برجام عصاي جادويي نيست

برجام، اجرايي شدن توافقنامه، برداشته شدن تحريم‌ها، يا هر اسم ديگري كه كارشناسان و رسانه‌ها روي آن گذاشته‌اند و مي‌گذارند همان چيزي است كه در نخستين لحظه پس از قرائت بيانيه تفاهم نهايي به ذهن‌ها خطور كرد؛ آيا توافق واقعا به مرحله عملياتي شدن مي‌رسد؟ اين روز حالا فرا رسيده است. براي آنها كه آگاهانه و با بصيرت روند مذاكرات هسته‌اي را دنبال مي‌كرده‌اند روز بدون دغدغه وجود نداشته است. آنگاه كه مسئولان باتدبير مذاكره‌كننده كشور در يك مسير سخت بارها با همتايان خود پاي ميز مذاكره نشستند این نگراني وجود داشت كه آيا پس از اين همه فراز و نشيب توافق بالاخره حاصل مي‌شود يا خير. زماني كه توافق حاصل شد دغدغه جديدي به نام برجام جاي نگراني قبلي را گرفت و اينك كه برجام اجرايي شده طبيعتا دغدغه جديدي وجود خواهد داشت: آيا اجرايي شدن برجام كشور را به شرايط پيش از تحريم برمي‌گرداند؟ اگر جواب مثبت است چقدر طول مي‌كشد؟پاسخ به سوال اول قطعا مثبت است چراكه بيماري كشنده‌اي كه به جان اقتصاد كشور افتاده بود با اجرايي شدن برجام رفته‌رفته رخت برمي‌بندد و اين تضمين بهبود شرايط است. سوال دوم را اما به اين آساني نمي‌توان پاسخ گفت. جراحی لازم روي بدن بيمار اقتصاد انجام شده و حالا دوران نقاهت فرارسيده است. دوراني كه به عقيده تمام كارشناسان اگر از مرحله درمان مهم‌تر نباشد كم‌اهميت‌تر نيز نيست. مقايسه شرايط اين روزهاي كشور با شرايط پس از پايان جنگ تحميلي شايد قياسي منطقي نباشد اما مع‌الفارق هم نيست. آن روزها كشور به شكلي ناخواسته به دليل تجاوز دشمن دچار مشكل شده بود و عملا زمينه براي رشد اقتصادي و سازندگي فراهم نبود. دو دهه بعد كشور از نظر اقتصادي در شرايطي قرار گرفت كه بي‌شباهت به آن دوران نبود تنها تفاوت شايد اينجاست كه اين‌بار متاسفانه يا خوشبختانه اين وضعيت از سوي نيروي خارجي تحميل نشد و چه جالب كه زمان هر دو دوره هشت ساله بود. هشت سالي كه تنها از يكي از آنها مي‌توان با افتخار ياد كرد. شرايط پس از اجرايي شدن برجام به گونه‌اي است كه محدوديت خارجي ديگر سر راه فعاليت‌هاي اقتصادي قرار نخواهد گرفت، اما نبايد فراموش كرد كه اجرايي شدن برجام به خودي خود اتفاق مثبتي نيست و تنها راه را براي حركت سريعتر و آسانتر باز خواهد كرد. اگر از همين امروز هر كس كه كاري مي‌تواند بكند تكاني به خود بدهد، جامعه در مسير بهبود قرار خواهد گرفت، اما اگر شادمانه نشستيم و تنها با خوشحالي گفتيم و نوشتيم كه ديگر تحريمي نيست ديگر محدوديتي نيست سر جايمان خواهيم ماند. تغيير مدل جامعه از مصرف گرايي (كه در اين سال‌ها شديدا ترويج يافت) به سمت توليد يگانه راهي است كه زخم‌هاي پيكره اقتصاد كشور را التيام خواهد بخشيد. اثرات اين تغيير مدل شايد در كوتاه‌مدت چندان محسوس نباشد، اما در درازمدت بر بالندگي اقتصادي تاثير خواهد گذشت. هر چند بايد پذيرفت كه برخي لطمات وارد شده تا اندازه‌اي سنگين است كه به اين راحتي‌ها جبران‌پذير نيست، اما عصاي جادويي وجود ندارد و تنها راه برون‌رفت از بحران راه‌اندازي نهضت كارآفريني است. چرخيدن چرخ زنگ‌زده صنعت و غلبه بر اين سكون شايد تا در ابتدا كاري دشوار به نظر برسد، اما غيرممكن نيست. سخن پاياني اينكه حال و روز فعلي كشور درس عبرتي است براي همه. درس عبرت براي مردمي كه بدانند رايي كه به صندوق مي‌اندازند چيزي فراتر از يك تكه كاغذ است. در روزهايي كه موجي از اميد جامعه را فرا گرفته شايد صحبت كردن درباره گذشته چندان خوشايند نباشد اما مردم بايد بدانند كه جمله «با راي آگاهانه سرنوشت آينده خود را رقم بزنيد» يك شعار نيست يك حقيقت به تمام معناست. همچنين درس عبرتي است براي سياستمداراني كه اگر بنا بر هر دليلي موردپسند سليقه جامعه قرار نگرفتند به يك‌باره ميدان را خالي نكنند و نااميد نشوند.