ایران در سه سال گذشته تلاش کرده تا جایگاه خود را در بازار جهانی نفت احیا کند این تلاش‌ها با به سرانجام رسیدن برجام بیشتر هم شد دست آخر هم بالاخره تولید نفت توانست تقریباً به روزهای قبل از تحریم برسد اما ادامه این راه قطعاً به سرمایه‌های جدیدی نیاز دارد که تأمین آن از توان دولت خارج است. به همین دلیل از ماه‌ها پیش تکاپو برای تدوین مدل جدیدی از قراردادهای نفتی آغاز شد تا در شرایطی که به واسطه افت قیمت نفت میل به سرمایه گذاری در این صنعت کاهش یافته، جذابیت‌های بیشتری برای صاحبان سرمایه خارجی ایجاد شود.

اما با توجه به موج انتقادها رونمایی از این قراردادها مدت‌ها به تعویق افتاد بالاخره هم دولت از رفع ایرادات 12 گانه خبرداد بعد هم وقتی وزیرنفت به جلسه غیرعلنی مجلس رفت و علی لاریجانی از ضرورت تصویب هرچه سریع‌تر این مدل جدید از قراردادهای نفتی خبر داد می‌شد پیش بینی کرد که به زودی قراردادهای جدید از ایستگاه مجلس عبور خواهد کرد. به گفته بسیاری از کارشناسان این سرعت عمل با توجه به عقب ماندن ایران در میادین مشترک نفتی ضروری است.

با اینهمه این سؤال هم مطرح است که آیا نگرانی‌ها و انتقادهای وارد بر مدل جدید قراردادهای نفتی برطرف شده است؟

 رضا پدیدار رییس هیات داوری صنعت نفت ایران و عضو شورای سیاستگذاری قراردادهای نفتی می‌گوید جای نگرانی نیست چون با توجه به اقدامات وزارت نفت، ٨٠ درصد ایرادات الگوی جدید قراردادهای نفتی اصلاح شده و وزیر نفت هم وعده داده که ٢٠ درصد از ایرادات را حین انجام مناقصه رفع خواهد کرد. او نهایی شدن هر چه سریع‌تر این قراردادها را ضروری می‌داند و معتقد است شرکت‌هایی که صاحب تکنولوژی هستند، رغبتی به قراردادهای قبلی ندارند اما در قراردادهای جدید که معروف به قراردادهای IPC است سعی شده این نقص‌ها و کمبودها با حفظ مصالح و منافع ملی و مالکیت در انحصار ایران حفظ شود.

مشروح گفت‌وگوی «امید ایرانیان» با رضا پدیدار را در ادامه می‌خوانید:

آقای پدیدارمدل جدید قراردادها با انتقادهایی در ماه‌های گذشته مواجه بوده در حال حاضر هم در شرایطی که خبر از توافق مجلس می‌رسد از یک سو نگرانی‌ها در خصوص عدم اعمال انتقادها پابرجاست از سوی دیگر این پرسش مطرح می‌شود که چه ضرورتی برای این تغییر وجود دارد؟ به نظر شما ایرادات رفع شده است؟ اصولاً چرا باید قالب قراردادهای نفتی تغییر می‌کرد؟

اولاً جای نگرانی نیست چون با اقداماتی که از سوی وزارت نفت انجام گرفته ٨٠ درصد ایرادات الگوی جدید قراردادهای نفتی اصلاح شده، این در حالیست که وزیر نفت هم قول داده که ٢٠ درصد از ایرادات را حین انجام مناقصه رفع کند. نکته دیگر این که قراردادهای قبلی نقص‌های فراوانی داشت و پیمانکار انگیزه‌های لازم برای حضور در میدان مورد مناقصه نداشتند به عبارت دیگر سال‌های زیادی با این نوع قراردادها فعالیت کردیم ولی قراردادهای نفتی جدید انگیزه بالایی را برای حضور سرمایه گذاران خارجی ایجاد می‌کند. یعنی شرکت‌هایی که صاحب تکنولوژی هستند، رغبتی به قراردادهای قبلی ندارند. در قراردادهای جدید که معروف به قرارداد IPC است، سعی شده این نقص‌ها و کمبودها با حفظ مصالح و منافع ملی و مالکیت در انحصار ایران حفظ شود. بنابراین باید اذعان داشت که قراردادهای جدید نفتی با هدف توسعه تدوین شده و کشور به آن‌ها نیاز دارد. فراموش نکنیم که در چند سال تحریم فعالیت در صنعت نفت متوقف شده بود این در حالیست که ما زیرساخت‌های قابل ملاحظه‌ای را برای توسعه صنعت نفت ایجاد کرده‌ایم که این مهم در ساخت و ساز تجهیزات مورد نیاز صنایع نفت و گاز بیشتر بوده اما ظرفیت ایجاد شده در چند سال گذشته در حال حاضر بلامصرف باقی مانده است. امروز قراردادهای IPC تکلیفی را برای مسئولان کشور از دولت و مجلس ایجاد می‌کند و آن استفاده از ظرفیت‌ها است. امروز ٧٠ درصد ظرفیت سازنده‌ها در حوزه نفت خالی است. جمعیتی بیش از ٦٠ هزار نفر متخصص مستقیم ساخت و ساز تجهیزات صنعت نفت جمع کرده‌ایم و با جمعیتی که به طور غیر مستقیم در این حوزه هستند، بیش از ٥٠٠ هزار نفر را تشکیل می‌دهند. نکته دیگر این که اجرای قراردادهای IPC تناقضی با اجرای قرادادهای قبلی ندارد و ما می‌توانیم برای نگهداشت و توسعه میدان‌های نفتی‌مان از قراردادهای جدید نیز استفاده کنیم.

