صبا شعردوست :رابطه اعتدال با اصلاحات این روزها برای برخی تبدیل به یک معمای بزرگ شده است. معمایی که به جای حل کردن، سعی در پاک کردن صورت مساله دارند به طوری که می گویند رابطه ای بین اعتدال و اصلاحات وجود ندارد. برخی تحلیلگران جناح رقیب معتقدند که تفاوت گفتمانی بین اعتدال و اصلاحات وجود دارد و از این رو نمی توان بین این 2، پیوندی قائل شد. اما آیا به واقع رابطه ای بین این دو وجود دارد؟

آغاز پیوند اصلاحات و اعتدال

جواب این سال شاید در آخرین انتخابات ریاست جمهوری باشد. انتخاباتی که تنها کاندیدای اصلاح طلب ریاست جمهوری یعنی محمد‌رضا عارف، برای ادامه پیدا نکردن روندی که از سال 84 در کشور حاکم شده بود و برای عدم  تکرار تجربه انتخابات پیشین از اداکه رقابت انتخاباتی انصراف داد از جنبه‌های اخلاقی این کناره گیری که بگذریم اما مشهود است که این استراتژی چراغ سبز اصلاح طلبان به جریان اعتدال بود. جریانی که با حمایت بدنه و نیروهای اصلاحات، روی کار آمد و اکنون هم با حمایت و کمک‌اکثریت اصلاح طلبان به مسیر خود حداقل تا 2 سال آینده و تا انتخابات دیگر ادامه می دهد. حال اما چه طور می توان حمایت اصلاحات از دولت را نفی کرد و یا اینکه بین این 2 تفکیک قائل شد؟ فاطمه راکعی در این زمینه به "امید ایرانیان" می گوید:" اصولا تفکیک قائل شدن بین دولت آقای روحانی و اصلاحات همانند برداشتن قلب از یک بدن است. آیا بدن بدون قلب کار می کند؟ یک بدن برای حیات خود نیاز به قلب دارد و یک قلب برای ابراز وجود خود نیاز به بدن دارد. بنابراین تفکیک این 2 اشتباه است و اگر صورت گیرد تنها با هدف مرگ یکی است."

 

مجلس و اصلاحات

اما این دست از اظهار نظرها درباره عدم پیوند بین دولت و جریان اصلاح طلب درست در زمانی اوج می گیرد که به انتخابات مجلس شورای اسلامی نزدیک می شویم. انتخاباتی که به همان میزان که برای جریان اصلاح طلب اهمیت دارد، برای جریان اصولگرا و مخصوصا بخشی از این جریان تبدیل به یک موضوع حیثیتی شده است. دولت زمانی روی کار آمد که مجلس نهم یک سال از فعالیتش می گذشت و از این رو بدنه مجلس را اکثریت اصولگرایان تشکیل می‌دادند. اصولگرایانی که چندان اقبالی به دولت نداشتند و با رویکردشان در روز رأی عتماد به وزرا و پس از آن هم استیضاح های متعدد  وزیر علوم این مطلب را اثبات کردند. البته هر چند  نظر اصولگرایان مجلس این بود که قصدشان از استیضاح ها و کشاندن هر هفته ای عمده وزرای دولت به کمیسیون‌ها، کمک به دولت است اما همه به خوبی به این امر واقف بودند که دولت در چه شرایطی کشور را تحویل گرفت. از این رو دولت بیش از هر چیزی نیازمند همراهی مجلس در پیشبرد امور بود نه فراخواندن وزرا به مجلس به بهانه سوال. به هر روی اما عملکرد مجلس نهم نشان داد که دولت نیازمند مجلسی همراه تر است. مجلسی که بتواند در بحران‌ها روی همراهی اش حساب کند. بنابراین اصلاح طلبان که برادری خود را به در انتخابات ریاست جمهوری به دولت اثبات کردند، گزینه های قابل سرمایه گذاری تری نسبت به اصولگرایان فعلی مجلس هستند. فاطمه راکعی هم در این زمینه می‌گوید:" دولتی که با حمایت اصلاح طلبان روی کار آید، قطعا به حمایت آنها نیاز دارد بنابراین مجلسی که اکثریت آن را نیروهای اصلاح طلب و حتی معتدلین تشکیل دهند، بسیار می تواند به دولت کمک کند." بنابراین شاید سرمایه گذاری دولت در حمایت نیروهای اصلاح طلب و نزدیک به تفکر خود در پیشبرد امورش چندان بی منطق و و به همان اندازه نیز تلاش جناح رقیب برای شکستن این پیوند دور از انتظار نباشد.

