روسیه ممکن است از فروپاشی برجام سود ببرد با این حال، به آن به عنوان یک تحول مثبت نگاه نمی کند.

به گزارش سایت روزنو، در روز ۸ مه دونالد ترامپ رییس جمهوری امریکا تصمیم خود را مبنی بر خروج از توافق هسته ای با ایران اعلام کرد و گفت که تحریم های شدیدی را علیه ایران اعمال خواهد کرد. این اقدام پیامی به متحدان اروپایی بود که برای نجات برجام تقلا می کردد این در حالی بود که مقام های ایرانی به دنبال کسب اطمینان از جانب چین و روسیه برای پایبندی آنان به برجام بودند. در همین حال، برخی از تحلیلگران می گویند که مسکو از تصمیم ترامپ برای خروج از برجام سود می برد و بیش تر مایل است تا تحریم های امریکا علیه ایران ادامه یابند و تمایلی به لغو آن ندارد. این حدس و گمان ها در حالی مطرح می شوند که واقعیت بسیار پیچیده تر از آن است.

آیا روسیه از لحاظ اقتصادی سود خواهد برد؟

شبکه خبری «الجزیره» اشاره می کند تحریم هایی که پس از اعمال برجام در سال ۲۰۱۵ میلادی باقی مانده بودند کاملا منطبق با منافع روسی بودند چرا که مانع ازسرمایه گذاری بسیاری از سرمایه گذاران غربی در اقتصاد ایران می شدند. از سوی دیگر، موانع زیادی پیش روی شرکت های روسی برای ورود به بازارها ایران وجود نداشتند. در مجموع در کل سال ۲۰۱۷ میلادی و در سه ماهه نخست سال ۲۰۱۸ میلادی تجارت ایران و روسیه رشد بی سابقه ای داشته است.

با این حال، دولت روسیه هرگز خواستار فروپاشی کلیت برجام و وضع شدیدترین تحریم ها از سوی امریکا علیه ایران نیست. تحریم های ثانویه که ترامپ تصمیم دارد علیه ایران بازگرداند فرصت های اقتصادی زیادی را برای شرکت های روسی فراهم نمی کند. 

برعکس، شرکت های بزرگروسی به دلیل روباطی که با غرب دارند محبور به ترک بازار ایران خواهند شد. مرکز صادرات روسیه – خاورمیانه که توسط ایگو چایکا پسردادستان کل روسیه تاسیس شده است در میان نخستین شرکت هایی بود که تصمیم به خروج از بازار ایران را گرفت. 

قرار بود آن شرکت تاسیسات آب شیرین کن در ایران احداث کند. شرکت بزرگ نفتی لوک اویل نیز دومین شرکت بزرگ نفتی نیز اعلام کرد که از تصمیم خود برای توسعه پروژه ها در ایران منصرف شده اند. احتمال آن زیاد است که شرکت تاتنفت یکی از شرکت های نفتی روسی دیگر نیز از الگوی مشابهی پیروی کرده و از بازار ایران خارج شود. مقام های آن شرکت در حال مذاکره با شرکای ایرانی خود هستند.

این شبکه خبری در ادامه اشاره می کند که البته تحریم مجدد و سخت گیرانه ایران از سوی امریکا به معنای قطع کامل روابط اقتصادی تهران و مسکو نخواهد بود. این شبکه خبری می نویسد:«این روابط پابرجا می مانند اما محدود به تعداد کمی از پروژه های مشترک مانند ساخت نیروگاه های بوشهر و نیروگاه های برق و احداث خطوط ریلی راه آهن باقی خواهند ماند. روزنفت شرکت دولتی روسی نیز ممکن است بنابر ملاخظات سیاسی مجبور شود در ایران بماند. با این حال، ایران مانند پیش از سال ۲۰۱۵ میلادی بار دیگر تبدیل به سرزمینی بدون سرمایه گذاری عمده روس ها و غربی ها خواهد شد».

الجزیره در ادامه می نویسد:«روسیه از عقب نشینی ایران از بازار نفتی سود نخواهد برد. در کوتاه مدت ممکن است این موضوع سبب افزایش قیمت نفت شود. با این حال، مسکو از چنین تحولی سود زیادی نخواهد برد.

