«شهریار شهر سنگستان» نقد و تحلیل و گزیده اشعار مهدی اخوان ثالث به اهتمام شهریار شاهین دژی در سال 1387 منتشر شده بود.
روزنو : «شهریار شهر سنگستان» نقد و تحلیل و گزیده اشعار مهدی اخوان ثالث به اهتمام شهریار شاهین دژی در سال 1387 منتشر شده بود.
در چاپ سوم این کتاب سندی مهم چاپ شده که از سوی دفتر رهبر معظم انقلاب در اختیار این مجموعه قرار گرفت.
این سند ارزشمند در بردارنده دو شعر و توضیحی عروضی و معنایی پیرامون شعر نیمایی «صبوحی» به قلم مهدی اخوان ثالث است که در اسفند ماه 1341 در دفترچه شخصی رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای به یادگار آشنایی نوشته است.
اینک آن شعر:
صبوحی
- «در این شبگیر
کدامین جام و پیغام صبوحی مست تان کرده ست ای مرغان،
که چونین بر برهنه شاخه های این درخت برده خوابش دور،
غریب افتاده از اقران بستانش درین بیغوله مهجور،
قرار از دست داده، شاد می شنگید و می خوانید؟
خوشا، دیگر خوشا حال شما، اما
سپهر پیر، بدعهد است و بی مهر است، می دانید؟»
- «کدامین جام و پیغام؟ اوه
بهار؛ آنجا نگه کن، با همین آفاق تنگ خانه تو باز هم آن کوه ها پیداست.
شنل برفینه شان دستار گردن گشته، جنبد جنبش بدرود.
زمستان گو بپوشد شهر را در سایه های تیره و سردش،
بهار آنجاست، ها آنکه طلایه روشنش، چون شعله ای در دود.
بهار اینجاست، در دل های ما، آوازهای ما
و پرواز پرستوها در آن دامان ابر آلود
هزاران کاروان از خوبتر پیغام و شیرینتر خبر پویان و گوش آشنا جویان،
تو چشنفتی بجزبانگ خروس و خر
در این دهکور دورافتاده از معبر؟»
- «چنین غمگین و هایاهای
کدامین سوک و می گریاندت ای ابر شبگیران اسفندی؟
اگر دوریم اگر نزدیک
بیا با هم بگرییم، ای چو من تاریک.»
سروده شده در اسفندماه 1339 در تهران
اخوان پس از این قطعه می نویسد:
«قطعه «صبوحی» به اسلوب جدید نیمایی سروده شده است و در قالب آزاد عروضی که مقید به قید «تساوی طولی مصرع ها» نیست. هر مصرعی مستقل از دیگری، چندتایی از افاعیل و ارکان بحر اصلی شعر (هزج سالم) را شامل شده. مطابق این اسلوب نیمایی در هر بحر از بحور متداول عروض که شعر سروده شود، مصرع ها بنا به خواست و بنا به حاجت سراینده شعر کوتاه و بلند اختیار می شود، یعنی قبلاً قالبی معین و مشخص وجود ندارد که شاعر در آن قالب کلمه بریزد، بلکه اختیار قوالب در هر قسمت به میل و بنا و به اقتضای طبع و سیاق جمله بندی شاعر است...»
اخوان پس از توضیح و تبیین اوزان عروضی شعر نو و نقش قافیه پردازی در شعر «صبوحی» می نویسد:
«شعر های جدید می نویسم تا تنوعی به دفتر داده شده باشد. در دفتر شما حبیب شفیق، آقای خامنه ای که همین تازگی به افتخار (آشنایی) با آن عزیز نایل آمده ام از هر دو نوع نگاشتم و مختصر شرح نیز در خصوص قالب این قطعه صبوحی برافزودم تا یادگار کاملتر باشد و بعضی نا آشنایان این شیوه که احیاناً این دفتر به دست شان می افتد به توضیحی نیاز نداشته باشند و دانسته باشند که شعر نو هم پر بی قاعده نیست و دشنام لایق بعضی «آثار خزعبل موسوم به نو» را بر آشنایان اهل نثار نکنند! این مختصر اشاره راجع (به) قالب و شکل ظاهری شعر بود، در تعریف.»
اخوان پس از بحثی کوتاه درباره تساوی طول مصراع ها در شعر کلاسیک و قدیم و تفاوت آن در شعر نو نیمایی به تفسیر موجز شعر «صبوحی» خود می پردازد و می نویسد:
«اما از لحاظ معنی و محتوا، این قطعه عبارت است از گفت وگویی خیالی بین سراینده آن با مرغانی که بامداد پگاه، شبگیر، بر درخت، گرم و شاد و شیرین، آوازخوانی می کنند که کدام جام صبوحی مست تان کرده است. در بند دوم مرغان جواب می دهند که ما را آمدن بهار مست کرده، افق خانه تو محدود است که هیچ جا را نمی بینی و هیچ خبری را نمی شنوی، بهار آنجاست و اینجا در دل های ما، و در بند سوم خطاب سراینده به ابر است که غمگین و سو گوار می گرید و می بارد و سراینده که از قیاس شادی مرغان با غم های دائمی و بسیار خود دل شکسته مانده است، به او می گوید که بیا با هم گریه کنیم.