 شکستی در کار نیست

هر چند که برخی با اظهارنظرهای خود سعی در این دارند که تلاش اصلاح طلبان را در پیروزی حسن روحانی و حتی پیشبرد امور کشور نفی کنند اما به نظر می رسد که اقبال افکار عمومی در کفه ترازوی اصلاح طلبان سنگین تر است. به هر روی اما اصلاح‌طلبان  بارها اعلام کرده اند که کمک به دولت از سوی هر جریانی پیروزی محسوب می شود و اینکه در نهایت چه کسانی به مجلس راه می یابند را مردم تعیین می کنند. در عین حال اما عقبه اصلاح طلبان طی سال های اخیر نشان می دهد که حرکت‌های منسجم آنها قطعا در گردنه‌های حساس به فریاد کشور می رسد. چه آنکه در انتخابات ریاست جمهوری اگر حرکت منسجم اصلاح‌طلبان نبود، قطعا کشور به ریل اصلی خود باز نمی گشت. راکعی در همین زمینه هم معتقد است که اعتدال با اصلاحات تعریف می شود. نیاز امروز کشور و افکار عمومی هم این مساله را نشان داد. بنابراین بهتر است اجازه دهیم عقب افتادگی‌های کشور در دولت گذشته با همت و عزم اصلاح طلبان و اعتدالیون حل شود."

از این رو دولت تدبیر و امید اگر بخواهد همانند دولتهای پیشین 8 سال سکان دار امور اجرایی کشور باشد نباید خود را از حمایت اصلاح طلبان  بی نیاز بداند که البته به رغم فضا سازی جریان رقیب تاکنون دولت فعلی همین مشی را دنبال کرده است.

در ادامه گفت‌وگوی امید ایرانیان با محمد علی دهقان سخنگوی حزب اعتدال و توسعه که حزب منتسب به حسن روحانی را در ادامه می خوانید به گفته دهقان دولت برآمده از نیرو و حمایت اصلاح‌طلبان است و در انتخابات مجلس هم به پایگاه اجتماعی اصلاح طلبان نیاز دارد.

 *آقای دهقان آیا شما اعتدال و اصلاحات را از یکدیگر جدا می دانید؟

خیر. اگر تعریف درستی از اعتدال و اصلاحات داشته باشیم می بینیم که هر دوی اینها در یک مسیر و با یک تابلو هستند.

*بنابراین به اعتقاد شما جریان اصلاح طلبان و اعتدالیون همسو است؟

بله. در سیاست خارجی و حل و فصل قضیه هسته‌ای این مساله به وضوح دیده شد. قطعا حمایت‌های جریان اصلاح طلب از تیم دیپلماسی و سیاست خارجی دولت آقای روحانی بر کسی پوشیده نیست. از سوی دیگر مطبوعات اصلاح‌طلب هم در این زمینه نهایت همکاری را داشتند. بنابراین اصولا در شرایط فعلی بخش قابل توجهی از اصلاح‌طلبان با جریان اعتدال هدف مشترک دارند که آن هم مخالفت اصولی و منطقی با جریان تند رو و رادیکال اصولگراست. بنابراین آنقدر نکات مشترک وجود دارد که می توان همپوشانی قابل توجهی میان آنها دید.

*اما برخی معتقدند که این 2 تفاوت گفتمانی دارند؟

اصلا این طور نیست. واقعیت این است که در شرایط موجود نوعی عقلانیت میان یک جریان فکری- سیاسی دیده می شود. یعنی جریان اعتدال و اصلاحات در دو سال گذشته شاهد آن بوند که بخشی از اصولگرایان رویکرداعتدلی داشته و دارند. اما برای جریان تند اصولگرا و رادیکالیسم سیاسی آنها سخت است که قبول کنند بخشی از اصولگرایان هم رویکرد اعتدالی دارند. بنابراین طبیعی است که بگویند اصلاحات و اعتدالیون تفاوت گفتمانی و یا عملکردی دارند. شاید یکی از دلایلش این باشد که در رقابت‌های سیاسی بخواهند بر وحدتاصولگرایی دامن بزنند و از سوی دیگر ائتلاف نانوشته اعتدال و اصلاحات را که در انتخابات 24 خرداد 92 شکل گرفت دچار خدشه و شقاق کنند. اما به نظر می‌رسد که واقعیت های جامعه ایرانی سبب شده که نوعی ائتلاف نانوشته میان سه جریان (اصلاحات، اعتدال و اصولگرایان میانه رو) شکل بگیرد که می تواند در انتخابات مجلس آینده حتی شکل عینی و ملموس به خودگرفته و نهایت هم پوشانی و وحدت حداکثری را میان سه جریان ایجاد نمایند.

