فحش‌های ایرانی از فرانسه تا ترکیه
هنوز از حمله 300 هزار نفری کاربران ایرانی به صفحه اینستاگرام بازیکن فرانسوی (در بازی مسابقات فوتبال یورو 2016) که موجب مسدومیت رونالدو (بازیکن پرتغالی) شد، زمان زیادی نگذشته و بازیکن فرانسوی، خاطره خیل عظیم فحش‌های فارسی از ذهنش محو نشده که این‌بار صفحات اردوغان (رئیس‌جمهور ترکیه) و شخصیت‌های هنری یا اجتماعی ساکن ترکیه مورد هجوم نقد و کنایه و گاه تمسخر کاربران ایرانی در صفحات شخصی‌شان قرار می‌گیرد؛ جریان از این قرار است که بامداد روز شنبه خبر می‌رسد که ارتش ترکیه کودتا کرده و اردوغان گریخته؛ خبری که هیجانش صبح روز شنبه با اعلام شکست کودتا، فروکش می‌کند؛ و همزمان، فعالیت کاربراین ایرانی را هم در صفحات مقام‌ها و مسئولان و چهره‌های ترکیه کاهش می‌دهد.
این‌که مردم یک سرزمین به چه دلیل باید واکنش‌های تند و بعضاً عصبی نسبت به مسائلی در کشورهای دیگر که هیچ ارتباطی به آن‌ها ندارد، از خود نشان دهند، جای بسی سؤال است؛ ذهن به سمت و سوی متفاوتی می‌رود و شاید یکی از مواردی که در پس همه عدم رشدیافتگی فرهنگ‌ها، لمپن بودن - واژه‌ای که کارشناسان مسائل اجتماعی بعضاً به کار می‌گیرند- و عقب بودن در استفاده از تکنولوژی، پنهان شده، تلنگری هست و گوشزدی برای مسئولان؛ شاید نبود زمینه‌ها و شرایط لازم برای ابراز عقاید و نظرات به صورت کاملاً آزادانه به عقده‌ای فروخفته در ایرانی‌هایی تبدیل شده که این‌گونه و با اظهار نظر در مسائلی که به هیچ وجه به آن‌ها مربوط نیست و هیچ عواقبی را برایشان در پی ندارد، خود را خالی می‌کنند از هرآن‌چه نتوانسته‌اند در طول سالیان سال، بیان کنند.
مکانیسم فرافکنی و «لمپن‌بازی»
یک کارشناس مسائل اجتماعی در رابطه با این پدیده، به امید ایرانیان می‌گوید: این‌گونه افراد از لحاظ شخصیتی دچار کمبودهای اجتماعی هستند و علاوه بران از لحاظ تربیت خانوادگی، قشر اجتماعی و پایگاه اجتماعی و نیز پایبندی به اصول اخلاقی و تربیتی در سطح هشدار قرار دارند.
امان‌الله قرائی‌مقدم، این افراد را «لمپن» یا ولنگار می‌نامد که با عقده‌های سرکوب‌شده و فروخفته‌ای که جامعه به آن‌ها وارد کرده، به نوعی به مکانیسم فرافکنی روی می‌آورند.
او می‌گوید که این‌ها از طبقات محروم جامعه هستند و ممکن است از نوعی نابسامانی (مادی یا روانی) در خانواده رنج ببرند. از سوی دیگر، نحوه استفاده صحیح از تکنولوژی را بلد نیستند؛ هر کسی یک گوشی تلفن همراه دستش گرفته و هر کاری دلش می‌خواهد می‌کند.
قرائی‌مقدم توضیح می‌دهد که این افراد دچار تأخر فرهنگی هستند؛ وسیله را گرفته‌اند اما فرهنگ استفاده از وسیله را نمی‌دانند؛ نمی‌دانند که این وسیله برای فحش‌دادن، توهین و اسائه ادب نیست؛ برای این است که ارتباط صحیح برقرار شود.
فرهنگ جامعه بیمار است
با توجه به تعداد زیاد افرادی که دست به فحاشی‌های مجازی می‌زنند و کارشناسان، این عمل را ناشی از آسیب‌های اجتماعی می‌دانند باید گفت که مقدار آسیب‌های اجتماعی هم در ایران نسبت به سایر کشورها بالاتر است. قرائی‌مقدم در این زمینه می‌گوید: ولنگاری فرهنگی که بالا باشد نشان می‌دهد، افراد ولنگار هم زیاد هستند که به نوعی توهین و ناسزاگویی می‌رسد و همه این‌ها نشان می‌دهد که فرهنگ جامعه بیمار شده است؛ معنویات و شور اخلاقی در جامعه کمرنگ شده و افراد دچار آنومی یا خودباختگی فرهنگی شده‌اند.
او معتقد است که در سایر کشورها هرچند این موارد دیده شود اما تا حد ایران نیست. همچنین در این زمینه که آیا نبود فضای کافی برای ابراز عقاید، سبب بروز چنینی واکنش‌هایی می‌شود، می‌گوید: محدودیت‌ها و محرومیت‌ها باعث می‌شوند که امیال سرکوفته در افراد به وجود بیایند و زمانی که فرصتی ایجاد می‌شود، به این شکل واکنش نشان دهند.