و اینک یک رباعی:
گر زری و گر سیم زراندودی، باش / گر بحری و گر نهری و گر رودی، باش / در این قفس شوم چه طاووس چه بوم / چون ره ابدی است، هرکجا بودی، باش»
به یادگار آشنایی در دفتر آقای خامنه ای
نوشته آمد در اسفند ماه 1341
در تهران- مهدی اخوان ثالث
م. امید خراسانی
*روزنامه ایران
در چاپ سوم این کتاب سندی مهم چاپ شده که از سوی دفتر رهبر معظم انقلاب در اختیار این مجموعه قرار گرفت.
این سند ارزشمند در بردارنده دو شعر و توضیحی عروضی و معنایی پیرامون شعر نیمایی «صبوحی» به قلم مهدی اخوان ثالث است که در اسفند ماه 1341 در دفترچه شخصی رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای به یادگار آشنایی نوشته است.
اینک آن شعر:
صبوحی
- «در این شبگیر
کدامین جام و پیغام صبوحی مست تان کرده ست ای مرغان،
که چونین بر برهنه شاخه های این درخت برده خوابش دور،
غریب افتاده از اقران بستانش درین بیغوله مهجور،
قرار از دست داده، شاد می شنگید و می خوانید؟
خوشا، دیگر خوشا حال شما، اما
سپهر پیر، بدعهد است و بی مهر است، می دانید؟»
- «کدامین جام و پیغام؟ اوه
بهار؛ آنجا نگه کن، با همین آفاق تنگ خانه تو باز هم آن کوه ها پیداست.
شنل برفینه شان دستار گردن گشته، جنبد جنبش بدرود.
زمستان گو بپوشد شهر را در سایه های تیره و سردش،
بهار آنجاست، ها آنکه طلایه روشنش، چون شعله ای در دود.
بهار اینجاست، در دل های ما، آوازهای ما
و پرواز پرستوها در آن دامان ابر آلود
هزاران کاروان از خوبتر پیغام و شیرینتر خبر پویان و گوش آشنا جویان،
تو چشنفتی بجزبانگ خروس و خر
در این دهکور دورافتاده از معبر؟»
- «چنین غمگین و هایاهای
کدامین سوک و می گریاندت ای ابر شبگیران اسفندی؟
اگر دوریم اگر نزدیک
بیا با هم بگرییم، ای چو من تاریک.»
سروده شده در اسفندماه 1339 در تهران
اخوان پس از این قطعه می نویسد:
«قطعه «صبوحی» به اسلوب جدید نیمایی سروده شده است و در قالب آزاد عروضی که مقید به قید «تساوی طولی مصرع ها» نیست. هر مصرعی مستقل از دیگری، چندتایی از افاعیل و ارکان بحر اصلی شعر (هزج سالم) را شامل شده. مطابق این اسلوب نیمایی در هر بحر از بحور متداول عروض که شعر سروده شود، مصرع ها بنا به خواست و بنا به حاجت سراینده شعر کوتاه و بلند اختیار می شود، یعنی قبلاً قالبی معین و مشخص وجود ندارد که شاعر در آن قالب کلمه بریزد، بلکه اختیار قوالب در هر قسمت به میل و بنا و به اقتضای طبع و سیاق جمله بندی شاعر است...»
اخوان پس از توضیح و تبیین اوزان عروضی شعر نو و نقش قافیه پردازی در شعر «صبوحی» می نویسد:
«شعر های جدید می نویسم تا تنوعی به دفتر داده شده باشد. در دفتر شما حبیب شفیق، آقای خامنه ای که همین تازگی به افتخار (آشنایی) با آن عزیز نایل آمده ام از هر دو نوع نگاشتم و مختصر شرح نیز در خصوص قالب این قطعه صبوحی برافزودم تا یادگار کاملتر باشد و بعضی نا آشنایان این شیوه که احیاناً این دفتر به دست شان می افتد به توضیحی نیاز نداشته باشند و دانسته باشند که شعر نو هم پر بی قاعده نیست و دشنام لایق بعضی «آثار خزعبل موسوم به نو» را بر آشنایان اهل نثار نکنند! این مختصر اشاره راجع (به) قالب و شکل ظاهری شعر بود، در تعریف.»
اخوان پس از بحثی کوتاه درباره تساوی طول مصراع ها در شعر کلاسیک و قدیم و تفاوت آن در شعر نو نیمایی به تفسیر موجز شعر «صبوحی» خود می پردازد و می نویسد:
«اما از لحاظ معنی و محتوا، این قطعه عبارت است از گفت وگویی خیالی بین سراینده آن با مرغانی که بامداد پگاه، شبگیر، بر درخت، گرم و شاد و شیرین، آوازخوانی می کنند که کدام جام صبوحی مست تان کرده است. در بند دوم مرغان جواب می دهند که ما را آمدن بهار مست کرده، افق خانه تو محدود است که هیچ جا را نمی بینی و هیچ خبری را نمی شنوی، بهار آنجاست و اینجا در دل های ما، و در بند سوم خطاب سراینده به ابر است که غمگین و سو گوار می گرید و می بارد و سراینده که از قیاس شادی مرغان با غم های دائمی و بسیار خود دل شکسته مانده است، به او می گوید که بیا با هم گریه کنیم.
و اینک یک رباعی:
گر زری و گر سیم زراندودی، باش / گر بحری و گر نهری و گر رودی، باش / در این قفس شوم چه طاووس چه بوم / چون ره ابدی است، هرکجا بودی، باش»
به یادگار آشنایی در دفتر آقای خامنه ای
نوشته آمد در اسفند ماه 1341
در تهران- مهدی اخوان ثالث
م. امید خراسانی
*روزنامه ایران
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
