داستان آمار و ارقام را هر طور که نگاه کنی، قصه بحث برانگیزی است، گویی مردم عادت دارند به اینکه یک مسئول از یک موضوعی رقمی ارائه دهد و مسئول دیگری درباره همان موضوع یک آماردیگر.... شاید اوج این نمایش نمودارهای متضاد، که معروف شدند و مردم را در سردرگمی گذاشتند، مربوط باشد به همان مناظرههای انتخاباتی سال 88، که آخر هم معلوم نشد در این خط و خطوط سیاست کدامیک از آن ستونهای تورم و درآمد و... نقاشی بود و کدام یک واقعی.. .هرچند شاید سالهای بعد شکل واقعیتر آمارهای ارائه شده آن روزها، برای مردم رخ نشان داد. اما در کنار این آمارها، نظرسنجی هایی هم همیشه هستند. نظرسنجیهایی
که ممکن است همین حالت را به خود بگیرند اینکه در جایی ببینی که براثر نظرسنجی مردم با موضوع یا شخصی مخالفند و در جای دیگر ببینی که با همان موضوع یا شخص موافق.
خلاصه اینکه، به حق میتوان گفت که صد در صد نمی توانیم به هر رقمی که مسئولین میگویند اطمینان کنیم و بگوییم این همانی است که واقعیت میگوید. اما میتوان از مقایسه برخی از این نظرسنجیها و این آمار با شرایط موجود جامعه به این مطلب رسید که تا چه میزان میتوان به آن اعداد و ارقام اطمینان کرد. همه این مقدمه چینیها برای آن بود تا اشارهای شود به یک آمار و نظر سنجی دیگر.
محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری به تازگی عنوان کرده است که براساس نظرسنجی به عمل آمده 88 درصد مردم بهشدت موافق توافقنامه اخیرهستند و از آن حمایت کردند و تنها 4 درصد با آن مخالفند و باقی نیز رای ممتنع دارند.اگر صحبتهای وزیر را با واقعیت تطبیق دهیم و این که امروز اکثریت مردم ایران از توافق راضی هستند، آیا میشود 88 درصد رای مثبت به عملکرد دولت در امر مذاکرات هستهای را پیوندی دانست با همین میزان محبوبیت دولت روحانی ؟ چرا که خواهی نخواهی یکی از وعدههای دولت یازدهم اکنون تحقق یافته است و از طرفی آیا این میزان موافقت با توافق به معنای افزایش میزان آرای حسن روحانی نسبت به دو سال پیش است ؟ اگر فرض را برهمین افزایش محبوبیت روحانی پسا توافق بگذاریم، آیا اساسا مردم تا دو سال دیگر هم که انتخابات ریاست جمهوری است همین میزان علاقه را به روحانی خواهند داشت ؟ و یا اینکه او ممکن است در صورت عدم توان برآورد سازی تواقعات پس ازتوافق، در سراشیبی ریزش آرای امروز خود قرار بگیرد ؟
آمارها، شعار یا واقعیت
فیاض زاهد استاددانشگاه و فعال سیاسی در اینباره که آمار ارائه شده از سوی وزیر ارتباطات و فناوری درباره توافق هستهای تا چه میزان میتواند معتبر باشد به آفتاب یزد میگوید:" بدیهی است تا زمانی که نتوانیم از یک نظر سنجی جامع علمی و همه گیر استفاده کنیم چنین داوریهای دقیقی نمی توانیم انجام دهیم، حال که وزیر ارتباطات اعلام میکند 88 درصد موافق توافق هستند، میتوان حدس را براین گذاشت که شاید واقعا بر مبنای برآورد میدانی و دقیقی، این آمار ارائه شده باشد فراموش نکنیم که این نظرسنجی باید حوزههای مختلف شهری، روستایی، مناطق حاشیه نشین و مرکز را در بربگیرد و تابع فرمول مشخص باشد. "
وی ادامه میدهد :" اما باتمامی این موارد با این نگرش موافق هستم که قطعا اکثریت مردم از توافق حمایت میکنند و نحوه رفتار مردم در انتخابات 92 گویای این است که مردم از گفتمان تعامل با جامعه جهانی در برابر گفتمانی که از سوی آقای جلیلی ارائه میشد و تنها 4 میلیون رای بدست آورد حمایت میکنند."