 با توجه به ابلاغیه اخیر مجلس در خصوص قراردادهای جدید نفتی به نظر شما از چه زمانی وارد فاز جدی در زمینه انعقاد قراردادهای نفتی با طرف‌های خارجی خواهیم شد؟

 با توجه به این ابلاغیه تا سه ماه آینده شاهد اجرای الگوی جدید قراردادهای نفتی با طرف خارجی خواهیم بود، به طوری که پیش بینی می‌شود در گام نخست اجرای قرارداد طرح افزایش ظرفیت تولید در میادین مشترک جزو دستور کار قرار بگیرد و مشخصاً از آذر ماه سال جاری در میادین مشترک شاهد مناقصه قراردادهای بین المللی با طرف‌های خارجی خواهیم بود. هدف اصلی از اجرای این قراداد افزایش ظرفیت تولید برای جلب و جذب سرمایه گذاری‌های خارجی برای پیشبرد مذاکرات بعدی خواهد بود.

در حال حاضر متقاضیان اصلی قراردادهای نفتی کدامیک از کشورها هستند؟

در مقام نخست ما شاهد تقاضا از سوی کشورهای اروپایی به ویژه ایتالیا و آلمان هستیم بعد کشورهای آسیایی نظیر کره و چین آمادگی خود را برای مذاکره نفتی با ایران اعلام کرده‌اند. این در حالیست که هم اکنون ١٠٠٠ شرکت پیمانکاری در ایران فعال هستند که در گام اول 10 درصد از این شرکت‌ها تمایل خود را برای همکاری با ایران اعلام کرده‌اند.

اقای پدیدار با توجه به محدودیت صدور تجهیزات نفتی ایران به سایر کشورها در دوران تحریم در حال حاضر با لغو تحریم‌ها به کدامیک از کشورها تجهیزات نفتی ایران صادر می‌شود؟

کشورهایی که به آنها صادرات تجهیزات نفتی صورت گرفته عبارتند از عراق، ترکیه، آلمان، مالزی، چین، سنگاپور، ترکمنستان، روسیه، اوکراین، سوئد، نروژ، دانمارک، پاکستان، امارات، کشورهای شمال افریقا و نظایر آن که بیش از ٤٢ کشور را در بر می‌گیرد. تنها موضوع مهمی که باید در همکاری با شرکت‌های خارجی مد نظر قرار گیرد، صدور گواهینامه کیفیت کالا است، در بخش داخلی سازمان ملی استاندارد صدور این گواهینامه را بر عهده دارد و در بخش جهانی نیز از طریق انجمن نفت یا موسسه API این سند صادر خواهد شد. در این میان پیش‌بینی می‌شود طی ٥ سال آینده بازار ١٠٠ میلیارد دلاری پیش‌روی ما باشد بنابراین ما تلاش می‌کنیم کیفیت محصولات خود را در سطح جهانی ارتقا داده و صادرات را افزایش دهیم و اگر این امر محقق شود فقط به دنبال این نیستیم که وزارت نفت از ما کالا خریدار کند. در این بین تاکید می‌کنم در حال حاضر ما در بخش بالادستی نفت ٤٠ تا ٥٠ درصد تولید را انجام می‌دهیم و در بخش تجهیزات ثابت نیز توان ١٠٠درصدی داریم. نفت موتور محرکه صنعت کشور است و هیچ صنعتی به اندازه نفت نمی‌تواند برای کشور ارزآوری ایجاد کند.

در مجموع از میان کشورهای اروپایی و آسیایی چند شرکت تمایل خود را برای همکاری با ایران اعلام کرده‌اند؟

براساس کنفرانسی که در رابطه با الگوی جدید قراردادهای نفتی در آذرماه ۹۴ در تهران برگزار شد بیش از ۱۳۴ شرکت بین المللی حضور داشتند که از این تعداد ٢٢ شرکت وارد مذاکره با مقامات نفتی ایران شدند و این شرکت‌ها در همان دوره تاکید داشتند پیش نویس قراردادهای نفتی را منعقد کنند. در این کنفرانس دستاوردهای سازندگان، پیمانکاران و مشاوران ایرانی حوزه نفت ارائه شد که استفاده از توانمندی شرکت‌های ایرانی در تعامل با شرکت‌های خارجی مورد توافق قرار گرفت و شرکت‌های خارجی مدل همکاری ۵۱-۴۹ را در ساخت تجهیزات نفتی به عنوان پایه همکاری پذیرفتند. بر همین اساس شرکت ملی نفت نسبت به ارزیابی شرکت‌های نفتی اقدام کرد، در همین رابطه فراخوانی برای این شرکت‌های نفتی برگزار شد ٤٦ شرکت در این فراخوان شرکت کردند که از این تعداد ٨ شرکت برای مذاکره با شرکت‌های خارجی مورد تأیید نهایی قرار گرفتند. بر اساس برنامه ریزی‌های صورت گرفته در وزارت نفت طی ماه‌های آبان و آذر شاهد انعقاد تفاهم نامه‌های اولیه با طرف‌های خارجی خواهیم بود.