عبدالله ناصری استاد دانشگاه و عضو شورای سیاستگذاری اصلاحطلبان معتقد است که موضوع فیلترینگ تلگرام بعد از حوادث دی ماه بیان شد و رئیسجمهور باید این را صراحتا بیان کند. او دیروز در گفتوگو با «ایلنا» در خصوص فیلترینگ پیامرسان تلگرام و منافات آن با حقوق شهروندی که رئیسجمهور در زمان مبارزات انتخاباتی وعده داده بود، گفت: «معتقدم رئیسجمهور باید بگوید که این امر جمعبندی کل نظام و نوعی یک دستور بوده است».
شاید روزی که پاول دورف و نیکلای دورف_ دو برادر روسی_ تلگرام را روانه بازار کردند از تاثیرگذاری این پیامرسان در کشور ایران اطلاع نداشتند. کشوری که در آن، مسدودسازی، به یکی از اولویتهای سیاستگذاری تبدیل شده و شاید نیز بزرگترین «مسدودسازی و فیلترینگ» در طول حیات این نرمافزار بوده است. این در حالی است که طبق گزارشهای منتشر شده در ایران 110هزار کانال تلگرامی فعالیت میکنند که در بین آنها کانالهای فروشگاهی به تعداد ۱۰۶هزار کانال بیشترین تعداد کانالهای تلگرام را تشکیل میدهند. با اینکه در ایران در بین پیامرسانها، تلگرام از محبوبیت بیشتری برخوردار است، روزی نیست که سایتهای خبری وعده فیلتر شدن تلگرام را از قول مسئولین کشور منتشر نکنند. تا جایی که چندین پیامرسان داخلی را به عنوان جایگزین معرفی کردند که تاکنون به دلیل عدم داشتن سیستم امنیتی مورد اقبال عمومی قرار نگرفتند. رئیس جمهور هنوز به طور قطع اعلام موضع نکرده است که با فیلتر تلگرام موافق است یا خیر. چون، با توجه به ترکیب اعضای حقوقی شورای عالی فضای مجازی، با خود حسن روحانی _رئیس شورای عالی فضای مجازی_ 7 نفر دیگر از اعضای این شورا، از کابینه دولت تدبیر و امید یا زیرمجموعه آن هستند. گرچه حسن روحانی، تاکنون در ظاهر با فیلترینگ تلگرام مخالفت کرده، اما برخی از وزیران و مدیران دولت و کابینه از این نرمافزار خارج شدهاند. بنابراین این دوگانگیها موجب بیاعتمادی مردم نسبت به وعدههای روحانی در زمان انتخابات شده است. به عبارتی میتوان گفت رفتار روحانی با خواستههای مردم و وعدههای انتخاباتی، همخوانی ندارد. حمیدرضا ترقی عضو ارشد حزب موتلفه اسلامی در گفتوگو با «همدلی» ضمن اشاره به غیرموجه بودن رفتار دوگانه یک مقام عالی در ایران، گفت: «اگر روحانی به طور صریح اعلام موضع نکند، تبعات به دنبال دارد: 1- این موضوع_عدم اظهار نظری صریح_ باعث میشود تا افراد از آن سوء استفاده کنند. 2- باعث میشود تا برای همگان عبور از قانون عادی و طبیعی جلوه کند. 3- موجبات دوقطبیسازی در ایران را فراهم میکند یا تشدید میکند».
ترس از اینکه دشمن از وقت ناهار و شام و ... ما آگاه شود
یکی از موافقان فیلترینگ تلگرام «روزنامه کیهان» به عنوان یک شخصیت حقوقی است. این روزنامه در یکی از شمارههای منتشر شده خود خطرات امنیتی تلگرام را اینگونه گوشزد کرد: «یکی از منابع مهم تامین مالی شرکتهای پیامرسان و نیز شبکههای اجتماعی، در اختیار قرار دادن نتایج تحلیلهای حاصل از کلان داده خود به سازمانها، موسسات و شرکتهای تحلیل محتواست». این موسسه مطبوعاتی معتقد و به نوعی نگران است که «مراجع بیگانه و دولتهای متخاصم» با تحلیل محتوای تلگرام به آسیبپذیری کشور پی ببرند و از طریق این نرمافزار سوابق فعالیت 40 میلیون کاربر را به راحتی استخراج خواهند کرد و از همه چیز ما با خبر میشوند.
طبق گزارشهای منتشر شده شرکت مخابرات وابسته به دولت نیز عقبنشینی و تلگرام اینترنت خانگی را فیلتر کرد. کما اینکه تجربه دو بار فیلتر شدن تلگرام در پنج ماه گذشته نشان داده است که کاربران ایرانی نه مشتری پیامرسانهای داخلی مانند سروش شدند به صورت دسته جمعی به پیامرسانهای خارجی مانند واتساپ مهاجرت کردند، نه ، بلکه در جستجوی فیلترشکن بودهاند. طبق آمار Google Trends نشان میدهد جست جوی عبارت«فیلترشکن» با بیش از 1000درصد افزایش در میزان جستجو در دو روز اخیر روبهرو بوده است.
