دنیای سیاست دنیای عجیبی است دنیایی که در آن گاهی دشمنان دوست می شوند و گاهی دوستان دشمن. درکش و قوس بازی های این دنیای عجیب‌است که جنگ ها شکل می گیرند و صلح ها حیات می‌یابند. کسی گله ای از عجایب این دنیا ندارد اگر روزی دشمنان حتی اگر دوستی را دوست ندارند و یا نمی‌شود که دوست باشند، ولی تاب آوردن یکدیگر را بیاموزند، تا به جایی که جنگ باشد حیات صلح مستدام بماند. 

وقتی دعواهای سیاسی با راهکارهای دیپلماسی توامان می شود، آنگاه است که بخت مذاکره و توافق به جای درگیری و جنگ باز خواهد شد. آنچه که در این چند روز اخیردر واپسین روزهای تیرماه امسال به وقوع پیوست ، شاید نماد بارزی بود از همین راهکار پیشگیرانه تا نشان دهد که 

درب مصالحه و چانه زنی 

به روی هر کشوری و هر مقامی 

باز است تا دیگر از گزینه های تهدید ،سخن به میان نیاید . 

تعقل و منشی که امروز ازسوی مذاکره کنندگان ایرانی در بحث هسته ای به منصه ظهور گذاشته شد، درسی عبرت آموز است از پیامی که ایرانیان به جهان مخابره کردند. درسی با این مضمون که ، ایرانیان می اندیشند ،

بیان می کنند ،می شنوند ،بررسی می کنند ، حرف های معقول را می پذیرند و درکنارهمه اینها شجاعانه از حقوقشان دفاع خواهند کرد. 

بعد از توافق هسته‌ای وین و تایید قاطع آن در شورای امنیت بود که دیگر صلح هسته‌ای ایران و 1+5 به تمام ملل دنیا شناسانده شد، تا این موضوع آب سردی باشد برپیکره تمامی مخالفان توافق هسته‌ای که این روزها چهره برافروخته اشان از پشت برخی تریبونها و مجالس، گاه گاه به جهانیان و مردم سرزمینشان رخ نشان می‌دهد؛ هرچند مردم به این افراد و گروه‌های مخالف، از همان روزی که با شادی به خیابانها ریختند پشت کرده اند.

در میان توافق هسته‌ای والبته قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که قطعنامه‌ای برای لغو تحریم‌های ایرانیان بود، یکی از گروههای مخالف توافق که همواره از وجود آن به عنوان یکی ازسدهای توافق یاد می‌شد کنگره آمریکاست. کنگره‌ای که بیشترین جماعت آن را جمهوریخواهان تشکیل می‌دهندو البته در میان تعداد زیادی از آنان، تندروهایی وجود دارند که قبل از توافق همه کاری کردند تا" برجام" شکست بخورد و امروز بعد از توافق هم در فکر کارشکنی هستند. هرچند که به نظرنمی آید با آنچه که قطعنامه شورای امنیت به تصویب رساند، این مخالفین کاری از پیش ببرند. 

مخالفانی که عرصه برآنها تنگ تر شده است 

صحبتهای اخیر باراک اوباما رییس جمهور آمریکا را هم می‌شود دلیلی دیگر برسخت شدن کار مخالفان تندروی توافق هسته‌ای دانست آنگاه که رییس جمهور آمریکا در جمع کهنه سربازان«کنوانسیون ملی جنگ» می‌گوید: "سیاستمداران، کارشناسان و صاحب نظرانی که یک راه حل دیپلماتیک ممکن درباره برنامه هسته‌ای ایران را به فوریت رد می‌کنند، سابقه زمینه سازی آغاز جنگ شتابزده عراق را دارند. "

