در شرایطی که یک وبسایت خبری در گزارشی ستایشبرانگیز، امیرعبداللهیان را با عنوان «دیپلمات انقلابی» توصیف کردهاست که در مقام جدیدش هم مثمرثمر خواهد بود، برخی رسانههای اصولگرا با انتقاد تند از این جابهجایی حکم ظریف را «برکناری» معاون وزیر امورخارجه مخابره کردهاند و این عمل را شاهدی بر «غیرانقلابی بودن مواضع دولت» و حتی «نقطه آغاز برجام۲» و «برجام منطقهای» عنوان کردهاند و یک بیانیه تشکلهای دانشجویی آن را در جهت تضعیف جبهه مقاومت منطقه عنوان کردهاست. در عین حال همگام با رسانههای وابسته به دولتهای عربی، برخی تحلیلگران اصولگرا تغییرات در دستگاه دیپلماسی را پاسخ مثبت ظریف به خواستههای شیوخ عرب توصیف کردهاند. وبسایت ایران هستهای هم ادعا میکند ظریف این حکم را در میان تعدادی حکم دیگر منتشر کردهبود تا «ظاهرا از اهمیت آن کاسته شود.»
در شرایطی که غالب رسانهها در واکنش به خبر جابهجایی در وزارت خارجه به مخابره متن رسمی خبر بسنده کردند، برخی از رسانهها واکنش تندی به جابهجایی در معاونت عربی و آفریقای وزارت خارجه داشتند. خبرگزاری دانشجو در مصاحبه با دو کارشناس این جابهجایی را «در راستای اجرای برجام۲» عنوان کردهاست. خبرگزاری نسیم هم در گزارش خود از این جابهجایی مینویسد: «منابع خبری از مدتها پیش از اختلافنظر دولت و وزارت امور خارجه با حسین امیرعبداللهیان در خصوص مبارزه با داعش و مسایل عراق و سوریه خبر داده بودند.»
این خبرگزاری یادداشتی از یک استاد دانشگاه را نقل قول میکند که با الفاظی تند به دولت حمله میکند و مینویسد: «برکناری دیپلمات انقلابی کشورمان امیرعبداللهیان شاهد دیگری بر تایید مواضع غیرانقلابی دولت است.» عبارت «دیپلمات انقلابی» توصیفی است که وبسایت مشرق نیوز هم در گزارشی سراسر ستایش از عملکرد حسین امیرعبداللهیان، به مناسبت جابهجایی اخیر در وزارت خارجه، به کار بردهاست.
مشرق نیوز در یادداشتی بدون نام نویسنده با عنوان «خداحافظی با دیپلمات مقاومت؛ حسین امیرعبداللهیان؛ مصداقی برای دیپلماسی انقلاب اسلامی» مینویسد: «هنر این دیپلمات انقلابی آن بود که تنها دیپلمات نبود، بلکه توانسته بود متغیرهای شخصیتی خود را با الزامات شغلیاش بهعنوان دیپلماتی در دستگاه دیپلماسی نظام جمهوری اسلامی ایران متناسب کند. ... انقلاب اسلامی نیازمند تکثیر و تکثر این مصادیق است تا حقوق ملت ایران و منافع هویتی انقلاب اسلامی، پای میزهای مذاکره در ژنو، وین یا هر نقطه دیگری از کره ارض، به بازی گرفته نشوند.»
اما برخلاف رسانههایی که از این خبر برای تجلیل از خدمات امیرعبداللهیان استفاده کردند، خبر جابهجایی مقام حسین امیرعبداللهیان در وزارت خارجه از سوی خبرگزاری دانشجو که به بسیج وابسته است به بهانهای برای انتقاد تند از دولت روحانی بدل شدهاست. این خبرگزاری در یادداشتی به نقل از محمد عبداللهی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی مینویسد: «برکناری دیپلمات انقلابی کشورمان امیرعبداللهیان شاهد دیگری بر تایید مواضع غیر انقلابی دولت است.» به اعتقاد این کارشناس: «برجام2، کمکم در حال رخ نمودن است... .»
این استاد دانشگاه در عین حال به دیدار ظریف و کری در اسلو اشاره میکند و مانند رسانههایی همچون الحیات، الشرقالاوسط و العربیه دو خبر را با هم مرتبط میداند: «اعمال تغییرات مهرههای کلیدی در وزارت خارجه، درست کمتر از سه روز پس از دیدار ظریف و کری در نروژ، ذهن را به سمت یک هماهنگی با طرف آمریکایی برای این تغییرات میبرد. موضوع وقتی جدیتر میشود که پایگاه آمریکایی المانیتور، دیروز ضمن استناد به برداشت یک منبع غیردولتی آمریکایی از اظهارات ظریف وزیر در اسلو، مدعی شده است که سیاستهای ایران در رابطه با سوریه تغییر کرده است.»