تاثیر منفی فیلترینگ تلگرام در کاهش اعتماد عمومی
«غلامرضا حیدری» عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی ایران، فیلتر شدن تلگرام را مغایر با منافع ملی دانسته است. به گزارش اعتماد آنلاین، این نماینده اصلاحطلب گفته است: «اگر ما برای افکار عمومی احترام قائل هستیم و به آن بهعنوان یک شاخص در ارزیابی عملکردهایمان اهمیت میدهیم، باید بدانیم این اقدامات تاثیر بسیار منفی در کاهش اعتماد عمومی که یک سرمایه اجتماعی است، دارد».
حیدری، سه سناریو یا احتمال را برای فیلتر شدن تلگرام در نظر گرفته: «نخست برخی بر این باورند که منافع کشور با استفاده از تلگرام به خطر میافتد. دوم اینکه گروهی نیز، فکر میکنند، بالا رفتن آگاهی عمومی از طریق تلگرام برای کشورداری مفید نیست. و آخرین گروه، کسانی هستند که معتقدند آنهایی که این دستور را صادر کردهاند سر سازگاری با تکنولوژیهای روز را ندارند».
تبعات یک رفتار دوگانه
«حمیدرضا ترقی» عضو ارشد حزب موتلفه اسلامی در گفتوگو با «همدلی» ضمن نارضایتی از مواضع دوگانه برخی مدیران ارشد، گفت: «اصولا موضعگیریهای دوگانه یا دو پهلو که منجر به قطبیسازی نیز میشود نه به نفع مردم است نه به نفع دولت. رئیس جمهور همانطور که شفافیت در امور مالی و اقتصادی را مورد تایید و پیگیری خود و مدیران زیر مجموعه میداند بهتر است که در این زمینه نیز شفاف و صریح اعلام موضع کند. روحانی باید با نهادهای تصمیمگیر بالادستی همصدا و هم نظر باشد».
مسئول روابط بینالملل حزب موتلفه در ادامه تبعات رفتار دوگانه روحانی را اینطور بیان کرد: «اگر روحانی به طور صریح اعلام موضع نکند، تبعات به دنبال دارد: 1- این موضوع_عدم اظهار نظری صریح_ باعث میشود تا افراد از آن سوء استفاده کنند. 2- باعث میشود تا برای همگان عبور از قانون عادی و طبیعی جلوه نماید. 3- موجبات دوقطبی سازی در ایران را فراهم میکند یا تشدید میکند».
رئیس جمهور باید صریح توضیح دهد
«عبدالله ناصری» در گفتوگو با ایلنا، درباره فیلترینگ پیامرسان تلگرام و منافات آن با حقوق شهروندی که رئیس جمهور در وعدههای انتخاباتی خود به آن اشاره کرده بود گفت: «آقای روحانی به طور صریح میتواند در این باره سخن بگوید. معتقدم رئیسجمهور باید بگوید که این امر جمعبندی کل نظام و نوعی یک دستور بوده است». این فعال سیاسی اصلاحطلب در ادامه گفت:«حوادث دی ماه بیان شد که تلگرام فیلتر شود، رئیسجمهور باید این را صراحتا بیان کند». گویا عبدالله ناصری نیز معتقد است که رئیس جمهوری در خصوص فلترینگ پیامرسان تلگرام دوگانه عمل کرده است و تاکنون موضعی صریح و شفاف اتخاذ نکرده است. او اینطور بیان کرد که: «این درست نیست که رئیسجمهور در ظاهر موضع جانبدارانه در این خصوص دارد اما خودش، معاون اول یا سایر وزارتخانهها کانالهای خود را از این پیامرسان حذف میکنند و از پیامرسانهای دیگری استفاده میکنند».
روحانی باید پاسخگو باشد
از سوی دیگر یک نماینده مجلس در نامهای از همکارانش خواسته است که از روحانی بخواهند در باره دلایل فیلتر تلگرام توضیح دهد. او نوشته است که اگر توضیحات قانعکننده نبود، مجلس باید به «وظیفه قانونی، ملی، عقلی و منطقی خود عمل کند».
علی نوبخت، عضو فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی در نامهای به نمایندگان مجلس خواهان دعوت از رئیسجمهور در یک جلسه غیرعلنی برای توضیح درباره فیلترینگ تلگرام شد. او در این نامه میگوید که اگر مجلس از توضیحات روحانی قانع نشود، باید به وظیفه قانونی خود عمل نماید.
«حسامالدین آشنا» مشاور رئیسجمهوری و رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری نیز به این موضوع واکنش نشان داده و در کانال تلگرامیاش نوشت: «موفقیت فیلترینگ از لحاظ فنی قطعی و دائمی نیست. بار اجتماعی و عکسالعمل کوتاهمدت و میانمدت کاربران فعلی ارزیابی نشده است ولی فیلترینگ از نظر ابعاد سیاسی، داخلی و حقوق بشری بینالمللی تبعات قابل پیشبینی جدی دارد». لازم به ذکر است که برخی از نهادهای حقوق بشری بینالمللی نسبت به فیلترینگ تلگرام در ایران واکنش نشان داده و خواهان رفع آن شدهاند.
اعتیاد و فقر را هم فیلتر کنید
پرویز پرستویی بازیگر سینما نیز در کانال اینستاگرامش از فیلترینگ تلگرام به شدت انتقاد کرد. او در بخشی از این پست نوشته است: «دولتمردان، جناب آقای دکتر روحانی، شما بالاخره تلگرام را فیلتر کردید و پیروز شدید. آفرین بر شما. اعتیاد و فقر و نداری را کی فیلتر میکنید؟»
آنچه فیلتر نشود آنم آرزوست