اوباما و یاران در پی مهار منتقدان
در حالی‌که پیش‌نویس قطعنامه تازه شورای امنیت در خصوص برنامه هسته‌ای ایران بر اساس توافقات به عمل آمده در وین در دستور کار شورای امنیت قرار گرفته، همانگونه که قابل پیش بینی بود با گذشت نزدیک به یک‌هفته از حصول توافق هسته‌ای یا به زبان کارشناسی تر پایان مذاکرات هسته‌ای و تنظیم سند سیاسی در قالب یک متن اصلی و پنج ضمائم آن، معطوف به واکنش‌های مختلفی که از تهران تا واشنگتن و دیگر پایتخت‌های جهان توسط دست اندرکاران و البته منتقدان توافق به منصه ظهور می‌رسد، توافق قرن در سر خط خبرهای جهان جا خوش کرده و گویا کماکان موضوعی ادامه دار خواهد بود. واکنش های پسا مذاکراتی را می‌توان در چند قالب دسته‌بندی کرد. یکسو منتقدان و مخالفان توافق قرار دارند که شامل بر جمهوریخواهان کنگره، مقامات رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی هستند و بی‌هیچ پرده پوشی از همان ابتدا توافق را « بد» خوانده و علم مخالفت بلند کردند، البته مواضع عربستان تا حدودی تلطیف شده تر و به نوعی شامل بر موافقت مشروط است. در صفوف موافقان توافق البته تنوع و تکثر بیشتری در موضع‌گیری‌ها قابل مشاهده است. در ایران عالی ترین مقام کشورمان با مهم خواندن توافق به عمل آمده و تشکر و تقدیر از دست‌اندرکاران مذاکرات، خواستار دقت و مراقبت در مرحله اجرا و پس از تصویب و طی مراحل قانونی شده و در پیام به رئیس‌جمهوری و خطبه عید‌فطر و سخنرانی در جمع مقامات و سفرای کشورهای خارجی بر بی‌اعتمادی به طرف غربی و عدم تغییر رویکرد نسبت به غرب و هوشیاری در برابر دشمنان تاکید کردند و البته دستاوردهای تیم مذاکره کننده در اثبات حق غنی‌سازی و ادامه روند تحقیق و توسعه را نشان « اقتدار» ملت ایران در مواجهه با بیگانگان خواندند. در آمریکا رئیس‌جمهوری و وزیر امور خارجه کار شاق و سختی دارند، آنان باید پاسخگوی تندترین حملات منتقدان باشند. اوباما و کری بارها و در سخنرانی‌های و مصاحبه های متعدد تاکید می‌کنند که منتقدان هیچ آلترناتیوی برای توافق ندارند و این بهترین راهکار ممکن بوده است. لب لباب دفاع آنان از توافق آنست که ما جلوی دست یابی ایران به سلاح هسته‌ای را مسدود کرده ایم نکته‌ای که البته مصارف داخلی دارد و در جهت بزرگنمایی آنچه دستاورد توافق از منظر غربی‌ها عنوان می‌شود قابل دسته بندی است، در سخنان اوباما به خصوص تهدیدات قبلی و عدم تغییر استراتژی نسبت به ایران هم قابل مشاهده است هر چند در بخش هایی او اعترافاتی هم داشته و به نوعی از امیدواری نسبت به آینده می‌گوید. اروپایی ها به خصوص موگرینی نیز مصرانه از توافق به دفاع می‌پردازند و حتی وزیر خارجه انگلیس در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نتانیاهو برای اولین بار وارد جدل لفظی و کلامی با نتانیاهو در دفاع از توافق هسته‌ای شد. البته نخست وزیر انگلیس نیز که با روحانی گفت و گوی تلفنی داشت خواستار تغییر رفتار ایران در منطقه شده و در مصاحبه با العربیه به شرکای منطقه‌ای غرب این اطمینان را می‌دهد که توافق هسته‌ای تهدیدی برای آنها نبوده و غرب قرار نیست در مواجهه با ایران تغییر رفتاری داشته باشد.
