هواپیمای مسافربری بویینگ 777 شرکت هواپیمایی مالزی در مسیر هلند به مالزی روی آسمان بخش شمال شرقی اوکراین، جایی که جدایی‌طلبان روس‌تبار اوکراین خواستار پیوستن به روسیه آن را در اختیار دارند، با تعدادی مسافر سرنگون شد. هواپیما در ارتفاع بیش از 30هزار پایی در حال پرواز در مسیری غربی- شرقی بود که احتمالا با آتش موشک زمین به هوا، آماج تیر شده به زمین سرنگون شد. طبیعی است که سرنگونی هواپیمای غول‌پیکری چون بویینگ 777 پس از اصابت موشک با چه سرعت وحشتناکی به سوی زمین سرنگون می‌شود. به‌طوری که قطعات متلاشی‌شده هواپیمای سرنگون‌شده، همراه با اجساد قربانیان در سطحی گسترده پخش شده است. انگشت اتهام بسیاری از کشورها و کارشناسان به‌سوی جدایی‌طلبان روس‌تبار شرق اوکراین دراز شده است که مدت‌هاست این قلمرو را در کنترل خود دارند و خواستار پیوستن به روسیه هستند. این رویداد یک فاجعه بین‌المللی نامگذاری شده است و از سوی شورای امنیت سازمان ملل گروهی از کارشناسان بین‌المللی تحت نظارت مقامات سازمان ملل برای ارزیابی علت سقوط به آنجا گسیل داده شده‌اند. قرار است این بازرسی در یک فرآیند بین‌المللی مورد بررسی قرار گرفته و مسببان این حادثه وحشتناک به جهانیان معرفی شوند.  

چرا‌انگشت اتهام به‌سوی جدایی‌طلبان شرق اوکراین نشانه رفته است؟

الف – این هواپیما در مسیری غربی- شرقی از روی آسمان قلمرو تحت اشغال جدایی‌طلبان در حال پرواز بود. این منطقه تحت کنترل زمینی و هوایی نیروهای جدایی‌طلبی است که روس‌تبار هستند و از سوی روسیه پشتیبانی مالی، حقوقی و تسلیحاتی می‌شوند. آنها در سرنگون‌کردن هواپیمای نظامی - ترابری و هلیکوپتر ارتش اوکراین سابقه عملیات نظامی دارند. بنابراین می‌توانند تسلیحات نیمه‌سنگین و سنگین از جمله موشک‌انداز در اختیار داشته باشند.

ب- هواپیمای مسافربری از روی آسمان این منطقه در حال پرواز بود. اگر این هواپیما در مسیری شمالی- جنوبی از روی خاک اوکراین در حال پرواز بود، احتمال سرنگونی آن از سوی اوکراین (در حالی که از شمال به جنوب پرواز می‌کرد) وجود داشت همچنین اگر از مسیر جنوب به شمال در حال پرواز بود، احتمال سرنگونی آن از سوی روسیه می‌توانست وجود داشته باشد.

ج- اما ما می‌دانیم که هم روسیه و هم اوکراین هر دو دارای ارتشی پیشرفته، کارآمد با تجهیزات و امکانات گسترده راداری هستند و هر جنبنده‌ای را در آسمان (از نظر ارتفاع پرواز، نوع هواپیما و حجم بدنه) با رادارهای پیشرفته تشخیص می‌دهند. علاوه بر آن هر دو کشور در شرایط اضطرار و هوشیاری کامل برای دفاع از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی خود در حال آماده‌باش هستند. نیروهای نظامی متخصص آنها توانایی بسیاری در این زمینه دارند و هرگز در این شرایط اقدام به چنین عمل ناپسند و انزجارآور و جنایتکارانه نخواهند کرد.

د- نیروهای شبه نظامی که شرق اوکراین و منطقه سرنگونی هواپیما را در دست دارند، دارای ساختار نظامی و عملیاتی منظمی همچون یک ارتش مکانیزه، مدرن و علمی و فنی نیستند. بنابراین آنها از ساختاری چریکی بهره‌مند هستند و استفاده از اسلحه سبک، بازوکا و خمپاره‌انداز را خوب می‌دانند اما در به‌کابردن توپخانه، موشک‌انداز و سلاح‌های سنگین نمی‌توانند تجربه کافی داشته باشند. کارشناسان بر این باورند که اگر این احتمال هم وجود داشته باشد که این موشک زمین به هوا حتی از آنجا هم شلیک شده باشد، بدون وجود افسران متخصص به‌کارگیری این نوع سلاح، امکان به‌کارگیری آن از سوی شبه‌نظامیان جدایی‌طلب ممکن نیست.

ه ـ. روسیه در انجام مقدمات اشغال نظامی شبه جزیره کریمه نیز از نظامیان یونیفورم‌پوش بدون علايم بهره گرفت. به‌طوری که هفته‌ها پیش از برگزاری همه‌پرسی استقلال شبه‌جزیره کریمه این شبه‌جزیره توسط این نیروها اشغال و همه ساختمان‌های دولتی توسط این نیروها اشغال شده بود. بنابراین احتمال وجود برخی نیروهای نظامی و تجهیزات نظامی از جمله موشک‌انداز روسی که خارج از کنترل نیروهای روسیه به‌کارگرفته شده باشند، وجود دارد. به همین سبب نمی‌توان روسیه را در این زمینه بدون دسترسی به اسناد و مدارک و نتیجه بازرسی متهم شناخت. اما معمای پرتاب موشک از کدام سو، از کدام موشک‌انداز و از سوی کدام کشور یا جدایی‌طلبان تا روشن‌شدن نتیجه بازرسی بین‌المللی ممکن نیست.