"الکس وطن خواه" تحلیلگر مسئل سیاسی و امنیتی خاورمیانه با تمرکز بر ایران که پژوهشگر انستیتو میدل ایست نیز می باشد با انتشار مقاله ای تحلیلی در نشریه تخصصی "فارین افیرز" که به مسائل مرتبط با علوم سیاسی می پردازد به نقش سپاه در ایران امروز و آینده پرداخته است.

به گزارش سايت روزنو ، این تحلیلگر مسائل سیاسی ایران می نویسد:"سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یک نهاد ترکیبی نظامی و اقتصادي است. سپاه آن قدر گسترش یافته که در هر جنبه ای از زندگی در ایران تاثیر می گذارد. حسن روحانی رییس جهوری میانه رو از زمان به قدرت رسیدن در سال 2013 میلادی تاکنون با احتیاط در برابر این نهاد نظامی – اقتصادي و فشارهای وارد از سوی آن ایستادگی کرده است روحانی به سادگی راه حل ساده برد – برد را در مقابل سپاه قرار داده است. راه حلی که می گوید:"مسئولان سپاه باید تغییرات را قبول کنند و در عوض از فرصت های اقتصادی در دوران پسا تحریم بهره مند شوند و از آن سود ببرند. اما به نظر می رسد فرماندهان سپاه نسبت به دیدگاه روحانی و پیامدهای ان برای آینده ایران نگرانی هایی را دارند.

این تحلیلگر در ادامه می افزاید:"برای جهان خارج، تلاش سپاه برای تضعیف دولت روحانی به اسانی قابل تشخیص است. برای مثال، ازمایش های موشکی برای نمایش قدرت و یا دستگیری شهروندان ایرانی - امریکایی توسط نهادهای امنیتی مرتبط با سپاه نشان می دهد که سپاه خواستار محدود کردن قدرت روحانی است. در همین حال، بسیاری از رسانه های محافظه کار در ایران که نزدیک به سپاه هستند ادعایی تکراری را مطرح می کنند در این باره که روحانی و تیم او نفوذی هایی در درون نظام هستند که می خواهند وجهه انقلابی نظام را از درون تضعیف کنند. علت اصلی این موضوع آن است که روحانی از زمان ریاست جمهوری در سال 2013 میلادی به این سو تاکید کرده که سپاه باید خارج از سیاست و حوزه های حساس اقتصادی باقی بماند. با این حال، سردار "محمد علی جعفری" فرمانده سپاه از خود واکنش نشان داده و گفته است که برخی در داخل نظام چهره واقعی خود را نشان نمی دهند. گمانه زنی ها در این باره است که حرف های او متوجه روحانی است. مقابله این نهاد تنها با روحاني نبوده است. برای مثال، زمانی که در تابستان امثال آیت الله هاشمی رفسنجانی رییس جمهوری بانفوذ سابق و یکی از حامیان دولت روحانی از بودجه نظامی آلمان و ژاپن سخن گفت و اظهار کرد که پیشرفت این کشورها پس از جنگ جهانی به دلیل کاهش تمرکز بر سرمایه گذاری نظامی و توجه به توسعه اقتصادی بوده است مقام های نزدیک به سپاه از این موضوع به عنوان عبور ایت الله هاشمی از "خط قرمز" یاد کردند".

وطن خواه در ادامه به منافع اقتصادی سپاه اشاره کرده و می نویسد:"پس از جنگ، سپاه به شدت قدرت گرفت. منافع اقتصادی سپاه ساده ترین راه برای شناسایی آن نهاد هستند پس از پایان جنگ ایران وعراق سپاه از تمرکز بر روی جاده سازی، سد سازی و دیگر پروژه های عمرانی به بخش های مختلف از جمله ارتباطات از راه دور، حمل و نقل هوایی و نفت گاز تغییر جهت داده است. در زمینه سیاست نیز سپاه همواره تلاش کرده تا نقش دروازه بان را در سیاست ایران ایفا کند. این نهاد همیشه غالب نبوده اما مقام های آن از تلاش در این مسیر متوقف نشده اند".

این تحلیلگر مسائل سیاسی ایران اشاره می کند که در حوزه سیاست خارجی نیز روحانی در چالش با سپاه قرار دارد و در این باره می نویسد:"این ازمونی دشوار برای دولت روحانی است. در حوزه سیاست خارجی زمانی که محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه مسولیت وزارت را برعهده گرفت حلقه درونی افراد نزدیک به خود را به آن وزارتخانه برد اما در شکل قابل توجهی افراد دولت محمود احمدی نژاد نیز در آنجا باقی مانده بودند. 

