يكي از مواردي كه خود ما در انتخاب آن نقشي نداريم و هميشه هم همگام و همراه ماست «اسمي» است كه برايمان انتخاب كرده‌اند. با اينكه آموزه‌هاي ديني و اخلاقي دائم بر انتخاب اسم نيكو براي فرزند تأكيد كرده‌اند، اما اين روزها بسياري از خانواده‌ها به بهانه انتخاب اسم خاص براي فرزانشان اسامي عجيب و غريبي را انتخاب مي‌كنند كه در آينده آنها را با مشكل مواجه خواهد كرد.
«سندوس» اسمي است كه پدر و مادرم برايم انتخاب كردند. تقريبا هر كسي كه اسمم را براي بار اول مي‌شنود بعدش يك «چي» مي‌آورد. معمولا خيلي از آدم‌ها تلفظ صحيح اسمم را بلد نبودند، بايد هميشه اسمم را براي همه توضيح مي‌دادم. «اسم من عربي است، معني‌اش پارچه ابريشمي مي‌شود و...» شايد باورش برايتان كار سختي باشد كه من هر روز بايد از اول اسمم را براي يك سري آدم توضيح دهم، چون كمتر كسي مي‌داند كه «سندوس» چيست؟ احتمالا شمايي هم كه الان اين گزارش را مي‌خوانيد حتي تلفظ صحيح اين اسم برايتان كار سختي است. بزرگ‌تر كه شدم فهميدم سندوس يك كلمه قرآني است و از آن به عنوان لباس بهشتي‌ها ياد شده است. الان عاشق اسمم هستم و انتخاب خانواده‌ام را در اين زمينه تحسين مي‌كنم. چيزي كه الان مساله است اسم من به عنوان نويسنده اين گزارش نيست. من فقط تلاش كردم با بيان تجربه خودم به پدر و مادرها اين پيام را برسانم كه فرزند شما با اسمش زندگي خواهد كرد. اين اسم بخشي مهمي از هويت اوست كه در صورت يك انتخاب ناشيانه مي‌تواند تا آخرين لحظه زندگي او را آزرده كند. والدين من هنگامي كه اسم سندوس را برايم انتخاب مي‌كردند به معني عميق و زيباي آن توجه كردند ولي بسياري از والدين در اين كشور زندگي مي‌كنند كه بدون توجه به معنا و ريشه اسم و فقط به صرف انتخاب يك اسم «خاص» كه تا حالا كسي از آن استفاده نكرده باشد دست به انتخاب اسامي‌اي براي فرزندانشان مي‌زنند كه تصورش در عقل نمي‌گنجد.
تأثير اسم بر شخصيت
پيامبر اكرم (ص) مي‌فرمايد: «از حقوق فرزند كه بر عهده والدين است، نهادن نام نيكو بر اوست.» نام نيكو نهادن بر فرزند در احاديث مختلفي از پيامبر و امامان مورد تأكيد قرار گرفته است. اين تأكيد بسيار بر نام نيكو در آموزه‌هاي ديني و اخلاقي، از تأثيري ناشي مي‌شود كه نام افراد بر شخصيت آنها بر جای مي‌گذارد. هنگام آشنايي با يك فرد نخستين چیزی كه از او مي‌پرسيد اسمش است. اين اسم نه تنها بر ديدگاهي كه فرد درباره خود دارد تأثير مي‌گذارد، بلكه در تصوري هم كه ديگران از او خواهند داشت تأثيرگذار است. در شش ماه نخست امسال 10 نام اول براي پسران به ترتيب اسامي اميرعلي، محمد، علي، ابوالفضل، محمدطاها، اميرحسين، حسين، اميرعباس، اميرمحمد و محمدمهدي بودند. در همين بازه زماني هشت نام اول براي دختران به ترتيب اسامي فاطمه، زهرا، نازنين زهرا، يسنا، زينب، ريحانه، فاطمه زهرا و باران بودند. با اينكه بسياري از ايراني‌ها اسامي با ريشه مذهبي براي فرزندانشان انتخاب مي‌كنند، اما در عين حال يك سبك از مدگرايي در اسم‌گذاري در حال شكل‌گيري است كه طبق آن بسياري از خانواده‌ها تلاش مي‌كنند برخي اسامي خاص كه بعضي از آنها عجيب و غريب هم هستند براي فرزندانشان انتخاب كنند. علاوه بر اسامي‌اي كه ريشه در باورهاي ديني ايرانيان دارند اسامي اصيل ايراني و اسامي‌اي كه ريشه‌هاي قوميتي دارند هم پرطرفدار هستند.