*به نظر شما هدف اصلی از طرح چنین بحث هایی مانند تفاوت اصلاحات و جریان اعتدال چیست؟

همان طور که گفتم اصلاحات همان اعتدال است و برخی فقط با واژه‌ها بازی می کنند. انصراف تاریخی آقای عارف یکی از اسباب پیروزی جریان اعتدال در انتخابات ریاست جمهوری گذشته بود. این مساله پیوند اصلی این دو جریان که در واقع همسیر و در نهایت یکی هستند را ثابت می کند. این حمایت و یکپارچگی به نفع جناح رقیب نیست. آنها چون در انتخابات ریاست جمهوری گذشته از سوی مردم جواب قاطعی گرفتند الان با حضور دوباره اگر چنین جوابی بگیرند، قطعا برایشان سخت خواهد بود و از آنجایی هم که نمی خواهند پیروزی رقیب را بپذیرند می گویند که جریانی سومی در انتخابات راه پیدا می کند. جریانی که اصلاح طلب نیست و اعتدالی است. قطعا اگر اصلاح طلبان در مجلس هم پیروز شوند، واکنش رقیب همین خواهد بود که این جریان اصلاح طلب نیست بلکه اعتدالی و نزدیک به دولت است. 

*فکر می کنید که در انتخابات آینده حضور اصالح طلبان در مجلس چقدر می تواند به دولت کمک کند؟

اصلاح‌‍طلبان همیشه حامی دولت بوده‌اند و این دولت برآمده از نیرو و حمایت اصلاح‌طلبان است. همچنین عقبه اجتماعی اصلاح‌طلبان به خوبی از آقای دکتر روحانی حمایت کرد و موج بنفش بزرگی را در حمایت از وی شکل دادند. در دو سال و نیم گذشته هم اصلاح طلبان با مدیریت سیستم رسانه‌ای خود و با جلوگیری از افراطی‌گیری از نوع اصلاح‌طلبی فضای اعتدالی رسانه را مدیریت کردند. بنابراین جریان اصولگرای تندرو برای اینکه آب رفته را برگرداند تلاش می‌کند به اختلافات اصلاحات و اعتدال دامن بزند تا بتواند در پر تو این تفرقه به آرزوهای خودبرسد.

*یعنی دوباره به قدرت بازگردد؟

بله. یعنی بتواند دوباره عرصه سیاسی کشور را کنترل کند و فرمان کشور را از طریق مجلس و انتخابات به دست آورد. اما جریان اعتدال و همچنین معتدلین اصولگرا به این نتیجه رسیدند که بیش از گذشته از اتخاذ تصمیمات عجولانه بپرهیزند و با درک درست از شرایط ایران از خاورمیانه به تعاملات خودبیش از گذشته ادامه دهند تا بار دیگر کشور به ورطه افراطی گری نیفتد.

*به عنوان سوال آخر اینکه فکر می کنید، جریان اعتدال تا چه اندازه به حمایت اصلاح طلبان  نیاز دارد؟

حمایت اصلاح طلبان از دولت برای پیشبرد سیاست‌هایش یک ضرورت است. بنابراین حامیان دولت همچنان معتقدند که وحدتی که از  انتخابات ریاست جمهوری شکل گرفته است  همچنان باید حفظ شود و وظیفه هر دو جریان این است که از خواسته‌های حداکثری خود دست برداشته و با نگاه واقع بینانه در تعامل سازنده و بازی برد برد بتوانند به منافع جناحی خود هم نگاهی داشته باشند.آنچه در عمل هم شاهدیم همین نزدیکی بیشتر این دو جریان طی 2 سال گذشته بوده است.