اوباما سپس در این جمع، از کنگره این کشور می‌خواهد با توافق حاصل شده با ایران ضدیت نورزیده و روش مسئولانه و هوشمندانه تری برای حفظ منافع ملی آمریکا پیش بگیردو بار دیگر اعلام می‌کند که هر گونه رد توافق هسته‌ای را وتو خواهد کرد. و درواقع مخالفین توافق را جنگ افروز معرفی می‌کند صحبت‌های اخیر اوباما آنقدر صریح و بی پرده است که خبرگزاری آسوشیتدپرس می‌نویسد اوباما مخالفین توافق را جارو کرد! سخنرانی اخیر اوباما در ارتباط با کنگره هرچند به مصداق برخی جاروکردن کنگره به شمار می‌آید اما این پایان ماجرا نیست چرا که جان کری وزیر امورخارجه آمریکا هم باتایید صحبت‌های اوباما گفته است "اگر کنگره نتواند توافق هسته‌ای با ایران را تصویب کند، تبعاتی فاجعه بار خواهد داشت و به شما می‌گویم آمریکا همه اعتبار خود را از دست خواهد داد. "

وزیر خارجه آمریکا ادامه داده است: " در صورت شکست توافق هسته ای، اگر تصمیم به استفاده از گزینه نظامی بگیریم، آیا فکر می‌کنید که سازمان ملل نیز با ما خواهد بود؟ آیا فکر می‌کنید که همقطاران اروپایی واشنگتن از ما حمایت خواهند کرد؟ شکست مذاکرات یک اشتباه است. "حرف‌های اوباما و جان کری نشان ازآن دارد که کنگره این روزها کارش دشوارتر از همیشه شده است از سویی قطعنامه سازمان ملل که آنها (کنگره) را در عمل انجام شده قرار داده است و از سویی دیگر موضع گیری قاطع کاخ سفید در باره توافق و ایستادگی رییس جمهور در برابر مخالفت کنگره. با این اوصاف آیا می‌شود در حال حاضر بیان داشت که کنگره آمریکا، هنوز هم همان قدرت سابق را دربرابر اوباما خواهد داشت و یا شاید این اوباماست که امروز می‌تواند از موضع قدرت همچون آن چه که در سخنرانی اخیرش گفته حرکت کندو دیگر هراسی از مخالفین توافق، بردل نخواهد داشت. وضعیت امروز کدام یک از این موارد را نشان می‌دهد؟ اینکه در میان جنگ سیاسی اوباما با کنگره کدام یک دست بالا را در اختیار دارند؟ 

زیرکانه ترین اقدام

این سوالی است که علی خرم سفیر سابق ایران در سازمان ملل چنین به آفتاب‌یزد پاسخ می‌دهد: "کاری که پس از توافق انجام شد این بود که به زیرکانه ترین شکل ممکن متن آن به شورای امنیت سازمان ملل متحد رفت تا درچارچوب فصل هفتم منشور قطعنامه ای صادر شود که از یک سمت، آنچه که مربوط به 6 قطعنامه گذشته بود به حالت تعلیق درآید تا در آینده تحریم‌های علیه ایران لغو شود و از سوی دیگر توافقات وین را در سازمان ملل مورد تایید کامل قرار دهد. "

خرم ادامه می‌دهد: "از آنجایی که اگر شورای امنیت در چارچوب فصل هفتم منشور، قطعنامه ای را صادر بکند، این قطعنامه برای همه مقامات و کشورها و ارگان‌ها لازم الاجرا است در نتیجه قطعنامه 2231 دست کنگره، نسبت به اینکه از نظر حقوقی و قانونی هر گونه انتقاد و خدشه ای به قطعنامه وارد بکند بسته شد. "

خرم می‌افزاید: "اکنون کنگره و هر مقام دیگری که بخواهد در مورد قطعنامه مخالفتی کند این مخالفت نه حقوقی و نه قانونی است و تنها موضع سیاسی دارد، درواقع قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل خط پایانی بود درباره هرگونه اظهارنظرمخالفی پیرامون توافق وین. "

اوباما کنگره را دور زد 

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه می‌دهد: "باید گفت که اوباما، کنگره را در این ماجرا دور زده است و حالا امکان اینکه این نهاد (کنگره) بتواند بر روی پروسه توافق وین تاثیرگذار باشد نیست. "

نماینده پیشین ایران در سازمان ملل می‌افزاید: "تنها و تنها زمانی که یکی از طرفین توافق وین را نقض بکنند امکان خدشه به توافق وجود دارد. درغیراینصورت نمی‌توان دخل و تصرفی در توافق به وجود آورد و اظهارنظرهای مخالف آن قابل شنیدن نیست و اجرایی نخواهد شد. "