اسم‌هايي كه خاطره نمي‌شوند
ماده 20 ثبت احوال كشور مي‌گويد: «انتخاب نام با اعلام‌كننده است.» در تبصره‌هاي اين ماده آمده است: «انتخاب نام‌هايي كه موجب هتك حيثيت مقدسات اسلامي مي‌شود و همچنين عناوين و القاب و نام‌هاي زننده و مستهجن يا نامتناسب با جنس ممنوع است. تشخيص نام‌هاي ممنوع با شوراي عالي ثبت احوال است و اين شورا نمونه‌هاي آن را تعيين و به سازمان اعلام مي‌كند. انتخاب نام درباره اقليت‌هاي ديني شناخته شده در قانون اساسي تابع زبان و فرهنگ ديني آنان است.» شايد باورش برايتان كار سختي باشد كه بگوييم افرادي وجود دارند كه نام آنها در شناسنامه عذاب، نوشابه، گشنه، پرتقال، حياط، پيرزن، قابله، پشه، بستني، ميش، آبجي، بخاره، بطري، بسته، تركه، چرت، چرمي، حرف ناز، خيال، دده، سبيله، شناور، طوطي و هزار توماني و... است، اما اين اسامي عجيب در ساليان دور به ثبت رسيده‌اند و ثبت احوال هم به اين افراد اجازه تغيير اسم‌شان را داده است. با این‌همه بسياري از اسامي عجيبي كه اين روزها بعضي والدين روي بچه‌هايشان مي‌گذارند دست كمي از اين اسامي ندارند، منتهي كسي از كار آنها ايراد نمي‌گيرد، زيرا اين اسامي به ظاهر، شيك و مدرن هستند. الگوهاي عجيب اسم‌گزيني كه الان شكل گرفته‌اند در آينده‌اي نه چندان دور قشر وسيعي را با مشكل مواجه خواهند كرد. احتمالا شما هم پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هايي را ديده‌ايد كه در به‌يادسپاري اسم نوه‌هايشان مشكل دارند، اين مشكل فقط ويژه آنها نيست، براي خيلي از ما هم پيش آمده است كه مدت زمان زيادي طول بكشد تا اسم يكي از بچه‌هاي فاميل را ياد بگيريم، دليلش هم اين است كه اين روزها اسم‌هاي پيچيده و عجيب آن‌چنان زياد شده‌اند كه به خاطر سپردن آنها حافظه‌اي چند مگابايتي مي‌خواهد.
اسم فرزندتان را چه مي‌گذاريد؟
البته نمي‌توان روش اسم‌گزيني بعضي از افراد را به همه افراد جامعه تعميم داد، همان‌گونه كه روند نام‌گزيني در سال‌هاي متوالي نشان داده است انتخاب نام‌هايي با پيشينه مذهبي در صدر نخستين انتخاب‌هاي ايراني‌هاست. به سراغ نسل جوان رفتيم تا نظر آنها را در اين زمينه جويا شويم. مهسا 30 ساله اسم پسرش را حسين گذاشته است و تصميم دارد كه اسم دخترش را زينب بگذارد. از او دليل انتخابش را مي‌پرسم. مي‌گويد: «به نظر من اسم افراد روي شخصيت آنها تأثير مي‌گذارد. من خواهر برادري حضرت زينب و امام حسين (ع) را دوست دارم و با گذاشتن اسامي آن بزرگواران روي فرزندانم مي‌خواهم كه آنها هم خواهر برادريشان به همين صورت باشد.» او با روش‌هاي جديد اسم‌گزيني مشكلي ندارد و معتقد است كه هر كسي مي‌تواند حق انتخاب نام خودش را داشته باشد و مي‌گويد: «اين نام‌هاي جديد ممكن است در كودكي بچه را اذيت كنند و باعث خجالت او شوند ولي به احتمال زياد به مرور كه بزرگ‌تر خواهند شد اين مساله برايشان حل مي‌شود.» عده‌اي ديگر از نسل جوان نظري متفاوت در اين زمينه دارند. فاطيما و فرهاد به تازگي ازدواج كرده‌اند. آنها از دوران نامزدي درباره اسم بچه با هم بحث داشته‌اند و هنوز هم در اين زمينه به تفاهم نرسيده‌اند. فاطيما انتخاب اسم‌هاي عجيب و سخت را براي بچه كار درستي نمي‌داند و دوست دارد اسم بچه اش ايراني باشد. او عاشق اسم گندم است و به «آرمان» مي‌گويد: «اسم گندم، اسم قشنگي است و زيبايي‌ها را يادآوري مي‌كند. به نظر من اسمي كه براي بچه انتخاب مي‌شود در عين قشنگ بودن بايد ساده و بامعني باشد.» اما همسرش برخلاف او عاشق اسم ساحل است و هنوز نتوانسته‌اند در اين زمينه به تفاهم برسند. برخلاف خانواده‌هايي مانند خانواده فاطيما و مهسا كه اسامي ساده را براي فرزندانشان انتخاب مي‌كنند برخی خانواده‌هاي ديگر به حدي در اين زمينه حساس هستند كه با اينكه از ماه‌ها قبل از تولد فرزند دنبال اسم براي آن هستند ولي هنوز موفق به انتخاب اسم مورد نظرشان نشده‌اند. كيميا 28 ساله از ماه‌ها قبل از تولد دخترش دنبال اسم قشنگي براي او بوده است، ولي با اينكه كمتر از چند هفته به تولد بچه باقي مانده است هنوز به نتيجه‌اي نرسيده است. او به «آرمان» مي‌گويد: «من خودم اسامي كيانا و سارينا را دوست داشتم ولي مادر و خواهرم پشيمانم كردند، زيرا مي‌گويند اين اسامي قديمي شده‌اند و بايد به دنبال اسم جديدي باشيم. اسامي زيادي از طرف دوستان و خانواده به ما پيشنهاد شده‌اند ولي هنوز دست به انتخاب نزده‌ام.» اشاره‌اي به چند فرهنگ نام‌گزيني كه از آنها هم استفاده كرده است و به نتيجه‌اي نرسيده است، مي‌كند و مي‌گويد: «انتخاب اسم براي بچه كار خيلي سختي است و به نظرم نبايد عجولانه دست به انتخاب زد.» مشكل كيميا مشكل خيلي از خانواده‌هاي ديگر است. آنها اسير يك مدگرايي در نامگذاري شده‌اند و همين باعث شده كه انتخاب اسم براي فرزندانشان به حدي كار سختي باشد كه چندين فرهنگ نام‌گزيني هم نتوانند در اين زمينه كمكي بكنند. كلام را با حديثي ديگر از پيامبر (ص) به پايان مي‌رسانم كه مي‌فرمايند: «نخستين هديه‌اي كه هر يك از شما به فرزندش مي‌بخشد نام خوب است. پس بهترين نام را براي فرزند خود انتخاب كنيد.»
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
