معاون سابق شورای امنیت ملی اسرائیل در یادداشتی در روزنامه چپگرای «هاارتص» به گزینه های احتمالی پیش روی ترامپ رییس جمهوری امریکا و نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل در قبال ایران و پیامدهای آن پرداخته است.

به گزارش سایت روزنو ، مشروح این یادداشت به شرح ذیل است:

دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا فکر می کند که کره شمالی بدون نابود کردن یک بمب، هسته ای زدایی می شود. اسرائیل نمی تواند به همین سادگی ریسک معامله ای مشابه میان کاخ سفید با ایران را بپذیرد. با این حال، جنگ نیز نمی تواند تنها راه حل برای رفع این موضوع باشد.

بیش از یک ماه پس از خروج امریکا از برجام، استراتژی امریکا برای مهار برنامه هسته ای ایران و گسترش نفوذ آن کشور در منطقه هنوز در ابهام باقی مانده است. به نظر می رسد این لحظات برای بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل که به شکلی خستگی ناپذیر برای لغو برجام تلاش کرده بود زمانی دوست داشتنی باشد. 

با این حال، واقعیت آن است که در عمل دولت ترامپ استراتژی منسجم و واحدی در قبال ایران ندارد و اکنون بر روی کره شمالی تمرکز کرده است.  آن چه می تواند نگران کننده تر باشد این است که اسرائیل نیز به نظر نمی رسد که در عمل و در استراتژی انسجامی در قبال موضوع ایران داشته باشد.

در هفته های آینده، مخالفان توافق هسته ای ایران دوره کوتاهی از لذت بردن را تجربه خواهد کرد. اروپایی ها به سرعت می فهمند که به بازار امریکا نیاز دارند. در نتیجه، آنان گزینه محدودی دارند و در نهایت مجبور هستند که رژیم تحریم های تازه امریکا علیه ایران را رعایت کنند. ایران نیز خود را در وضعیت تحت فشاری می بیند و مجبور است نسبت به برجام پایبند باقی بماند دست کم در کوتاه مدت تا بتواند روابط خود با اروپایی ها را حفظ کند.

 با این حال، ظرف مدت چند ماه صبر و شکیبایی ایرانیان احتمالا به سر خواهد رسید و آنان شروع به انجام اقداماتی برای از بین بردن برجام خواهند کرد. این زمانی است که وارد ساعات بحرانی خواهیم شد. پرسش این است در آن صورت چه گزینه های بدیلی پیش روی مان قرار دارند؟

ترامپ و نتانیاهو هر دو اظهار داشته اند که هدف اصلی شان مجبور کردن ایران به پذیرش توافقی بهتر است. در نتیجه، در این راستاست که تحریم های تازه احیا شده اند تا حداکثر  فشار را بر ایران وارد کنند تا آن کشور متقاعد به پذیرش خواسته های امریکا و اسرائیل برای رسیدن به اهداف عملی شود. این تحریم ها برای دیکته کردن خواسته های امریکا بر ایران اجرایی می شوند.

با این حال، در غیاب یک رژیم جامع بین المللی تحریمی مشابه آن چه در گذشته وجود داشت، به نظر می رسد که تمایل ایران به ارائه امتیاز کم باشد. ایران هم چنین در عرصه داخلی خود با رهبرانی مواجه است که به فکر اعتبار و وجهه خود نزد افکار عمومی داخلی هستند. در نتیجه، احتمال آن زیاد است که در ماه های آینده تندروها در ایران قدرت بیش تری کسب کنند کسانی که از ابتدا می گفتند امریکا قابل اعتماد نیست. در آن صورت شاهد تشدید رفتار تهاجمی ایران در منطقه به خصوص در سوریه خواهیم بود.

گزینه دوم آن است که امریکا برای ایجاد اتحادی ضد ایرانی در میان کشورهای عربی خلیج فارس، مصر و اردن و حداقل با حضور غیر مستقیم اسرائیل اقداماتی را انجام دهد. تشکیل چنین اتحادی نیازمند افزایش فروش تسلیحات از سوی امریکا و تقویت حضور نظامی امریکا در منطقه و ارائه نوعی تضمین امنیتی به امریکا برای کشورهای شرکت کننده در اتحاد و افزایش همکاری میان آنان و اسرائیل است. در حال حاضر اما به نظر می رسد امریکا خواستار کاهش نیروهای خود در سوریه است و ترامپ به سختی می تواند بازیگران منطقه ای را متقاعد کند که در تمایل خود برای مقابله با ایران جدی است.

