خروج دور از انتظار انگلیس از اتحادیه اروپا علاوه بر تزلزل جدی که در اتحادیه اروپا به عنوان تشکیلاتی که با مشکلات عدیده ای مواجه بود، تاثیراتی را نیز بر ترکیه به عنوان کشوری که 52 سال است در تلاش همگرایی با اتحادیه اروپا می باشد، خواهد داشت که از نظر فرایند آتی سیاسی در این کشور و روابط بین المللی ترکیه بسیار تعیین کننده خواهد بود.

بالاخره بعداز ماهها بحث و کمپین هایی که بین طرفداران ابقا و طرفداران خروج از اتحادیه اروپا در انگلیس به راه انداخته شده بود، همه پرسی روز گذشته انجام شد و نتایجی که در اولین ساعات امروز جمعه اعلام شد، برای بسیار کسانی که در ترکیه در خصوص ابقای انگلیس در اتحادیه اروپا گمانه زنی کرده بودند، تکان دهنده بود. بورس استانبول در اولین ساعات روز جمعه بیش از 5 درصد با افت روبرو شد. نرخ لیرترک در قبال دلار افت کرد.

مقامات ترکیه هنوز اظهار نظری رسمی در این زمینه نکرده اند. اما شخص رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه از قرار گرفتن نام این کشور به عنوان ملزمه ای برای موضوع جدایی و یا ادامه عضویت انگلیس در اتحادیه اروپا اعتراض کرده و دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس را که امروز به دنبال اعلام نتایج از تصمیم خود برای استعفا خبر داد، به دو رویی متهم کرده است.

کامرون در قبال کسانی که از احتمال عضویت ترکیه در اتحادیه ابراز نگرانی کرده بودند، تحلیل داشت که ترکیه تا هزار سال هم نخواهد توانست وارد اتحادیه بشود. اردوغان گفته بود: این در حالی است که کامرون در دیدار با وی به صراحت از عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا حمایت کرده بود.

نظرات مختلفی در خصوص تاثیرات احتمالی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا بر ترکیه و سرنوشت عضویت این کشور است. برخی معتقد بودند که اگر انگلیس در اتحادیه اروپا می ماند از نظر ترکیه وضع فعلی به طور کج دار و مریز هم که بود، ادامه می یافت. اما با خروج انگلیس، ترکیه می تواند با ریسک های جدی روبرو باشد که الیته با توجه به اینکه خروج انگلیس از اتحادیه در عمل حداقل دو سال به طول می انجامد، چگونگی خروج و باز تعریف روابط انگلیس با اتحادیه اروپا در فرایند تاثیر گذاری خروج انگلیس از اتحادیه بر ترکیه نیز تعیین کننده خواهد بود. 

اما در کل در آستانه برگزاری همه پرسی، فضای سیاسی در ترکیه به نوعی با این گمانه زنی که به ویژه با کشته شدن یک نماینده زن پارلمان انگلیس، دیگر خروج آن از اتحادیه دشوار خواهد بود، این بود که با ادامه حضور انگلیس در اتحادیه، ترکیه باید به سرو سامان جدیدی در روابط خود با اتحادیه فشرده شده و اتحادیه اروپا را وادار به تصمیم گیری در خصوص فرایند ادامه مذاکرات با ترکیه تحت فشار قرار دهد. 

این را از گفته های اردوغان نیز می فهمیم. او گفته است ترکیه نیز می تواند مانند انگلیس، در مورد ادامه مذاکرات با اتحادیه به رای مردم ترکیه مراجعه کند. اردوغان گفته است اتحادیه اروپا ترکیه را به خاطر اینکه یک کشور مسلمان است، نمی خواهد. رئیس جمهور ترکیه گفت: وزیر خارجه وقت فرانسه در گفت و گو با وی به صراحت این موضوع را بیان کرده است.

اما اکنون با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و ایجاد تزلزل جدی در ساختار اروپا، ترکیه با یک دوره دارای معادلات نامعلوم و بسیار متغییر روبرو شده است که این خود هم ریسک و هم فرصت هایی را می تواند برای ترکیه داشته باشد که این به چگونگی فرایند سیاست داخلی در ترکیه و مدیریت و رویکردهای واقعگرایانه در سیاست خارجی منطقه ای و بین المللی ترکیه بستگی خواهد داشت.

به باور و تحلیل کسانی که معتقدند خروج انگلیس برای ترکیه فرصت است، تغییر گریز ناپذیر در ساختار اروپا و بازتعریف احتمالی در این پروژه بزرگی که در پی دو جنگ جهانی برخاسته از منازعات اروپایی رخ داده است، معادلات جدیدی را در اروپا و منطقه رقم خواهد زد که ترکیه با استفاده از ظرفیت های بالقوه سیاسی و اقتصادی و اجتماعی خود می تواند در ساختار جدید اروپایی روابط نوینی را بر پایه منافع ملی و مشترک خود تعریف کند.

در مرحله فعلی شاید مشخص ترین تاثیر این فرایند بر ترکیه این خواهد بود که موضوع لغو ویزای شنگن برای شهروندان این کشور برای یک دوره نامشخص به تعویق خواهد افتاد. 

از سوی دیگر سرنوشت یورو به عنوان واحد پول اروپایی می تواند در موازنات بازرگانی خارجی ترکیه تاثیر جدی داشته باشد.

ترکیه که از سال 1996 میلادی به امید اینکه روزی به همگرایی کامل خواهد رسید، با به جان خریدن برخی هزینه ها به اتحادیه گمرکی اروپا ملحق شده است و برای بازتعریف این قرارداد در راستای منافع ملی خود مذاکرات فشرده ای را با اروپا شروع کرده است. بروز چنین تزلزل جدی در اتحادیه در سرنوشت این مذاکرات و موضوع بازرگانی خارجی ترکیه که بیش از 50 درصد آن با اتحادیه انجام می شود، تاثیرات جدی داشته باشد. 

به هر روی می توان گفت: با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا، نه تنها زیربنای این مهمترین پروژه قرن به تزلزل درآمد، امواج تغییرات ترکیه را نیز هم در جهات منفی و هم مثبت تحت تاثیر قرار خواهد داد و در دوره نامعلوم سیاسی و اقتصادی، ترکیه که از نظر اقتصادی و بازرگانی به شدت به اتحادیه وابسته است، چشم و گوش خود را به این تحولات خواهد دوخت.