کارشناسان با این مساله که تحریم های نفتی ایالات متحده، زدن برچسب سازمان تروریستی خارجی به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و برنامه 12 موردی اعلام شده توسط مایک پومپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده جایی برای بازگشت ایران به پای میز مذاکره باقی می گذارد، موافق نیستند.

ویلیام برنز، رئیس کارنگی اهدا برای صلح بین الملل می گوید: «در ظاهر ماجرا برنامه بازی از طریق اعمال فشار حداکثری می تواند به تسلیم شدن نظام ایران یا انفجار آن از داخل منجر شود... اما از نظر من هنوز معلوم نیست که یک استراتژی مشخص برای مذاکره جدی وجود دارد یا خیر.»

دیوید پترائوس، ژنرال بازنشسته ارتش ایالات متحده و رئیس سابق سازمان سیا و رئیس موسسه جهانی «کی کی آر» می گوید: «12 خواسته پومپئو راه را برای مذاکره می گشاید به این دلیل که ایران مجبور است به جمعیتی پاسخ دهد که حاضر به تحمل مشکلات مالی بیشتر نیستند. مردم ایران می گویند: اوه خدای من. ببینید با اقدامات نابخردانه خود چه بر سر اقتصاد آورده اید!» با این حال، او گفت که در 12 ماه آینده انتظار تغییر چندانی در شرایط را ندارد و باقی افرادی که فکر می کنند ایران نشسته و منتظر است تا ببیند نتیجه انتخابات آتی ریاست جمهوری ایالات متحده چه خواهد شد، موافق است.

افرادی که در این بازی مشارکت دارند نگران آن هستند که شاید تمایل رئیس جمهوری دونالد ترامپ به خودداری از درگیری با گرایش های تهاجمی مشاوران سیاست خارجی او مغایرت داشته باشد. برنز گفت: «نگران مناقشه بین رئیس جمهوری و برخی از مشاوران او و همچنین توانایی واشنگتن در مدیریت این نوع از درگیری هستم.»

سوزان مالونی، یکی از اعضای ارشد مرکز سیاست خاورمیانه و امنیت انرژی و ابتکارعمل آب و هوایی می گوید شکاف بین ترامپ و گروه سیاست خارجی او به شدت جدی است؛ مالونی معتقد است که کمپین ترامپ روی محور مذاکره مجدد توافق هسته ای ایران متمرکز است و حقیقتا تصور می کند که می تواند یک توافق بهتری از آنچه پس از یک دهه مذاکره توسط دولت ها در واشنگتن حاصل شده، به دست آورد.

پترائوس گفت که ترامپ در برخی موارد عقب می کشد به این دلیل که ممکن است مجبور به اقدام نظامی شود. مشاوران سیاست خارجی ترامپ معتقدند که اعمال فشار توسط دولت او جواب می دهد. اما مالونی می گوید: «اینها صرفا در بیان جواب می دهند. اعمال فشار صرف ممکن است ایران را برای مدت زمانی گیر بیندازد، اما نمی تواند به یک راه حل دائمی بینجامد. هیچ فرصت جدی ای برای تعامل با دولت کنونی (ایالات متحده) وجود ندارد.»

پومپئو از برنامه «12 موردی» خود در جلسه ای در کنگره حمایت کرد و گفت که کارشناسان در دستگاه سیاست خارجی به او گفته اند که این خواسته ها «بی رحمانه» هستند. پومپئو گفته پیش از آن که ایالات متحده به گفت و گو درباره پایان دادن به تحریم های نفتی و دیگر فشارها رضایت دهد، ایران باید با این شروط موافقت و به آنها عمل کند. وزیر امور خارجه آمریکا افزود: «من از شما می خواهم به هر یک از این خواسته ها نگاهی بیندازید؛ به همه 12 مورد آنها... و به من بگویید که کدام یک از آنها ظالمانه است؟! ما صرفا از ایران می خواهیم که همانند یک کشور عادی رفتار کند. این ظالمانه نیست.» پومپئو شماری از این درخواست ها را توضیح داد و گفت: «اگر با دقت به آنها نگاه بیندازید متوجه می شوید که چندان متفاوت از خواسته های ما از هلند نیستند.» او افزود اگر ایران به این درخواست ها عمل کند، ایالات متحده از تعامل با آن خشنود خواهد شد. اما وقتی از او پرسیده شد که فکر می کند ایران به چند مورد از این درخواست ها عمل خواهد کرد، پاسخ او صفر بود.

برنز می گوید که اعمال فشار تنها در صورتی جواب می دهد که یک سری اهداف واقع گرایانه را دنبال کند و درخواست 12 موردی پومپئو اینطور نیست. آنچه به ایرانی ها پیشنهاد شده، تلاش برای دستیابی به یک توافق بهتر نیست بلکه بیشتر هدف تسلیم یا تغییر نظام را دنبال می کند. او افزود: «این پیشنهادها شکاف بین ایالات متحده و متحدانش را گسترش می دهد و به مثابه انجام کار ولادیمیر پوتین [رئیس جمهوری روسیه] برای اوست.»

استدلال پترائوس این است که اعمال فشار پومپئو ممکن است جواب دهد به این دلیل که به کشوری آسیب می رساند که در رکود به سر می برد و شاهد سقوط ارزش ریال است. یک سری تظاهرات ها هم در ایران بوده که سبب شده پترائوس به این نتیجه برسد که سران ایران نمی توانند منتظر پایان دولت ترامپ بمانند و مجبور می شوند که همین حالا پای میز مذاکره بیایند.

مالونی یادآور شد که این اولین کمپین اعمال فشار علیه ایران نیست. او گفت که ایران می تواند حجم زیادی از فشارهای اقتصادی را دوام آورد و این مساله بارها مشاهده شده است. او افزود: «اکنون ممکن است همه چیز متفاوت باشد. 80 میلیون ایرانی تلفن همراه و به رسانه های اجتماعی دسترسی دارند و دولت ایران ممکن است به این نتیجه برسد که تلاش برای تحمل فشار اقتصادی جواب نمی دهد.» مالونی در ادامه گفت: «فکر می کنم که آنها به دنبال راه حلی برای رهایی از بن بستی که در آن گرفتار شده اند، می گردند. اما دولت ترامپ هیچ پلت فرمی برای مذاکرات ایجاد نکرده است. این احتمال وجود دارد که آنها از راه های ارتباطی پشتی استفاده کنند، اما شواهد آن در رفتارهای ایران یا رویکرد دولت آمریکا مشهود نیست. در حقیقت، فکر می کنم ممکن است با نتیجه ای مواجه شویم که خیلی بدتر از شرایط امروز باشد.»