گلوله‌های دیپلماتیک

مفهوم آتش‌بس در پایان درگیری‌های نظامی شکل می‌گیرد و طرفین می‌پذیرند در یک مقطعی آتش‌بس اعلام کنند و از زمانی که می‌پذیرند تا زمان آغاز آتش‌بس، جنگ شدت می‌گیرد و اگر این قاعده را در مورد ادبیات دیپلماتیک بتوانیم جاری کنیم این‌گونه واکنش‌ها از طرفین مذاکره می‌تواند نشانه‌ مثبتی باشد به این معنی که طرفین آخرین گلوله‌های دیپلماتیک را به‌طرف هم شلیک می‌کنند تا بتوانند در مواضع مستحکم‌تری یکدیگر را وتو کنند و امتیازات بیشتری به دست آورند. اگر با این تحلیل خوش‌بینانه به ماجرا نگاه کنیم پس از یک دوره‌ یک‌ساله آرامش و رعایت آداب دیپلماتیک و انجام مذاکرات حال که مذاکرات به مرحله‌ نهایی می‌رسد در یک‌ شکل خوش‌بینانه می‌تواند به این معنا باشد که می‌توان امیدوار بود با حضور وزیر انرژی آمریکا و همین‌طور رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در مذاکرات ژنو افق دستاورد مثبت میان ایران و آمریکا و همچنین ایران و 1+5 روشن شود ولی اگر بخواهیم بدبینانه به این رویدادها نگاه کنیم می‌تواند نشانه‌ای از پیچیده‌تر شدن مسیرهای نیل به توافق و تفاهم سیاسی را هم نشان دهد که به‌هیچ‌وجه برای ایران و کشورهای درگیر در مذاکرات مفید نیست پس باید به بخش اول که یک تحلیل خوش‌بینانه است می‌توانیم امیدوار باشیم. اگر خودمان را جای آمریکایی‌ها بگذاریم و این حادثه را تحلیل کنیم که به هر دلیلی طرفین نتوانند به یک توافق، چه یک توافق سیاسی و چه توافق فنی دست پیدا کنند دورنمای اقدام نظامی خیلی برای ما نزدیک نخواهد بود اما آمریکایی‌ها تصورشان این است که تحریم‌ها سبب اعمال فشارهای سنگینی بر دولت و ملت ایران شده و طبیعی است که دامنه‌ تحریم‌ها را گسترش خواهند داد. با تحلیل آن‌ها ایران در شرایط اقتصادی نامطلوبی است و اگر نتواند نفت خود را بفروشد و با توجه به کاهش قیمت نفت می‌توانند دامنه‌ فشارها را افزایش دهند اما طرف ایرانی هم می‌تواند ماجرا را از این شکل نگاه کند که دولت آمریکا با یک تهدید امنیتی و جدی در منطقه روبه‌روست. غرب در سوریه نتوانسته به اهداف مدنظر خود برسد؛ در عراق و افغانستان هنوز بی‌ثباتی گسترده است و بخش‌هایی از سوریه و عراق در دست داعش است و داعش امروز برای مرزهای دور آمریکا و مرزهای نزدیک آمریکا خطرآفرین است. پس طبیعی است که خروج ایران از میز مذاکره بر رفتار ایران در منطقه تاثیر خواهد داشت و هرگونه امیدی برای نزدیک‌تر شدن منافع مشترک ایران و آمریکا کمرنگ‌تر خواهد شد. بدیهی است ایران هم از برگه‌های خود در منطقه استفاده خواهد کرد و علی‌رغم فشار آمریکا، ایران هم برگه‌های بسیار خوبی برای اعمال فشار بر منافع آمریکا در مرزهای دور آن خواهد داشت و این گره حل مسائل راهبردی آمریکا را در منطقه بسیار پیچیده‌تر خواهد کرد لذا باید خوش‌بین بود و به بخش خوش‌بینانه‌ ماجرا نگاه کرد؛ چراکه رسیدن به مراحل آخر و حل پرونده هسته‌ای در این حد نیز به هیچ وجه قابل پیش‌بینی نبود و حال که تا این مرحله در پرونده هسته‌ای جلو رفته‌ایم طرفین باید قدر موقعیت فعلی را بدانند.

*کارشناس روابط بین‌الملل