سومین گزینه ممکن آن است که ترامپ و نتانیاهو درباره تغییر رژیم در ایران فکر کنند. این هدف به خودی خود ارزش تلاش را دارد اما یک مشکل کوچک وجود دارد: تمام تلاش هایی که برای تغییر رژیم از خارج از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به این سو انجام شده شکست خورده و هیچ کس نمی داند چگونه امروز این تلاش می تواند پیروز شود. به نظر می رسد اگر هم تغییر رژیمی در ایران موفقیت امیز باشد احتمالا باید از درون آن کشور رخ دهد.

در نتیجه، در آینده نزدیک زمانی که تحریم ها و سایر گزنیه های ذکر شده کارآمد نباشند و به هدف مطلوب نرسند و یا زمانی که ایران دوباره فعالیت های هسته ای خود را از سر گیرد ما با دو گزینه دیگر مواجه خواهیم بود.

یکی از آن گزینه ها حمله نظامی امریکا علیه تاسیسات هسته ای ایران با هدف نابود کردن برنامه اتمی آن کشور خواهد بود. برخی از کارشناسان از جمله برخی مقام های ارشد امریکایی که طرفدار اسرائیل هم هستند بر این باورند که هدف نتانیاهو تحقق این سناریو یعنی اقدام نظامی امریکا است.

احتمال آن که این سناریو از سوی ترامپ در دستور کار قرار گیرد اندک است. علیرغم لفاظی های ترامپ، واقعیت آن است که هدف اصلی او کاهش حضور امریکا در کشورهای خارجی است. با این وجود، اگر او اقدام نظامی را انجام دهد و موفق شود این یک پیشرفت تاریخی برای اسرائیل خواهد بود. اگر این کار را انجام ندهد اسرائیل متعهد به تلاش بیش تری برای کشاندن امریکا به یک ماجراجویی نظامی شکست خورده در منطقه خواهد شد.

گزینه دوم حمله نظامی اسرائیل است. چند سال پیش مقام های نظامی و امنیتی اسرائیل با این گزنیه مخالف بودند. با این حال، آیا اسرائیل اکنون حاضر به انجام این کار است؟ ایا امریکا حمایت و تعهدی نسبت به این اقدام اسرائیل در صورتی که ایران برنامه هسته ای خود را احیا کند از خود نشان خواهد داد؟

درصورتی که تمام گزنیه های دیگر شکست خورده باشند اسرائیل گزینه دیگری جز حمله نظامی نخواهد داشت انجام این کار اما واقعیت خشنی است. اکنون در شرایط خوبی نیستیم خروج امریکا از برجام غیر مسئولانه و ناامید کننده بوده است.

 برای دستیابی به توافقی تازه نیاز به تقسیم کار پیچیده ای میان قدرت های بزرگ وجود دارد. امریکا و اسرائیل کماکان باید فشار را بر ایران از جمله با حفظ تهدید معتبر اقدام نظامی ادامه دهند و اروپایی ها باید از نفوذ خود استفاده کنند تا اطمینان کسب شود که ایران دست کم در کوتاه مدت به تعهد خود به برجام پایبند خواهد بود اروپایی ها باید ایران را متقاعد کنند که در صورت نقض برجام از سوی تهران انان نیز از موضع سخت گیرانه تندروهای امریکایی حمایت خواهند کرد. 

تنها در صورت وجود چنین فشار شدید و همه جانبه ای است که ایران حاضر به توافقی تازه خواهد شد. در این میان روسیه تنها قدرتی است که دارای روابط با همه طرفین و عامل اصلی بازی در سوریه است و می تواند نقش مهمی ایفا کند.

در این میان ممکن است ترامپ بخواهد از فرصت موفقیت دیدار خود با رهبر کره شمالی در قبال ایران نیز استفاده کند. اسرائیل اما باید از موفقیت چنینی سناریویی در قبال ایران جلوگیری کند چرا که ترامپ اکنون متقاعد شده که عدم استفاده کره شمالی از تسلیحات هسته ای برای او یکی پیروزی است. تاکنون کره شمالی بمب های خود را نابود نکرده است.