در هوای دم‌کرده سالن حزب «اتحاد ملت»، سخنران‌ها از چشم‌انداز پیشِ‌روی انقلاب اسلامی سخن می‌گویند و این بدون ابراز نگرانی از اتفاقات اخیر، شدنی نیست.  

به گزارش روز نو :علی شکوری‌راد، دبیر کل حزب اتحاد ملت؛ سیدمحمدرضا خاتمی، دبیر کل سابق و الهه کولایی، عضو حزب تعطیل‌شده مشارکت، سخنرانان چهارمین و آخرین نشست از سلسله‌نشست‌های انقلاب اسلامی هستند. علی شکوری‌راد از طرح «گفتمان براندازی» و هزینه‌های آن ابراز نگرانی می‌کند و می‌گوید: «باید جلوی رادیکالیزه‌شدن فضا را بگیریم... . اعتراضات و ناآرامی‌های اخیر تلنگری برای همه بود».

الهه کولایی، فعال اصلاح‌طلب نیز به آنچه نسل انقلابی در سال‌های انقلاب می‌خواست، اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: «ما از تغییر نسلی گذشته‌ایم و دچار شکاف نسلی شده‌ایم. آیا این تغییرات باعث می‌شود، آرمان‌های انقلاب عوض شود؟ بعضی‌ها حاضر نیستند باور کنند سرشت روابط تغییر کرده و باید به اقناع روی آورد. فراموش نکنیم که ما با پدیده جهانی‌شدن روبه‌رو هستیم. آیا می‌شود از ابزار مکانیکی مقابل این موج استفاده کرد؟».

محمدرضا خاتمی در سخنانش بیشتر بر جریان اصلاح‌طلبی و انتخابات اخیر تأکید می‌کند و می‌گوید: در زمان انتخابات اصلاح‌طلبان بین منافع ملی و منفعت خودشان انتخاب کرده و برای منافع ملی در صحنه انتخابات حضور پیدا کردند. او از آنچه در جریان انتخابات آینده مجلس، پیشِ‌رو قرار خواهد گرفت ابراز نگرانی می‌کند: «ما در یک دور معیوب گیر کرده‌ایم... امثال ما را که تأييد نمی‌کنند. چند نفری را در این میان تأييد می‌کنند که به نظرم در دور بعد هم مطهری و صادقی را دیگر تأييد نمی‌کنند. باید برای دور بعد دنبال آدم‌های سفید بگردیم».

خواست و اراده مردم تعیین تکلیف می‌کند

سيدمحمدرضا خاتمي، دبير كل سابق حزب مشاركت ايران اسلامي، شروع‌كننده نشست است. خاتمی در بخشی از این نشست در دفاع از استراتژی اصلاح‌طلبان در دفاع از دو دولت حسن روحانی یادآور می‌شود: «اگر دولت اعتدالی سر کار نبود، رئیسی، رئیس‌جمهور بود و حوادث دی‌ماه اتفاق می‌افتاد، چه می‌شد؟ البته در مقابل حمایت‌ها انتقادات جدی هم به چینش این دولت اعتدالی وجود دارد. درست است که در سیاست خارجی دستش بسته است، اما استانداران را که خودش می‌تواند انتخاب کند. منکر این نمی‌شویم که انتقادات جدی در این زمینه‌ها وجود دارد».

او می‌گوید: «آن چیزی که برای انقلاب ما و جمهوری اسلامی تعیین تکلیف خواهد کرد، خواست و اراده مردم است. واقعیت هم این است که اگر این حمایت مردم نباشد جمهوری اسلامی آینده‌‌ای نخواهد داشت. همان چیزی که باعث فرايند وقوع انقلاب بود، می‌تواند باعث فرایند تثبیت و تداوم انقلاب هم باشد». رضا خاتمي با پیش‌کشیدن مسئله چالش‌های پیشِ‌رو ادامه می‌دهد: «مهم‌ترین چالشی که در جمهوری اسلامی وجود دارد مسئله کارآمدی است. ما متأسفانه دچار این مشکل هستیم که یک ناکارآمدی تقریبا مورد اجماع همگان داریم که این ناکارآمدی درون خودش مشکلات زیادی را برای ما ایجاد کرده است. از همه مهم‌تر فساد است؛ فساد گسترده‌ای که منتج‌شده از ناکارآمدی است که امروز در داخل کشور وجود دارد و خطر آن برای جمهوری اسلامی از آمریکا و اسرائیل و مخالفان داخلی و خارجی و اینها به‌مراتب بیشتر خواهد بود».

اگر ما نیاییم، چه؟

او در بخش دیگری از این نشست با اشاره به موضوع نظارت استصوابی که همواره از مجلس ششم مورد انتقاد جدی جریان اصلاحات بوده است، اظهار می‌کند: «ما در یک دور معیوب گیر کرده‌ایم».