محمد صادق جوادی حصار فعال سیاسی اصلاح طلب هم در این باره تا اندازهای با فیاض زاهد موافق است و درباره آمار ارائه شده به آفتاب یزد میگوید:"معمولا منبع آمارها اعلام نمی شود و درکشور موسسات آماری از این دست را کمتر داریم بنابراین گفته وزیر را نه میتوان رد و نه اینکه آن را تایید کرد، اما فضای حاکم بر جامعه میتواند نشان از نزدیک بودن واقعیات به این آمار باشد، شرایط عمومی کشور حکایت از رضایت نسبی از نتیجه مذاکرات دارد و میتوان گفت این آرامش به وجود آمده و ثبات در بازار، وضعیت روانی و اقتصاد در جامعه میتواندعاملی برای افزایش رضایت هر دولتی باشد."
ارتباطی با محبوبیت روحانی دارد؟!
اماآیا این علاقه مردم به توافق، نشانهای از افزایش آرای روحانی نسبت به دوسال قبل دارد؟
محمد صادق جوادی حصار در اینباره به ما میگوید:" چون آقای روحانی قبلا اعلام کرده بودند که توافق از برنامههای انتخاباتی اوست، با توجه به اینکه هر دولتی وعدهای بدهد و به آن عمل کند، رای دهندگان به آن دولت، از او راضی خواهند بود بنابراین، این فاکتور را میتوان باعث افزایش محبوبیت روحانی دانست."
از سویی فیاض زاهد به زوایای دیگری از اتفاقاتی که بعد از توافق برای روحانی رخ داده است اشاره دارد و معتقداست : " نحوه واکنش مردم در شبکههای اجتماعی، در خیابانها و واکنش بازار نشان میدهد که اکثریت مردم از این توافق راضی هستند و روحانی از این خوش شانسی برخوردار است که در دو سالگی عمرش از توان بالاتری برخوردار باشد."
زاهد تاکید میکند:" این توان بالاتر باعث میشود تا دولت در وعدههای دیگری هم که داده است وارد عمل شود و مجموعه این موارد، قدرت نیروهای اصلاح طلب و معتدل را به ویژه در مجلس آینده بالاتر خواهد برد."
فیاض زاهد درباره اینکه روحانی چه باید بکند تا شوکهای حاصل از محبوبیت امروز او به دلیل توافق هسته ای، در دو سال آینده دچار سقوط و کاهش نشود میگوید:" ظرفیت توافق هستهای آن قدر قدرتمند است که اگر دولت روحانی هیچ اقدام دیگری در سایر حوزهها انجام ندهد، پتانسیل انتخاب مجدد را دارد، من تا پیش از توافق از کسانی بودم که مرتب میگفتم روحانی باید خطر ظهور دوباره پوپولیستها را جدی بگیرد اما اکنون میتوانم بگویم که توافق هستهای و وضعیت جهانی به گونهای است که میتوان گفت تا یک دهه از بازگشت احمدی نژادیها خبری نخواهد بود و پس از این توافق، بهبود وضعیت روانی، اقتصادی، سیاسی، منطقهای و بین المللی در حوزه مستقیم زندگی مردم اثر خواهد گذاشت و نشاط، کاهش ریسک و افزایش ثروت ملی را به همراه دارد، بنابراین بازخورد توافق مثبت است حتی اگر روحانی هیچ اقدام دیگری نکند."
وی تاکید میکند:"هر چند از این پس روحانی با قدرت چانه زنی بالاتری به حوزه تعامل داخلی بازخواهد گشت و به نظر میرسد او با ترمیم کابینه و همینطور جابه جا کردن برخی مهرهها در حوزه میدانی به صورت جدی تر به پیگیری مطالباتی که به مردم وعده داده بود روی خواهد آورد و این مطلب شانس او را برای انتخابات بعدی ریاست جمهوری افزایش خواهد داد."
