استاد حوزه علمیه قم با بیان اینکه تمایل به قدرت از نظر امام حسین امر زشت و قبیحی است، گفت: اگر دین خود را براساس و محور قدرت بشناسیم و تعریف کنیم، نه دین را درست شناخته ایم، نه به دین خدمت کرده ایم، نه به زندگی و نه به جامعه خود خدمت کرده ایم.

حجت الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی در جمع عزاداران حسینی در موسسه دارالزهرا به بیان نقد امام حسین به نگاه قدرت محور به دین پرداخت و اظهار کرد: امام حسین(ع) بعد از یک سخنرانی طولانی درباره شرایط اجتماعی و سیاسی امت اسلامی و تحلیل اینکه ریشه فساد کجاست و راه اصلاح چیست، در قالب دعا و نیایش این جملات را مطرح کرد که «پروردگارا تو دانا و آگاهی که آنچه را که ما گفتیم و می گوئیم و اعتراض و انتقاد داریم و دعوت به اعتراض می کنیم و گلایه از سکوت داریم، هیچ یک، تنافس در سلطان نیست».

او ادامه داد: قدرت طلبی یکسری ریشه های درونی در انسان دارد که خداوند تنها آگاه به انسان است لذا امام حسین(ع) خداوند را شاهد می گیرد که ذره ای رغبت به قدرت در من نیست؛ مشابه این سخنان در کلام امیرالمومنین(ع) هم دیده می شود.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این مطلب که از نگاه اسلام چیزی کثیف تر و پلیدتر از روحیه قدرت طلبی نیست، گفت: معمولا ما برخورد درستی با این رذیلت اخلاقی و سیاسی نداریم؛ خداوند در سوره قصص می فرماید:« تلک الدار الاخره، نجعلها للذین لا یریدون علوّا فی الارض ولا فسادا؛ یعنی ما سرای باقی و عالم آخرت را به کسانی اختصاص می دهیم که نه اراده علو و نه اراده فساد داشته باشند».اینکه شخص برای رسیدن به سعادت اخروی نباید دنبال فساد باشد روشن است چون فساد با بهشت نمی سازد اما اراده علو هم در روی زمین نباید داشته باشد.

او به بیان نسبت علو و فساد پرداخت و گفت: علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می گوید که علو هم مصداقی از فساد است و خداوند فرموده که به وسیله علو فساد در این زمین نکنند اما شاهدی بر این مساله نیست.

سروش محلاتی با بیان اینکه ظاهر آیه شریفه، مطلب دیگری را نشان می دهد، عنوان کرد: علو زمینه و علت فساد است و اقسام مختلف فساد از همین روحیه برتری طلبی و تفوق طلبی بر انسانها آغاز می شود و اگر فساد بخواهد علاجی پیدا کند، راهش این است که علو ریشه کن شود.

او در ادامه سخنان خود به روایتی از مرحوم کلینی در اصول کافی اشاره کرد و گفت: در این روایت آمده است که با موسی بن جعفر صحبت از فردی به میان آمد و گفته شد که از ریاست خوشش می آید، حضرت فرمود: «در نظر بگیرید گله گوسفندی باشد، چوپان فاصله گرفته باشد، گرگ به این گله بزند، گرگهایی که درنده و گرسنه اند و دنبال طعمه می گردند؛ خطر حب ریاست برای دین انسان از چنین گرگهای گرسنه ای بیشتر است».

استاد حوزه علمیه قم به صحیحه دیگری از عبدالله بن مسکان اشاره کرد و افزود: در روایت آمده است: امام صادق(ع) فرمود: «هرکجا که صدای پایی پشت سر کسی بلند شد و افرادی دنبال کسی راه افتادند هم خودش بیچاره است و هم مردم را بیچاره می کند».

او به صحیحه دیگری از محمد بن مسلم اشاره کرد و بیان داشت: «حضرت خطاب به محمد بن مسلم فرمود: آیا شما گمان می کنید ما خوب ها را از بدها تشخیص نمی دهیم؟ حضرت فرمود: بدترین شما کسانی هستند که دوست دارند افرادی پشت سرشان راه بیفتند.»

سروش محلاتی اظهار داشت: بعد از وفات حضرت محمد(ص) اوضاع واژگونه شد و حضور در مسابقه قدرت برای تصاحب حکومت، یک امر عادی و طبیعی جلوه کرد و کار به جایی رسید که قبل از جنگ جمل، طلحه و زبیر بصره را گرفتند، استاندار بصره را کنار زده و مقداری از بیت المال را بین خود تقسیم کردند و بعد بر سر قفل زدن بر بیت المال بین طلحه و زبیر اختلاف افتاد.

او با اشاره به ماجرای اختلاف طلحه و زبیر بر سر امام جماعت شدن مسجد پس از تصرف بصره بیان داشت: امام خمینی در حاشیه ای که بر عروه می نویسد، می گوید: اگر برای پیش نماز شدن و منصب امام جماعت درگیری و اختلاف پیش آمد، امام خمینی فتوا می دهد که احتیاط اولی این است که مردم به عنوان ماموم همه آنها را ترک کنند.

