نفت اگر هم به‌قدر اقیانوسی باشد، اما سرانجام به پایان خواهد رسید. در آن روز کشور ما وارث ‌میلیون‌ها اتومبیلی خواهد شد که حتی یارای رفتن تا جایگاه‌های سوخت را ندارند! مردم هم ناگزیر از جابه‌جایی خودروهای خود، با بازوان خسته و حسرتی از گذشته خواهند بود. حسرت از بوی نفتی که برای دهه‌ها مردم و دولت‌ها به زیستن در کنار آن خو کرده بودند. دولت‌هایی که بنا داشتند با شتاب و از راه‌های میانبر تمامی دستاوردها را در دوره خود به ارمغان بیاورند؛ میانبرهایی که فقط از کارخانجات اتومبیل و ساختمان‌سازی گذر می‌کرد. اکنون و در مجال اندکی که هنوز برای این ترک عادت باقی است راهی نیست جز آنکه برای برون‌رفت، به روزنه‌هایی در آینده خیره شویم؛ روزنه‌هایی که به‌جای بوی نفت، رایحه دلنواز معیشتی پایدار از آن وارد شود. بخش باغبانی کشورمان که کمتر از یک‌سوم اراضی آبی را (٢,٥میلیون هکتار) به خود اختصاص می‌دهد بی‌تردید از پرامیدترین این روزنه‌ها به شمار می‌آید. پنجره‌ای که به سهم خود از فرسایش خاک در حال زوال و کاهش آلودگی هوا می‌کاهد. توسعه این بخش تولیدی هم روند مهاجرت _به‌خصوص از مناطق با تنش اقلیمی‌_‌را کاهش می‌دهد و هم به لحاظ تحمل بالای کم‌آبی، زیاده‌روی در مصرف آب را در مقایسه با بعضی محصولات زراعی، مدیریت می‌کند. این شاخه از بخش کشاورزی به شرط قرارگرفتن در سکوی نخست اولویت‌ها پس از تأمین نیازهای داخلی سالانه توانایی حداقل تا١٠، ١٢‌میلیارد دلار درآمد ارزی به همراه دارد که در‌حال‌حاضر فقط سه‌میلیارد دلار است. کشور ما از نظر ظرفیت تولید برای تعدادی از محصولات باغی مانند پسته، زعفران، خرما و انار در طراز اول یا دوم جهانی و برای اقلام قابل‌توسعه‌ای مانند انگور (کشمش)، بادام، گردو، انجیر و سیب از زمره چند کشور بالای دنیاست. اولویت پسته را با وجود بازاریابی نسبتا مناسب آن می‌توان در‌حال‌حاضر عمدتا در مدیریت منابع آب به‌خصوص در استان کرمان و نیز اعمال روش‌های نوین به زراعی و برای زعفران حذف دلال‌های بین‌المللی و بازاریابی مستقیم دانست. گرچه ظرفیت‌های تولید انار و کشمش ما در دنیا بی‌نظیر است، اما از نظر کمیت و نیز درآمد صادراتی با فاصله‌ای در پشت سر ترکیه قرار دارد. از مهم‌ترین اولویت‌های کشمش، توسعه صنایع فرآوری و خشک‌کنی به‌جای روش‌های دستی است. در خصوص خرما گرچه در دومین رتبه تولید قرار داریم اما برای حضور در بازار جهانی در‌زمینه توسعه ارقام بازارپسند جهانی، به زراعی، فرآوری و صنایع تبدیلی و نیز نجات سطوح زیادی از باغات موجود از دستبرد کاهش منابع آب، راه طولانی‌تری داریم. مهم‌ترین فوریت برای محصول گردو، تبدیل درختان پرشمار بذری موجود به پیوندی با استفاده از حداقل ٢٠ رقم و ژنوتیپ اصلاح‌شده حال حاضر و شتاب بیشتر در تداوم این فعالیت است.  

 در رابطه با فندق با توجه به ظرفیت‌های نهفته در تمامی عرصه‌های مناطق میان‌بند نوار ساحلی شمال به طرح جامع و اختصاصی و با فوریتی دوچندان نیاز است. تا دیر نشده، بقیه اراضی به‌جا‌مانده در این مناطق (از ارتفاعات فومن تا استان گلستان) که به اشغال بدفرجام ویلاسازی مخرب درنیامده است می‌تواند با باغات پربرکت فندق پوشیده شود. شرط اصلی توسعه باغات فندق در مناطق یادشده گشایش بازارهای جهانی در رقابت با کشور ترکیه و پرداخت کمک‌های تأثیرگذار و نظارت‌شده دولت هم در موضوع احداث و هم در موضوع صادرات است. کشور ما با تولید موفق سالانه پنج‌میلیون تن سیب درختی سهم بسیار کمتری از آنچه باید را در صادرات دارد. نگارنده اذعان دارد درک و آگاهی از این فوریت‌ها به‌طور مبسوط‌تر در مدیریت اجرائی بخش کشاورزی حس می‌شود. آنچه مهم است عزمی عمومی‌تر در کل دستگاه اجرائی کشور برای این طرح جامع و زمینه‌سازی در جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و نیز فرهنگ‌سازی رسانه‌ای و مردمی است؛ رسانه‌ها و پرسش‌گرانی که به‌جای بزرگ‌نمایی گرانی میوه‌ها ابعاد سازنده درآمد ارزی آن را به تصویر بکشند. کلام آخر آنکه هرگونه گشایش بازار صادرات بدون افزایش مستقیم بر درآمد تولیدکنندگان هرگز بر انگیزه‌های تولید نمی‌افزاید.