اگر پایتخت سیاسی ایران از زمان آقا محمدخان قاجار «تهران» بوده، شهر دیگری نیز به موازات برآمدن تهران در عرصه سیاست رسمی به عنوان پایتخت معنوی در فواصل مختلفی از تاریخ معاصر از زمان مشروطه تا انقلاب اسلامی و پس از آن به عنوان پایگاه مرجعیت و روحانیت شیعی نقشی بسزا در سیر تحولات سیاسی و اجتماعی داشته است. قم فاصله چندان دوری با پایتخت سیاسی کشور ندارد و البته در عمل نیز سایه بسیط و تاثیر عمیقی بر سیر تحولات سیاسی داشته و همواره خط ارتباطی تهران- قم  به‌رغم همه فراز و نشیب‌ها برقرار و استوار بوده و کسی را یارای انقطاع در این زمینه نبوده است. 

 

این روزها مشخص شده که مقصد آخرین سفر استانی روحانی شهر مقدس قم است و قرار است یکبار دیگر رئیس‌جمهوری به پایگاه سنتی حاکمیت رفته تا ضمن دیدارهای عمومی، با مراجع و علمای این شهر نیز دیدار داشته باشد. جالب آنکه به موازت این دیدار و در ادامه رویکردهای تخریبی علیه دولت، تندروهای دلواپس بر حجم اقدامات ایذایی و جنگ روانی خود افزوده‌اند تا ارتباط وثیق و تنگاتنگ روحانیت و دولت را که از عوامل قدرت نرم دولت روحانی در بزنگاه‌های حساس و خطیر است، خدشه‌ناک کرده و این مسیر را دچار اختلال کنند. 

 تغییر نگاه روحانیت به دو دولت 

بدون شک حمایت مرجعیت و روحانیت اصیل شیعی از دولت‌های مختلف یکی از عوامل استحکام و قوام آنان در ساختار قدرت بوده و امتیازی ویژه برای آنان محسوب می‌شود. در طول هشت سال دولت عدالت ورز، روابط قم و تهران فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرد. طرح موضوعاتی چون مکتب ایرانی یا تفاسیر شاذ و غیرمنتظره از متون و آموزه‌های اسلامی توسط برخی دولتمردان کار را به جایی رساند که مراجع قم طی چند سال آخر عمر دولت سابق حاضر به پذیرش دولتمردان در بیوت خود نشده و کسی نمی‌تواند ناراحتی و ناخشنودی بزرگان قم از عملکردهای نابهنجار دولتمردان گذشته را نادیده بگیرد. با انتخاب حجت‌الاسلام حسن روحانی اما ماجرا به طور محسوسی دچار تغییر و تحول شد. در تیرماه سال 92 حضور همزمان و نزدیک رئیس‌جمهوری مستقر و رئیس‌جمهوری منتخب در قم و تحولات پیرامونی آن خود گویای بسیاری از ماوقع بود. درحالی که آخرین سفر محمود احمدی‌نژاد در مقام رئیس‌جمهوری منجر به دیدار با هیچ‌یک از مراجع و علمای طراز اول قم نشد، دکتر روحانی با تمامی مراجع و بسیاری از علما دیدار داشته و روحانیت قم برای وی سنگ‌تمام گذاشتند. جملاتی که در تمجید از سوابق حجت‌الاسلام روحانی و عملکردهای وی و حُسن انتخاب مردم در اولین دیدار وی از قم در مقام ریاست‌جمهوری از سوی مراجع شیعی عنوان شد به خوبی نشان داد که پایگاه روحانی در قم مستحکم بوده و به این راحتی‌ها قابل خدشه و آسیب نیست. 