از اظهارات تبلیغاتی تا واقعیات میدانی
رئیس جمهوری آمریکا ساعتی پس از قرائت بیانیه مشترک ظریف و موگرینی به طور زنده از کاخ سفید به سخنرانی پرداخت، وی در این سخنرانی از همان ابتدا از موضع پیروزمندانه سخن گفت و بر موضع جلوگیری از دست یابی ایران به سلاح هسته ای، بازرسی های همه جا و هر وقت و ایجاد محدودیت در ذخایر اورانیوم ایران و بازه های زمانی محدودیت ها در برنامه اتمی مانور گسترده‌ای داد سخنانی که در دو کنفرانس مطبوعاتی وی و در مصاحبه با نیویورک تایمز تکرار شد. در مقابل رئیس جمهوری ایران با اشاره به بندهای مشخص از توافق دستاوردهای ایران را برشمرد. هر دو طرف خود را برنده می‌خوانند اما این تفاوت ها ناشی از چه بود و‌چه کسی درست می‌گوید؟. خوشبختانه بر خلاف ژنو و لوزان این بار مذاکرات به پایان رسیده و متن اصلی و ضمائم ۵ گانه که در همه موضوعات به صورت ریز و نکته به نکته موارد مورد اشاره قرار گرفته در اختیار همگان قرار دارد و جایی برای تفسیرها و برداشت های خاص باقی نمانده است. اینکه اظهارات دو طرف متفاوت است و هر دو خود را برنده می‌خوانند ناشی از انست که هر دو طرف امتیازاتی را کسب کرده اند پس می‌توانند برنده باشند و از طرف دیگر در مواجهه با منتقدان درونی طبیعی و بدیهی است که بر روی نقاط قوت جهت ایجاد بار روانی تاکید شود اما نکته های مهم با توجه به سخنان اوباما آنست که ایران به اذعان بازرسان آژانس و تاکید موکد همیشگی مقامات کشورمان هیچ گاه به دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و این گزاره موهوم تنها دستمایه فشار و جنجال بر سر پرونده هسته‌ای ایران بوده است. در خصوص بازرسی‌ها ادعای اوباما مبنی بر همه جا و همه زمان ها مگر در تاسیسات مشخص هسته‌ای که قبل تر هم ایران مشکلی به آن نداشته موضوعیت ندارد آنچنان که جان کری وزیر خارجه آمریکا در آخرین مصاحبه خود گفته بحث بازرسی همه جانبه از همه تاسیسات مشکوک در توافق مطرح نشده و ایران هم همانند هر کشوری این موضوع را نپذیرفته و نمی پذیرد. سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید هم بازرسی‌های بدون محدودیت را تنها معطوف به تاسیسات هسته‌ای و چرخه سوخت از مبدا تا پایان عنوان می‌کند. در خصوص بازه های زمانی توافق و مراحل اجرا هم رجوع به سخنان دو سال پیش اوباما و مقامات آمریکایی راهگشاست آنجایی که آنان زمان های بسیار فراتر از آنچه که اکنون در توافق آمده را مطرح می‌کردند. سخنان اوباما البته مصارف داخلی داشته و بار تبلیغاتی آن پر رنگ است چون وی با منتقدان پر و پا قرصی در داخل و خارج روبروست و باید در جنگ رسانه‌ای و تبلیغاتی بر آنان فایق آید اما نکته آنست که این بار متن توافق در دست همگان است و در واقعیت امکان حاشیه‌روی‌های ناموزون وجود ندارد.
مواجهه دو شاخه اوباما و منتقدان
دولت ایالات متحده پس از پایان مذاکرات هسته‌ای، آغازی تازه برای مواجهه با منتقدان داخلی و شرکای خارجی دارد. اوباما ضمن آنکه باید به تعهدات خود پایبند بوده و در اردوگاه ۱+۵ به هماهنگی و استمرار تفاهم در مسیر اجرایی شدن توافق بپردازد باید پاسخ منتقدان پر و پا قرص داخلی و خارجی را بدهد. اوباما روز گذشته با ولادیمیر پوتین تلفنی صحبت کرده و از نقش روسیه در حصول توافق هسته‌ای تشکر کرد. دو طرف توافق هسته‌ای را تضمین کننده صلح آمیز بدون برنامه اتمی ایران دانستند و بر عزم متقابل دو طرف برای ادامه تلاش‌های مشترک به منظور اجرای کامل مفاد توافق هسته‌ای تاکید کردند. اوباما همچنین وزیر دفاع خود را به عربستان خواهد فرستاد تا مقامات این کشور را نسبت به تعهد آمریکا به حفظ امنیت شرکای خود پس از حصول توافق مطمئن سازد،
وزیر دفاع آمریکا در راه سفر به عربستان ساعاتی نیز با مقامات اسرائیلی به رایزنی در همین زمینه خواهد پرداخت. در عین حال جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در گفتوگو با شبکه PBS منتقدان را دارای نگاه فانتزی خوانده و تاکید می‌کند که منتقدان هیچ راهکار جایگزینی ندارند و این دستاوردی است که با هماهنگی همه قدرت های جهانی به‌دست آمده، وی تاکید می‌کند که تحریم نقش خرد کننده ایران را آنگونه که منتقدان می‌خواستند، نداشته و تاثیری در مهار برنامه هسته ای ایران نداشت. سوزان رایس مشاور امنیت ملی کاخ سفید نیز در
گفتوگو با رویترز به دفاع از توافق هسته‌ای پرداخته و انتقادات منتقدان را وارد نمی‌داند. هر چه هست دولت اوباما چالشی بزرگ در مواجهه با منتقدان دارد و البته برای حفظ جایگاه خود در معادلات بین‌المللی لازم است که به تعهدات خود پایبند بوده و تسلیم فشارها نشود.
در نهایت...
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا توافق هسته‌ای را یک پیروزی تاریخی خوانده و اتحادیه اروپا را از ذینفعان این توافق خوانده که تنش ها و چالش‌ها را در منطقه خاورمیانه را که می‌تواند اروپا را نیز تحت‌الشعاع قرار دهد کاهش داده است. در مجموع همه طرفین اکنون پس از پایان مذاکرات چشم انتظار اجرایی شدن توافق و عمل به تعهدات طرفین هستند و در داخل به مدیریت افکار عمومی می‌پردازند. جمهوری اسلامی با انسجام سیاسی که حول محور رهبری نظام شاکله می‌گیرد با کمترین حاشیه ها روبروست و در یک روال قانونی شورای عالی امنیت ملی مشغول بررسی متون است و پس از تصویب و طی مراحل قانونی اقدامات مشخص ایران بدون چالش‌های پیرامونی پی گرفته خواهد شد و طرف مقابل باید حسن نیت خود را نشان دهد. تصویب پیش نویس قطعنامه در شورای امنیت به عنوان تضمین حقوقی سند سیاسی و خواست طرف ایرانی اکنون اولین گام است که در مسیر عملی سازی توافق از امروز به جریان می‌افتد و این بار بر خلاف ادوار گذشته نسیم تغییر و گشایش و حل و فصل دارد و درآن خبری از تحریم‌های ظالمانه نیست. گامی آغازین برای پیگیری یک روند حساس و طولانی.
