نگاه به آینده در سایه نگاه به دانشگاه

روز نو: دانشگاه نه تنها محل دانش‌اندوزی بلکه کانون رشد انسان و انسانیت است. پیش از هر موضوعی و بیش از هر مطلبی باید به این نکته اساسی توجه داشت که برای داشتن کشوری پیشرو و فراهم ساختن بستری برای پیشرفت، لازم است در گام اول دانشگاه‌ها ارتقا یابند؛ به عبارت مشخص‌تر نگاه به آینده بدون نگاه به دانشگاه ممکن نخواهد بود اما سوال اینجاست که چگونه می‌توان این زمینه را فراهم ساخت؟ در پاسخ باید به مهمترین نقشه راه توجه کرد یعنی برنامه پنجم توسعه. تامین زیرساخت‌های لازم جهت توسعه آزاداندیشی و بازنگری در قوانین موجود و همچنین ایجاد روحیه آزاداندیشی، پرسشگری و خردگرایی از مواردی است که در قانون برنامه پنجم توسعه بر آن تاکید شده است. اشاره به این دسته از فرازها در سندهای بالادستی کشور باعث افتخار است و باید خوشحال باشیم که چنین نگاهی به دانشگاه وجود دارد. لذا این سند نشان می‌دهد که اعتماد به دانشگاهیان و اعضای هیئت علمی در بالاترین سطح وجود دارد اما لازم است این امر در وجوه عملیاتی نیز خود را نشان دهد. آنچه لازم است همواره بر آن تاکید شود برقراری و حفظ آرامش در دانشگاه و در میان دانشگاهیان است لذا باید تمامی تلاش‌ها بر این مبنا قرار گیرد تا آرامشی که زمینه فعالیت‌های علمی است در دانشگاه‌ها وجود داشته باشد. البته آرامش نه به معنای انفعال بلکه به معنای ایجاد فضای باز سیاسی، نشاط سیاسی و فضای تبادل‌نظر. چناچه این فضا دستخوش تشویش قرار گیرد قطعا دانشگاه کارآمدی خود را از دست خواهد داد و اگر دانشگاه کارآمد نباشد نباید انتظار داشت نیروهای کارآمد آن سکاندار پست‌های مدیریتی باشند. بزرگترین سرمایه دانشگاه‌ها دانشگاهیان هستند که کرامت آنها باید حفظ شود و از برخوردهای دور از شأن آنها جلوگیری شود؛ گاه برخوردهایی در فضای دانشگاه که محل گفت و شنود و محل طرح نظرات متفاوت است صورت می‌گیرد که این برخوردها دور از شأن است و لازم است برای حفظ جایگاه دانشگاهیان از بروز چنین برخوردهایی به جد جلوگیری و پرهیز کرد. همچنین باید معیشت اعضای هیات علمی در جهت ایجاد فراغ بال برای تمرکز آنها، افزایش بهره‌وری و اثربخشی تامین شود. ناگفته نماند در گذشته دانشگاه‌ها در حاشیه بودند و گفتمان فناوری در کشور غایب بود و گفتمان علم نیز محدود به آموزش می‌شد ولی امروزه با اتخاذ راهبردهای اساسی گفتمان فناوری و دانشگاه در متن آمده و بازیگر اصلی خدمت به مردم در همه حوزه‌های فرهنگی- ‌اجتماعی و سیاسی محسوب می‌شود. به همین دلیل لازم است همواره این اصل مدنظر قرار گیرد که فارغ التحصیلان دانشگاه چهار سال بعد باید بیشترین اشتغال و اثربخشی در عین ارزش‌مدار و اخلاق‌مدار بودن را داشته باشند؛ مسئله‌ای که امروز باید زمینه‌اش فراهم شود. مضاف بر آنکه دانشگاه‌ها در مقابل جامعه باید پاسخگوی تصمیمات و منابعی که از مردم مصرف کرده‌اند باشند و این موضوع جز با توجه به خواسته‌های منطقی آنان و تلاش برای ایجاد آرامش در روح و جسم آنان میسر نخواهد شد.