 روابط مستحکم و رو به رشد تهران و قم 

پس از روی کارآمدن دولت روحانی و با توجه به پیشرفت‌های محسوس در حوزه‌های مختلف و مهار بحران‌هایی همچون تورم و بی‌ثباتی‌ها در بازارهای مالی مختلف، دولت روحانی با افزایش محبوبیت و مقبولیت در میان عامه روبه‌رو شده و علمای قم نیز همسو با توده‌های عام به تمجید و تکریم دولت پرداخته و اقدامات آن را ستودند. آنان بعینه شاهد بودند دولتی بر سر کار آمده که در راس آن روحانی قرار دارد که مورد احترام و تمجید عموم است و از طرف دیگر توانسته رضایت عمومی را افزایش داده و بدین واسطه بر مقبولیت و محبوبیت و کارآمدی روحانیت در عرصه‌های مختلف مهر تاییدی مجدد بزند، مضاف بر آنکه دیگر از سخنان جنجالی خبری نبوده و دولتمردان از اینگونه اقدامات بی‌پایه بری بودند و اگر سخنی گفته می‌شد بر اساس اصول و چارچوب‌های آموزه‌های اسلامی و اخلاقی بود. حال با همه این اوصاف بدیهی است که روحانیت با روی باز و گشاده به حمایت از دولت بپردازد. از همه مهمتر آنکه دولتمردان خود را موظف به دیدار با مراجع و علما کرده و گزارش تحولات در عرصه‌های مختلف را به‌طور مستقیم به آنان انعکاس می‌دهند و این نکته نیز به اعتمادزایی دوچندان و همراهی و همدلی تمام عیار میان روحانیت و دولت منجر شده است. البته بدیهی است در این میان منتقدان همیشگی و پروپاقرص دولت روند مثبت و هم‌افزاری شأن و منزلت دولت را تاب نیاورده و به انحای مختلف در صدد خدشه بر این فرآیند باشند. 

 اقدامات بی‌نتیجه دروغ‌پردازان

حمایت روحانیت و مراجع از دولت به عنوان یک مولفه ارتقا بخش در سطح معادلات سیاسی نکته ای نیست که تندروهای منتقد به راحتی با آن کنار بیایند به‌خصوص که روحانیت در بین اقشار جامعه نفوذ فراوانی داشته و تندروها به‌زعم خود این بدنه اجتماعی را در جرگه هواداران خود قلمداد کرده و برای جلب آنان فعالیت‌های فراوان کرده و شعارهای پرطمطراق سر می‌دهند. حال که روحانیت نظر مثبت و همدلانه‌ای نسبت به دولت دارد، تندروها با اقدامات دروغین و جعل واقعیت و انعکاس وارونه رویدادها می‌خواهند ذهنیت مراجع را نسبت به دولت دچار تغییر کرده و میان این دو نهاد مهم و اثرگذار اجتماعی و سیاسی فاصله و انشقاق ایجاد کنند. البته آنان در این اقدام خود ره به جایی نخواهند برد چرا که از یک‌سو مرجعیت شیعی و علما نشان داده‌اند که با فراست و نکته‌بینی خاص و ویژه‌ای به تحولات و مقولات مختلف نگریسته و اهل قضاوت‌های سطحی و ناگهانی نیستند که با برخی تبلیغات انحرافی و فاقد صحت تصمیم‌گیری کنند و از طرف دیگر دولتمردان نیز نشان داده‌اند که به هیچ روی قصد ندارند اجازه دهند عده‌ای فرصت‌طلب میان روحانیت و دولت فاصله انداخته و همواره پس از اقدامات ایذایی منتقدان با حضور و ارتباط تنگاتنگ در محضر مراجع و علما واقعیات و روند تحولات را تشریح و مانع نتیجه‌بخشی اقدامات انحرافی فرصت‌طلبان می‌شوند. بی‌شک تا زمانی که این وضعیت و خواست در اعضای دولت حکفرما باشد طرف ثالث و بیرونی هیچ طرفه‌ای نبسته و ره به جایی نخواهد برد و سفر دکتر روحانی به قم یکبار دیگر نشانه‌ای بر ارتباط تنگاتنگ و وثیق روحانیت - دولت و جلوت بی‌مثال آن در صحنه سیاسی کشور خواهد بود.