العربیه ساعتی پس از این تغییر تحول در وزارت خارجه ایران، آن را نشاندهنده عزم دولت روحانی برای همکاری با اعراب دانست. این پایگاه سعودی مدعی شد امیرعبداللهیان فردی نزدیک به سپاه پاسداران بوده و با ظریف و روحانی در سیاستهای منطقهای اختلافنظر داشته است. الحیات هم از نقش مذاکرات ظریف و کری در اسلو در این جابهجایی مینویسد و روزنامه الشرقالاوسط این جابهجایی را نشانهای از شکاف در دستگاه سیاست خارجی ایران میداند و ادعا میکند که «با این انتصاب ظریف بر یک مانع بزرگ در سیاست خارجیاش پس از برجام فائق آمد و توانست منتقدان سرسختش را که وابسته به گروههای نزدیک به سپاه پاسداران هستند شکست دهد.»
خبرگزاری دانشجو از کارشناس دیگری هم نقل قول میکند. به نوشته این خبرگزاری رضا سراج، کارشناس مسایل سیاسی در تحلیلش از برکناری امیرعبداللهیان نوشت: «برکناری معاون عربی-آفریقایی وزارت خارجه در راستای اجرای برجام2(برجام منطقهای) ارزیابی میشود. در این پازل که لابی آمریکایی-ایرانی آن را کارپردازی و تصمیمسازی میکند، ایران و آمریکا به بهانه سوریه باید وارد گفتوگو شوند. در این چارچوب آمریکا سعی کرد با ایجاد دست برتر در تحولات میدانی سوریه(از طریق جریان کردی و تروریستها) و انتقال آن به میز سیاسی، خود را پیشاپیش آماده این مذاکرات کند. در مقابل، طرف ایرانی همچنان به روش مذاکرات هستهای عمل کرده و مطابق میل طرف آمریکایی و لابی آنان عمل میکند.»
وبسایت ایران هستهای اما این تحول را با تیتر «ظریف امیرعبداللهیان را برکنار کرد» پوشش میدهد و مینویسد: «اطلاعات موجود نشان میدهد ظریف از مدتها قبل در پی تغییر امیرعبداللهیان بود اما درگیری مستقیم، هماهنگی نهادی و تسلط میدانی وی بر پروندههای مهم منطقهای مانع این کار میشد.» این وبسایت در ادامه ادعا میکند: «برخی کارشناسان عقیده دارند خبر تغییر امیرعبداللهیان را باید علامتی از تلاش وزارت خارجه برای ورود متفاوت به پروندههای منطقهای تحلیل کرد. این در حالی است که وزارت خارجه از حیث ساختاری متولی برخی پروندههای منطقهای نیست.»
روزنامه الحیات در گزارشی از این خبر ادعا میکند: «اقدام محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در تغییر حسین امیرعبداللهیان بعد از آن صورت گرفت که هفته گذشته ظریف و جابریانصاری در اسلو دیداری با جان کری، وزیر خارجه آمریکا داشتهاند.» الحیات در ادامه ادعا کرد: «جایگزینی جابریانصاری به جای امیرعبداللهیان بهعنوان شخص دوست و نزدیک به کشورهای عربی، از نتایج دیدار ظریف با جان کری است.»
اما جز شیوخ عرب و جان کری، نام یک گروه دیگر هم به عنوان متهم اصلی برای جابهجایی امیرعبداللهیان در گزارشهای رسانههای مخالف دولت دیده میشود. ایران هستهای مینویسد: «پیشتر ... برخی اعضای گروه تریتا پارسی در آمریکا برای تغییر امیرعبداللهیان در حال لابی درون وزارت خارجه بودند.»
این ادعا در بیانیه بسیج دانشجویی 6 دانشگاه تخصصی تهران هم که از سوی خبرگزاری فارس منتشر شدهاست تکرار میشود. این بیانیه ادعا میکند: «چند ماه قبل بود که لابی آمریکایی و ضدایرانی نایاک و برخی از سران کشورهای عربی در واکنش به مواضع انقلابی و ضداستکباری امیرعبداللهیان، معاون عربی-آفریقایی وزارت خارجه در تحولات منطقه و نقش تاثیرگذار وی در پیروزیهای جبهه مقاومت، خواهان برکناری وی شده بودند و این اقدام را در راستای تقویت روابط با عربستان سعودی میدانستند.»
این بیانیه ظریف را تلویحا به مذاکره در موضوعات غیرهستهای با آمریکا متهم کردهاست و مینویسد: «بار دیگر به مسوولان وزارت امور خارجه توصیهها و خطوط قرمز رهبر معظم انقلاب در سه سال گذشته را یادآوری کنیم که مراقبت کنند غیر از موضوع هستهای در هیچ حوزهای از جمله تحولات منطقهای مذاکره با آمریکا ممنوع است.» به ادعای نویسندگان این بیانیه؛ «برکناری امیرعبداللهیان دیپلمات کهنهکار و انقلابی وزارت امور خارجه آنهم در فاصله کمتر از سه روز پس از دیدارهای آقای ظریف و کری در نروژ، این شائبه را تقویت کرده است که تغییر مهرههای کلیدی و موثر در وزارت خارجه اقدامی از قبل هماهنگ شده با طرف آمریکایی و زمینهچینی برای اجرای برجام2 است.»