خرم اضافه می‌کند: "بنابراین ابتکار آقای اوباما بسیار زیرکانه و هوشمندانه بوده و خودش را از شر کنگره نجات داده است، در حال حاضر کنگره اگر بخواهد دخل و تصرفی انجام دهد و یا حتی توافق را رد کند، آقای اوباما اگر دست به وتو هم نزند، توافق وین برسرجای خود باقی است. هر چند آقای اوباما می‌تواند به صورت نمایشی مخالفت کنگره را وتو هم کند، اگر کنگره 3/2 آرا برای بی اثر کردن وتو اوباما راهم جمع کند، باز هم توان مقابله با توافق را نخواهد داشت. "

چرا تغییر؟

اما آنچه که اساسا باعث این تغییررویکرد و به نتیجه رسیدن توافق شده است چیست؟ وچه چیزی مقامات دولتی دو کشور را پای توافق کشاند تا جایی که هر دو دولت، امروز علیه جنگ طلبان، بایستند؟ پاسخ این سوال را صادق زیباکلام اینگونه به آفتاب یزد می‌دهد: " یکی از نکات شگفت انگیز جهان سیاست این است که وضعی که در آمریکا به وجود آمده از خیلی جهات بی‌شباهت به وضعیتی که در ایران داریم نیست، تفکر جورج بوش و خانم رایس از طیف نئومحافظه کاران جای خود را به آقای اوباما و جان کری داد. " 

زیبا کلام ادامه می‌دهد: "محال ممکن بود که در زمان جورج بوش ما به توافق وین برسیم برای آنکه تندروهای جمهوری خواه به چیزی به نام مصالحه کردن با ایران و توافق با کشورمان اعتقاد ندارند، چرا که آنها به دنبال تغییر رژیم جمهوری اسلامی در ایران بودند و در بهترین حالت از دید ما، تلاش داشتند آنقدر رژیم را ضعیف بکنند تا عملا حکومت ایران نتواند در منطقه سوریه و عراق و... فعالیت کند و به زحمت در ایران سرپا بایستد، ولی جای محافظه کاران را در آمریکا کسانی گرفتند که اندیشه‌شان متفاوت بود. دولت جدید آمریکا اینگونه می‌اندیشد که شاید نیازی به تغییر نظام در ایران و یا تضعیف آن نباشد و شاید آمریکا بتواند با ایران به مصالحه استراتژیک برسد. "

زیبا کلام اضافه می‌کند: " آنها می‌گویند این مصالحه هم در بحث هسته ای و هم در بحث نقش ایران در منطقه می‌تواند رخ بدهد."

این فعال سیاسی می‌گوید: "در مقابل تغییر در نظام آمریکا، آقای احمدی نژاد هم جای خود را به روحانی داد و آقای سعید جلیلی جای خودش را به ظریف و صالحی و عراقچی و... داد، در دولت گذشته ایران، اساسا اعتقادی به توافق با آمریکا نداشتند. درحالیکه 

در دولت جدید این باور وجود دارد که ما می‌توانیم به توافق برسیم. "

وی می‌افزاید: "مطلب دیگری که در بین تغییر رویکرد آمریکا و ایران قابل توجه است اتفاقاتی است که در منطقه رخ داده است. ما نمی‌توانیم از آنچه که داعش، جبهه النصره و... به وجود آورد غافل شویم، هر چند جریان‌های رادیکال اینچنینی متوقف خواهند شد ولی زمان این توقف طولانی است. و هزینه هایی را تحمیل خواهد کرد. "

زیبا کلام می‌گوید: "برای غرب داعش و القاعده واقعیت جدی است بنابراین اوباما به تندروهای جمهوری خواه می‌گوید ما می‌توانیم با ایران کنار بیاییم و حامی این پیام است که مگر وضعیت داعش را نمی‌بینید؟! تنها قدرتی که در منطقه می‌تواند به ما کمک کند ایران است. "

