بنشینیم، خسارت هایی که به ایران زده شده را باید قبول کنند و میزان مطالبات و پرداخت ها نیز به طور مشخص روشن شود تا در صورت کسب توافق مسیری مشخص در ادامه تجارت گازی دو کشور داشته باشیم.
عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران تصریح کرد: شرکت ملی گاز ایران همواره نشان داده که به تعهدات و توافقات بین المللی خود پایبند است و در تجارت گازی با ترکمنستان نیز به رغم اینکه آنها گاز صادراتی به ایران را متوقف کردند، ما در زمینه سوآپ گاز ترکمنستان به آذربایجان، به تعهدات خود مثل گذشته پایبند ماندیم و هم اکنون نیز روزانه 6 میلیون مترمکعب در روز فرآیند سوآپ گاز این کشور انجام می شود.
**قراردادهای گازی ایران و ترکمنستان بر اساس حسن همجواری
ایران با وجود اینکه خود از بزرگترین دارندگان منابع گازی در جهان است اما دارای قراردادهای گازی سوآپ (معاوضه گازی) و همچنین واردات گاز با ترکمنستان برای مناطق شمالی کشور است.
به گفته مسوولان شرکت ملی گاز ارتباط دو کشور براساس حسن همجواری و راهبردهای دو طرف نه به عنوان نیاز گازی ایران بلکه مشارکت در تجارت جهانی گاز است.
ایران با در اختیار داشتن حدود 26 تریلیون مترکعب و 18 درصد ذخایر ثابت شده گاز طبیعی زمین ، دومین کشور دارای ذخایر گازی جهان شمرده می شود.
ترکمنستان نیز با دو هزار میلیارد مترمکعب ، در جهان مقام چهاردهم را داراست.
تولید سالانه گاز طبیعی در ایران 146 میلیارد مترمکعب و در ترکمنستان 34 میلیارد متر مکعب است.
**سابقه قرارداد گازی ایران و ترکمنستان
قرارداد واردات گاز ایران از ترکمنستان در سال 1374 در زمان ریاست جمهوری «اکبر هاشمی رفسنجانی» رئیس جمهوری فقید کشورمان و همچنین «غلامرضا آقازاده» وزیروقت نفت با دولت تازه به استقلال رسیده ترکمنستان به ریاست جمهوری «صفر مرادنیازاف» امضا شد.
اهداف اصلی امضای این قرارداد تحکیم روابط سیاسی بین دو کشور همسایه و تامین گاز مورد نیاز مناطق شمالی ایران از گاز ترکمنستان بود.
بر اساس این قرارداد 25 ساله، دولت ترکمنستان متعهد شد به تدریج تا سقف سالانه هشت میلیارد مترمکعب گاز به ایران به قیمت ثابت هر هزارمترمکعب 42 دلار تحویل دهد.
خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به ایران با نام «کربجه (ترکمنستان) – کردکوی(ایران)» به طول 200 کیلومتر را شرکت ایرانی ملی مهندسی و ساختمان نفت با هزینه 195 میلیون دلار احداث کرد. 135 کیلومتر از این خط لوله در خاک ترکمنستان قرار دارد که گاز حوزه «کربجه» را به شهر «کردکوی» در نزدیکی نوار مرزی شمال شرق ایران منتقل می کند. حدود 60 کیلومتر از این خط لوله در داخل خاک ایران ادامه می یابد و در کردکوی به شبکه گاز کشور وصل می شود.
در مجموع تامین مالی و بسیاری از مسائل فنی و مهندسی این طرح را ایران انجام داد.
واردات گاز ایران از ترکمنستان از سال 1376 آغاز شد و به تدریج تا سال 1379 به 3/3 میلیارد مترمکعب و چند سال بعد به بیش از شش میلیارد مترمکعب در سال رسید.
**سابقه مناقشه گازی ایران و ترکمنستان
دولت عشق آباد در سال 1385 با بستن شیرهای گاز ، به تعهد خود در خصوص ثابت نگاه داشتن قیمت گاز صادراتی به ایران عمل نکرد و خواستار افزایش قیمت شد که در نتیجه با مذاکراتی بین مقامهای دو کشور فروش هر هزار مترمکعب گاز به ایران از 42دلار در دو مرحله به 75 دلار افزایش یافت.
همچنین قرار شد حجم گاز وارداتی ایران از ترکمنستان از سال 2008 از هشت میلیارد مترمکعب به 14 میلیارد مترمکعب در سال افزایش یابد.
اما ترکمنستان با بالارفتن قیمت گاز در بازارهای جهانی باردیگر برخلاف توافقهایش با دولت ایران عمل کرد و با بی نتیجه ماندن مذاکرات تیم مذاکره کننده ایرانی، صدور گاز به ایران را از روز هشتم دی ماه سال 1386 در اوج سردی زمستان برای بالا بردن قیمت گاز قطع کرد.
ترکمنستان در ابتدا دلیل قطع گاز را انجام پاره ای تعمیرات در خط لوله گاز عنوان کرد اما بعد مشخص شد که هدف از این اقدام، افزایش قیمت فروش گاز به ایران بوده است.
در دور جدید مذاکرات نیز مقرر شد قیمت هر هزار مترمعکب گاز صادراتی به ایران در شش ماهه اول سال 2008 مبلغ 130 دلار و در شش ماهه دوم سال 2008 میلادی 140 دلار محاسبه شود.
در ماههای پایانی سال 2008 ، دور تازه ای از مذاکرات بین دو کشور در خصوص اصلاح قیمت گاز آغاز شد و در آبان ماه شرکت ملی صادرات گاز اعلام کرد که فرمول قیمت خرید گاز از ترکمنستان نهایی شده است و باید قیمت پایه فرمول نهایی شود.
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