هم چنین، حسین امیرعبداللهیان معاون وزیر امور خارجه در امور عربی و افریقایی باقی مانده بود و ظریف امیرعبداللهیان را برای جلب نظر سپاه نگه داشته بود این وزیر همواره به خواسته های سپاه و ملاحظات آن در وزارت خارجه توجه داشته است. امیرعبداللهیان سفیر سابق ایران در بحرین و از افراد نزدیک به سردار سلیمانی بوده است.

 پس از امضای توافق هسته ای ظریف مجموعه ای از اقدامات را برای تحکیم کنترل خود بر وزارت خارجه انجام داد که یکی از آن ها عزل امیرعبداللهیان از سمت خود در ماه ژوئن سال 2016 میلادی بود. در آن زمان دیدارهای او با جان کری همتای امریکایی اش این امید را افزایش داده بود که پس از برجام همکاری درباره بحران های منطقه ای از جمله بحران سوریه و یمن میان ایران و امریکا صورت گیرد. این در حالیست که سپاه در این باره مقاومت کرده است.امیر عبداللهیان به سرعت مشاور ویژه علی لاریجانی رییس مجلس اصولگرای ایران شد. علی لاریجانی هم چنین نزدیک به مقام عالی رهبری ایران است. این مورد نمونه اشکاری از تقابل سپاه با تصمیمات ظریف بود".

وطن خواه در ادامه اشاره می کند که روحانی و تیم او در معرض ازمونی جدی در برابر سپاه در حوزه اقتصاد نیز قرار دارند و در این باره می نویسد:"بیژن زنگنه وزیر نفت ایران از زمان بازگشت به وزارت نفت در سال 2013 میلادی برای جذب سرمایه گذاری خارجی در ایران مدل قراردادی جدیدی را مطرح کرده که هدف آن جلب شرکت های نفتی و گازی خارجی به ایران است. سپاه و نمایندگان همسو با آن در مجلس اما به این مدل جدید قراردادی حمله کرده اند و می گویند که تسلیم در برابر سرمایه گذاری خارجی است. 

واقعیت اما این است که آنان نگران هستند که واگذرای پروژه های مهم صنعتی و عمرانی از سوی دولت روحانی به شرکت های غربی به معنای خالی ماندن دست شرکت های انرژی بومی باشد که بسیاری از آن ها به سپاه تعلق دارند. زنگنه در این میان تصمیم گرفت تا امتیازاتی را به طرف مقابل بدهد تا از انتقادات محافظه کاران بکاهد. برای مثال، او اجازه داد تا قرارگاه خاتم الانبیا به عنوان یکی از هشت شرکت ایرانی که می تواند با شرکت های انرژی خارجی به عنوان بخشی از مدل قراردادی جدید همکاری کند باقی بماند".

وطن خواه اشاره می کند تا آنجایی که به دولت روحانی باز می گردد مشخص است که او و تیم اش علاقه ای به تقابل با سپاه ندارند و برای کاهش انتقادات مسئولان ان نهاد وافراد وابسته به آن در تلاش برای نوعی مصالحه و حتی همکاری هستند. با این حال، او باور دارد که هم فشار سپاه بر روی دولت روحانی سنگین است و هم روحانی فضای مانور زیادی ندارد. برای مثال، به موضوع عضویت ایران در گروه ضربت اقدام مالی(FATF)اشاره می کند و می افزاید:"در نتیجه عضویت در این نهاد ایران متعهد به نظارت و شفافیت بیش تر در اقتصاد می شود این موضوع می تواند کمک رسانی های ایران به گروه هایی چون حزب الله لبنان را تهدید کند. از این منظر سپاه معتقد است که این عضویت به ضرر منافعش در بلند مدت خواهد بود. روحانی اما استدلال می کند که برای ادغام اقتصاد ایران در بازارهای بین المللی و احیای اعتبار اقتصادی ایران در عرصه جهانی هیچ چاره ای جز عضویت در این نهاد وجود ندارد".به گزارش روزنو،وطن خواه در پایان می نویسد:"دستاوردهای دولت روحانی در این میان نه یکدست که مختلط هستند. روحانی برای آن که برنده دور دوم انتخابات سال 2017 میلادی باشد راه دشواری پیش رو دارد. برای روحانی، توافق هسته ای با دنیای خارج به خودی خود نقطه پایان نیست. این پلتفرمی برای بخشی از تلاش گسترده تر برای تبدیل ایران به یک کشور قدرتمند و تاثیرگذار است. با این حال، یک سوال بزرگ باقی می ماند و آن این که فرماندهان سپاه تا چه زمانی حاضر به همراهی با روحانی که می توان از او تحت عنوان "شیخ دیپلمات" یاد کرد در سفر پیش رو هستند؟"