 برخلاف سال ۲۰۰۰ میلادی که شرکت های انرژی روسی به طور کورکورانه از افزایش قیمت نفت پیروی می کردند اکنون آنان بیش تر درباره ثبات خود نگران هستند تا رشد مداوم. روسیه نگران است که افزایش قیمت نفت بتواند رقبای انرژی آن کشور را تشویق به رشد استفاده از منابع انرژی جایگزین کند و در بلند مدت تقاضا برای نفت کاهش یابد. 

این موضع می تواند قیمت نفت را به طور دائمی کاهش دهد چیزی که سمکو قطعا می خواهد از آن جلوگیری کند. روس ها علاقه ای به افزایش بیش تر قیمت نفت ندارند. در حال حاضر کرملین می خواهد قیمت نفت در بشکه ای ۶۵ تا ۷۵ دلار باقی بماند چرا که این موضوع منافع اقتصادی داخلی زیادی برای روسیه خواهد داشت. کاهش احتمالی تولید نفت ایران و بحران در حال گسترش در صنعت نفت ونزوئلا ممکن است این کار را دشوار کند».

آیا روسیه از لحاظ سیاسی سودی خواهد برد؟

اعلام خروج ترامپ از برجام بدون شک ایران را به روسیه نزدیک تر خواهد کرد. در عین حال، تنش در روابط امریکا و اتحادیه اروپا در مورد برجام برای کرملین فرصتی مهم را بازگشت به گفت و گو با اروپایی ها فراهم کرده است. «آنگلا مرکل» صداراعظم المان و «امانول مکرون» رییس جمهوری فرانسه در ماه های گذشته به روسیه سفر کرده اند و این به نفع مسکو است.

شبکه خبری الجزیره در ادامه می نویسد:«با این حال، مسکو به طور کلی فروپاشی برجام را تحول سیاسی مثبتی نمی بیند. روسیه امیدوار بود که برجام تضمین کننده این باشد که ایران دیگر به مسئله ای بحرانی در مجاورت روسیه تبدیل نشود.

 روسیه می خواست برجام تضمین کننده عدم مداخله یا تجاوز نظامی امریکا و اسرائیل علیه ایران باشد و به تهران کمک کند تا اقتصاد و سیاست داخلی اش ثبات پیدا کند. به احتمال زیاد پس از ۸ مه تنش های داخلی و خارجی افزایش می یابند امری که مسکو را عمیقا نگران کرده است. 

برجام هم چنین زمینه ساز پیوستن تدریجی ایران به جامعه بین المللی بود. این امر به روسیه احازه می داد تا با ایران به طور جدی در زمینه امور منطقه ای همکاری کند. برجام هم چنین به جامعه بین المللی اجازه داد تا برنامه هسته ای ایران را تحت کنترل داشته باشد .

 دولت روسیه هم چنین علاقه مند بود تا ایران به دنبال دستیابی به زرادخانه ای هسته ای نباشد. روسیه باور دارد که در صورت تبدیل شدن ایران به یک قدرت هسته ای قوی توازن قوا در منطقه تغییر می یابد که ضامن منافع روسیه نخواهد بود چرا که یک ایران هسته ای دیگر کشورهای خاورمیانه را تحریک می کند تا برنامه هسته ای خود را دنبال کنند و این به ضرر ثبات منطقه ای خواهد بود».

«الجزیره» در پایان می نویسد:«پس از خروج امریکا از برجام مسکو گزینه های زیادی ندارد و ممکن است به آن چه تحت رژیم تحریم های دولت اوباما بود بازگردد زمانی که بیش تر معاملات تجاری در فضای اقتصاد خاکستری صورت می گرفت و اکثرا شرکت های کوچک و متوسط به بازارهای غربی متصل نبودند و تحت تاثیر تحریم های امریکا قرار نداشتند و با ایران معامله می کردند.

 روسیه هم چنین می تواند به دنبال راه های قانونی برای جلوگیری از تبعات تحریم های امریکا از طریق برنامه نفت در برابر کالا باشد تا کالاهای روسی زیادتری را به ایران صادر کند و با استفاده از ارزهای ملی به جای دلار با ایران معامله کند. هم چنین، استفاده از ارزهای سایبری نیز یکی دیگر از گزینه های پیش روی روسیه برای ادامه تجارت با ایران است».