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: هیچ کس به ساحت قدرت نمی تواند نزدیک شود مگراینکه مردم او را بخواهند، بپذیرند و او را از خانه بیرون آورند، ما نمی توانیم درون افراد را تصفیه و انگیزه های آنها را اصلاح کنیم، این کار توسط خود شخص باید انجام گیرد اما در سطح جامعه، تنافس در سلطان و قدرت طلبی توسط مردم باید مهار و کنترل شود و مهار و کنترل شدنش به این است آنجایی که خواست و دعوت و حمایت مردم را دارد می تواند به قدرت نزدیک شود.

او با اشاره به ابراز عدم تمایل امام علی(ع) برای پذیرش حکومت ابراز داشت: اگر ما این الگو را در نظر نگیریم چه شیوه ای برای کنترل جنگ قدرت در جامعه وجود دارد؟ امام علی(ع) فرمود:«من به سراغ مردم نرفتم، مردم به سراغ من آمدند». این تفاوت فرد ریاست طلب با امیرالمومنین است. آنها به سراغ مردم می روند تا به زور از مردم رای بگیرند و اگر رای هم نبود به زور بر گرده مردم سوار شوند.

سروش محلاتی با بیان اینکه گاهی مضمون و محتوای دین به سمت و سوی قدرت گرایش پیدا می کند، عنوان کرد: تفسیری از مکتب ارائه می شود که نقش محوری در دین برعهده قدرت است و قدرت است که بقیه اجزای مکتب را مشخص کرده و جهت می دهد.

او با اشاره به دیدگاههای مختلفی که راجع به دین بعد از انقلاب اسلامی به وجود آمد و اشاره کرد: نگاه جدیدی که راجع به دین دیده می شود اینکه می گویند محور دین، قدرت است و همه اجزای دین را باید براساس قدرت مشخص کرد البته ما منکر نیستیم، جامعه انسانی در هر مقطعی از تاریخ نیازمند قدرت است تا از خود صیانت کند.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: آیا همه محتوای دین را در خدمت قدرت می توان قرار داد؟ دین که متکفل ایمان و هدایت و مشتمل بر محبت است، آیا جای خود را به قدرت می سپارد و دین مساوی با قدرت می شود؟ ما الان گرفتار چنین تفسیری از دین هستیم و این یک آفت است که گریبان تفکر اسلامی را در جامعه ما گرفته است.

او خاطرنشان کرد: پایه و اساس قدرت را بر تفسیر اسلامی، خود مردم تشکیل می دهند و چیزی به عنوان قدرت منهای مردم نداریم.

سروش محلاتی با بیان اینکه قدرت از خواست و حضور و مقاومت مردم ریشه می گیرد،  گفت: قدرت از نظر اعتقادی ملاک حق و باطل نیست، اینگونه نیست که هرکس به قدرت نزدیکتر باشد به حق نزدیکتر است و هرکس از قدرت فاصله داشته باشد از حقیقت فاصله گرفته باشد. این بازی سیاستمداران دنیاست که هرکسی که به قدرت نزدیک شود پروژکتور را روی صورت او قرار داده و او را بزرگ نشان می دهند و هرکسی که به قدرت نزدیک نباشد نامی از او نباشد.

او ایمان را پشتوانه دین دانست و تاکید کرد: این همه که در قرآن بر تعبیر ایمان تاکید شده و دعوت، دعوت به ایمان است، مگر می شود، پشتوانه اصلی مکتب را که ایمان و عقیده و خواست و اراده است را نابود کرده و سرنوشت اجرای احکام را به قدرت بسپاریم؟

استاد حوزه علمیه قم ابراز داشت: مفاهیمی که امروز در ادبیات دینی جامعه ما سریان و جریان پیدا می کند، مفاهیم وابسته به قدرت است؛ به عنوان نمونه تعبیری که در تابلوها راجع به نمازجمعه است، اردوگاه است که تعبیری نظامی و شبه نظامی است.

او خاطرنشان کرد: تنافس سلطان به معنی تمایل و رغبت به قدرت از نظر امام حسین(ع) امر بسیار زشت و قبیحی است، اگر ما عاشق اباعبدالله الحسین هستیم و باید در این مکتب پرورش پیدا کنیم، این الگو را برای ما قرار داده است. او حرکت کرد، فعالیت اجتماعی و سیاسی داشت، مواظبت و مقاومت کرد و تا آخرین قطره خون ایستاد اما هیچ کس نمی تواند حسین بن علی را متهم به قدرت طلبی کند.

سروش محلاتی ادامه داد: اگر دین خود را براساس و محور قدرت بشناسیم و تعریف کنیم، نه دین را درست شناخته ایم و نه به دین خدمت کرده ایم، نه به زندگی و جامعه خود خدمت کرده ایم و این آفتی است که امروزه کم و بیش وجود دارد.