ستون پنجمی به نام افکار عمومی 

زیبا کلام با بیان اینکه اوباما ستون پنجمی به نام افکار عمومی در آمریکا دارد می‌گوید: "در نظر سنجی که اخیرا انجام شده نزدیک به 40 درصد از مردم آمریکا توافق با ایران را می‌خواستند و رقم کمتر از این به لزوم تحریم‌های بیشتر نظر داشتند، در حالی که در دوره احمدی نژاد درصد موافقین آمریکا برای توافق، خیلی کم بود بنابراین اگر در زمان احمدی نژاد به ایران حمله می‌شد شاید بسیاری از مردم آمریکا از این اقدام حمایت می‌کردند ولی الان اصلا چنین حمایتی وجود ندارد. "

زیبا کلام ادامه می‌دهد: "بنابراین در حالت فعلی اگر کنگره، توافق را رد کند مردم آمریکا آن را نمی‌پذیرد در حالیکه اگر اوباما رد توافق از سوی کنگره را وتو کند افکار عمومی آمریکا اوباما را تحسین می‌کند."

بنابراین در چه صورتی است که کنگره و یا هر مخالف دیگری در باره توافق می‌تواند قدرت بازگرداندن وضعیت به شرایط قبل از قطعنامه 2231 داشته باشد؟ 

علی خرم دراینباره به آفتاب یزد می‌گوید: " در داخل ایران ما باید عقل و تدبیر را به کار ببریم، و خودمان توافق وین را سوراخ نکنیم! اگر تعهدات ما در توافق نقض نشود هیچ کس نمی‌تواند در عالم آن را نقض کند. "

خرم تاکید می‌کند: "درشرایط فعلی، حتی در داخل ایران و در مجلس کشورمان، اگر فرض را بر این بگیریم عده ای درصدد جمع آوری امضا درراستای رد توافق هم باشند تاثیری در جایگاه قطعنامه 2231 نخواهد داشت. "

اگر جمهوری خواهان رییس دولت شوند؟ 

اما اگر فرض را براین بگیریم که بعد ازدولت اوباما، جمهوری خواهان بر سر کاربیایند چه بر سر توافق اخیر خواهد آمد و آیا می‌توان نگران این موضوع بود که توافق صورت گرفته از سوی دولت بعدی لغو خواهد شد؟ این سوالی است که علی خرم اینگونه به ما پاسخ می‌دهد: " حتی اگر رئیس جمهور بعدی آمریکا، جب بوش برادر جورج بوش باشد و بگوید من این قطعنامه را قبول ندارم نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. چون قطعنامه شورای امنیت است. "

صادق زیباکلام فعال مطرح سیاسی نیز در اینباره به آفتاب یزد پاسخ می‌دهد: "من اصلا نگران بازگشت جمهوری خواهان به کاخ سفید نیستم و حتی اگر آنها 

به کاخ سفید برگردند جمهوری خواهانی هستند که موضعشان از محافظه‌کاران قبلی، حداقل در مورد ایران خیلی فاصله دارد مطمئن باشید آنها نمی‌توانند با توجه به متغیر افکار عمومی آمریکا، سیاست‌های شدید را در پیش بگیرند یا بخواهند توافق را کان لم یکن تلقی کنند. مگر اینکه معلوم شود که ایران به تعهدات خودش عمل نکند وگرنه با روندی که هم اکنون در دولت روحانی طی می‌شود دولت آمریکا نمی‌تواند سیاست‌های تشدیدی به کار گیرد. "

به هرروی آنچه که در تکاپوی این روزها به وضوح می‌شود دید این است که مخالفین توافق هسته‌ای چه در داخل کشورما و چه در آمریکا، این روزها چاره‌ای جز پذیرش حقیقت توافق خوب برد برد را ندارند. و هردوی این گروه‌ها صرفا به جهت پیشبرد منافع سیاسی اشان به دنبال یافتن نقص‌ها و ایرادات توافق می‌گردند تا با بزرگ نشان دادن آن و بولد کردنش، خودی نشان دهند و ارزش توافقی بزرگ و تاریخی را کم جلوه دهند. اما آنچه که در واقعیت مشهود است این که اقدامات سیاسی آنها با تمامی تبلیغاتشان به نظر می‌آید که نه در افکار عمومی دو کشور خریداری دارد و نه در میان قوانین بین المللی. شاید این بار باید گفت که مخالفین توافق در شطرنج جناح بازی‌های سیاسی خود در مقابل موافقین توافق کیش و مات شده اند.