تا دوسال دیگر ؟
اما محمد صادق جوادی حصار درباره اینکه آیا این محبوبیت ناشی از توافق تا دو سال دیگر هم تداوم خواهد داشت به ما پاسخ میدهد: "رسانهها اولا باید تلاش کنند تا کشور از مدیریت همراه با شوک فاصله بگیرد تا آرامش در تصمیم سازی و کاهش هیجانات سیاسی، به ثبات عمومی در جامعه منجر شود." وی تاکید میکند:" اگر دولت بتواند با پیگیری مطالبات دیگری که در انتخابات ریاست جمهوری 92 مطرح بود گامهای موثرتری در جهت اهداف اعلام شده بردارد، این موضوع به شکل گیری وضعیت سیاسی آینده کمک میکند، ما هر چه قدر از رفتارهای هیجانی فاصله بگیریم و مسائلی چون رونق اقتصادی و تقویت
بخش خصوصی و تکنوکرات و سرمایه دار متوسط به بالا را در دستورکار قرار دهیم موفق تر خواهیم بود. "
جوادی حصار میگوید :" جهت گیری به این مسیر به تحقق اهداف دولت در حقوق شهروندی کمک میکند."
غلبه بر نا امیدی
از طرفی دیگر فیاض زاهد در پاسخ به این سوال ما که اکنون با توجه به سطح انتظاراتی که مردم پس از توافق دارند اگر این انتظارات برآورده نشود آیا جامعه را دچار سرخوردگی و محبوبیت روحانی را دچار چالش خواهد کرد ؟پاسخ میدهد:"طبیعی است که همیشه انتظارات فراواقعی وجود دارد و در توافق هم این مسئله هست ولی تاثیر اتفاق توافق آنقدر میباشد که بر روی ناامیدیها غلبه خواهد کرد."
وی میگوید:"تاکید میکنم که ما هم اکنون در آغاز یک راه جدید قرار داریم و این آغاز راه جدید به این معناست که راه برای تعامل میان ایران و منطقه و کشورهای صاحب قدرت بازخواهد شد، به یاد بیاورید روسها بارها تلاش کردند تا به جامعه جهانی بازگردند و اگر پوست خربزه "کریمه "نبود، پوتین میتوانست دستاوردهای بیشتری به دست آورد این در حالیست که ایران اکنون در حال بازگشت به جامعه جهانی است، افزایش سرمایه گذاریها و افزایش زیرساختهای مسکن و خودرو، افزایش فرصتهای شغلی، افزایش قدرت پول و کاهش بیکاری به روحانی این فرصت را میدهد از اقتصاد توانمندتری برخوردار شود و محبوبیتش را افزایش دهد. "
عدم تحقق سایر وعدهها
جوادی حصار هم درباره اینکه موضوع عمل کردن روحانی به سایر وعدههای انتخاباتی اش را تا چه میزان مهم ارزیابی میکند و آیا عدم توانایی دولت در تحقق این وعدهها باعث کمرنگ شدن محبوبیت ناشی از توافق میشود پاسخ میدهد:"تصور میکنم جامعه هرزمان که فرصت پیدا میکند به بخشهای دیگری از مطالبات مطرح شده هم واکنش نشان میدهد، بهعنوان مثال حل برخی محدودیتهای داخلی میتواند به آرامش جامعه و فعال سازی نیروهای اجتماعی کمک کند، لایحه جرم سیاسی اگر در مجلس آینده مطرح شود و یا دولت در صدد تلطیف فضای موجود بر اساس گردش آزاد اطلاعات باشد، به روحانی کمک میکند تا بستری برای تحقق سایر وعدههای دولتش فراهم کند. "
جوادی حصار در پاسخ به این سوال که اگر دولت نتوانست سایر وعدههایش را تحقق بخشد چه روی میدهد؟ میگوید:" آن قدر بحث توافق، برای روحانی ظرفیت ایجاد کرده است که باعث شود تا او در دور آینده هم رئیس جمهور باقی بماند هر چند اگر او در سایر وعده هایش موفق نباشد از میزان آرای او خواهد کاست."
هر چند نمی شود گفت که همه آنهایی که امروز از توافق هستهای راضی هستند الزاما قرار است رای بدهند و یا اینکه حسن روحانی را درآینده انتخاب کنند ولی این آمار میتواند نشان دهد که روحانی امروز در موضع قدرتی بیش از دوسال پیش است. و شاید رای 51 درصدی انتخابات سال 92 روحانی در سال 96 به درصدی بیش از این منتهی شود. البته مطمئنا در این بین اگر او نتواند تا سایر وعدههای انتخاباتی اش را عملی کند به ویژه وعده هایی که از اولویتها و مطالبات مردم در صحبتها و شعارهایشان است ممکن است تا آینده سیاسی او را با چالش مواجه کند.