طنزهای ایرانی کودتای ترکیه
اما در حالی‌که ترکیه در تب و تاب کودتا بود و ناظران و تحلیلگران سیاسی در حال رصد و بررسی اوضاع مبهم این کشور، کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی، در نخستین ساعات بعد از نیمه شب، طنزپردازی‌های خود در این باره را آغاز کرده و با زبان طنز به این رویداد مهم واکنش نشان داده‌اند. عصر ایران، به گوشهٔ از این طنزها اشاره کرده است:
- ارتش ترکیه اعلام کرد: کنترل تمام شهرها این کشور را در اختیار گرفته است جر آنتالیا؛ ایرانی‌ها در این شهر به شدت مقاومت می‌کنند.
- اردوغان با ارسال نامه‌ای به باشگاه پرسپولیس: هر چی می‌کشم از لژیونر شماست، روز اومدنش فرودگاه استانبول ترکید، حالا هم که کودتا شد.
- (با اشاره به پیام اسکایپی اردوغان): اردوغان که خبرگزاری می‌گرفت همه عمر...دیدی که چگونه اسکایپ اردوغان گرفت؟!
- (با اشاره به شایعه فرار اردوغان به ایران و پیان ویدیویی وی): ولی فکر نمی‌کنم به ایران اومده باشه، اینترنت ایران در این حد نیست که بشه باهاش مکالمه ویدیویی کرد، حداکثر می تونست استیکر بفرسته واسه شبکه!
- فرودگاه دست ارتشه، بعد اردوغان سوار هواپیما شده، فکر کنم یه هواپیما داشته رد می‌شده براش دست تکون داده، نگه داشته!
- آنجلینا جولی، آمادگی خود را برای سرپرستی اردوغان اعلام کرد.
- حالا پسر روحانی صبح پا می شه، می بینه اردوغان رو کاناپشون خوابه!
- پیامک بشار اسد به اردوغان: جا نداری بیا پیش من.
- ظاهراً کودتا توسط طرفداران امیر دولاب صورت گرفته (ویکی پدیا).
- رفتم جلوی سفارت ترکیه شمع روشن کنم، سفیرشون با پیژامه افتاده دنبالم.
- (با اشاره به فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی در ترکیه): "وی پیان فرد اعلاء دارم" به ترکی چی می شه؟!
- شنیده‌ها از این حکایت می‌کنند که رجب توانسته فرار کند ولی طیب و اردوغان به دست مخالفین افتاده‌اند.
- من صبح‌ها تا از رختخواب دل بکنم، 45 دقیقه طول می کشه اون وقت اینا 45 دقیقه‌ای کودتا کردن؟!
- فقط طوری نشه که خرج خورد و خوراک مردم ترکیه هم بیفته گردن ما.
- سال دیگه اردوغان با کراوات زرد تو ماهواره داره به رژیم فحش می ده!
- استثنایی - تور ترکیه، لحظه آخری: استانبول، آنتالیا و کوش آداسی؛ 15 روزه با ترکیش ایر و هتل 5 ستاره، فقط 20 هزار تومان، نقد، اقساط.
- تروریست کامیون سوار "نیس" فرانسه: ای بخشکی شانس! 24 ساعت هم نموندیم در صدر خبرها.
- اردوغان در تماس با فرمانده کودتاچیان: دوربین مخفیه دیگه؟ نه؟!
آسیب‌شناسان بشتابند
اما چرا کاربران ایرانی که از یک قاره دیگر به مسابقه دو تیم در قاره‌ای دیگر می‌نگرند باید به دلیل خطای یک بازیکن روی بازیکن دیگر، یکی را مورد هجوم رکیکی‌ترین فحاشی‌هایی قرار دهند که در فرهنگ ما مذموم است؟ آیا از سوی بازیکن پرثغال، منفعتی به آن‌ها می‌رسد یا این‌که می‌خواهند خود را این‌گونه از تمامی عصبیت‌ها و خشم زندگی روزمره خالی کنند؟
چرا مسائلی که در ترکیه اتفاق می‌افتد تا این حد برای ایرانی‌ها مهم است؟ آیا جوانانی که بیشتر وقت خود راپای شبکه‌های تفننی مجازی می‌گذرانند- به دلایل مختلف- تا این حد نگران بروز جنگ در ترکیه (کشور همسایه ایران) هستند؟
به نظر می‌رسد کارشناسان مسائل و آسیب‌های اجتماعی باید در این زمینه اهتمام بیشتری را به خرج دهند چراکه وجود چنین حرکاتی از سوی افرادی که نام ایرانی بودن را با خود به یدک می‌کشند، هرچند که تعداد قلیلی را هم شامل شوند، به نام تمامی ایرانی‌ها ثبت شود و این جمله تکراری در ذهن ما منعکس شود که: ایرانی‌ها تروریست هستند!
آسیب‌شناسان باید در این زمینه اهتمام بیشتری به خرج دهند که حتی در شرایطی که زمینه‌های ابراز آزادانه عقاید وجود ندارد، نگذارند یک شوخی و ابراز عقیده‌ای که بیشتر شکل یک بازی و تفنن را دارد، به بحران و آسیب جدی اجتماعی تبدیل نشود.