به‌هر‌حال می‌خواهند دموکراسی را رعایت کنند. امثال ما را که تأييد نمی‌کنند. چند نفری را در این میان تأييد می‌کنند که به نظرم در دور بعد هم مطهری و صادقی را دیگر تأييد نمی‌کنند. باید برای دور بعد دنبال آدم‌های سفید بگردیم». نایب‌رئیس مجلس ششم ادامه می‌دهد: علت دوم تحرکات اجتماعی است. باید درون جریان اصلاحات در این باب صحبت کنیم. چه لزومی دارد ٣٠ نفر را از تهران وارد مجلس کنیم. چهار نفر را وارد می‌کنیم، اما می‌گوییم این افراد قطعا به اصول اصلاح‌طلبی پایبند‌ند. جریان اصلاحات برای رئیس‌جمهور و دولتش برنامه دارد. به کسی که می‌خواهد کاندیدا شود می‌گویم با این شرایط و برنامه‌ها از شما حمایت می‌کنیم. پاشنه آشیل این است که اگر ما نیاییم چه؟ در این میان دو مسئله طرح می‌شود: یک اینکه برای جریان اصلاحات کدام بهتر است و دوم اینکه برای کشور کدام بهتر است؟

خاتمی در همین رابطه اضافه می‌کند: برای براندازان مجلس نهم بهتر است؛ چراکه نارضایتی مردم بیشتر می‌شود اما الان هم اصلاح‌طلبان باید پاسخ‌گوی حمایت‌کردن‌هایشان باشند. باید بگویم که من آینده کشور را بسیار روشن می‌بينم؛ البته عنصر زمان را هم باید در نظر بگیریم.

خاتمي همچنين می‌گوید كه با سه نحله سياسي در كشور روبه‌رو هستيم: «در بستر جریان‌های اخیر صدای براندازان بیش از زمان‌های قبل شده است. آنها بیش از اندازه بزرگ شده‌اند و علت این امر هم خودمان هستیم. این بزرگ‌ترین تبلیغ برای آنهاست که با اهداف خاص سیاسی خودشان از مسائل داخل کشور بهره‌برداری کنند. آنها پایگاه و برنامه‌ای ندارند و تنها حمایت آنها از سوی بیگانگان و خارجی‌هاست و جای نگرانی در این مرحله از این وضعیت وجود ندارد».

آنچه در پاریس وعده داده شد

با اینکه دو دوربین در اتاق نه‌چندان بزرگ نشست وجود دارد، بعضی از حاضران با گوشی فیلم می‌گیرند. خاتمی در حال بیان دیدگاه اصلاح‌طلبان درباره  جمهوری اسلامی است: «اصلاح‌طلبان باورمند به انقلاب و جمهوری اسلامی هستند اما کدام جمهوری اسلامی؟ آن چیزی که در پاریس به ملت وعده داده شد. همه این مطالب در صحیفه نور امام هست». هيچ‌كس در سالن غير از خبرنگاران چيزي نمي‌نويسد و همه فقط گوش مي‌كنند. خاتمي حرف آخر خود را مي‌زند: «مشکل مبتلابه جمهوری اسلامی که مورد اجماع همه از رهبری گرفته تا جناح‌های مختلف است، مسئله فساد است. اگر مورد اتفاق است، بیاییم یک کار اساسی کنیم. یک گفت‌وگوی ملی حول این راه بیندازیم که ریشه این فساد کجاست؟ چرا ما بعد از ٤٠ سال طبق آمارهای جهانی به لحاظ شاخص‌های فساد یکی از بدترین کشورها هستیم. این می‌تواند یک مبنایی برای گفت‌وگوی ملی ما قرار بگیرد».

میکروفون سمت الهه کولایی سخنران تازه از راه رسیده می‌چرخد. او صحبت‌هايش را اين‌طور شروع مي‌كند: «جامعه ایران ده‌ها سال است که در پروسه جهانی‌شدن قرار گرفته است. ما ملتی هستیم که روحیه قابل توصیف و تبیینی داریم. به همین دلیل کلونی‌های فرهنگی خارج از کشور از این فرهنگ دور نشده‌اند». جا براي نشستن همه نيست و چند نفر به ديوار تكيه داده‌اند. سالن كوچك شايد ٥٠ تا ٦٠ نفر را در خود جاي داده باشد. كولايي ادامه مي‌دهد: «در زمان وقوع انقلاب چقدر می‌دانستیم چه چیزی را می‌خواهیم؟ فقط می‌دانستیم چه چیزهایی را نمی‌خواهیم. نظام موجود را نمی‌خواستیم...». چالش‌هاي انقلاب بحث بعدي صحبت‌هاي کولایی است: «ما این همه دانشگاه تأسیس و دانشجو تربیت کردیم. کجا از آنها استفاده کردیم؟... ما نمی‌توانیم چالش‌های موجود در جامعه را تغییر دهیم. اگر این چالش‌ها دیده نشود دیر یا زود جامعه خود با آن روبه‌رو می‌شود». ساختار معيوب دولتي ديگر چالشي است كه كولايي براي حاضران شرح مي‌دهد: «ساختار معیوب اقتصادی دولتی یعنی رانت، رانت یعنی فساد. این همان موضوعی است که شوروی را از درون پوساند. ظرف ۱۰ سال این ابرقدرت از بین رفت. ساختار اقتصادی معیوب، مسئله آب، آموزش و ارجاع نخبگان به خارج از کشور، ناامیدی که بزرگ‌ترین تهدید برای جامعه ایرانی است، مسئله افت سرمایه اجتماعی و بحران ریزگردها ازجمله چالش‌های امروز ماست».

بخش بعدي صحبت‌هاي كولايي درباره اعتراضات اخير و راهپيمايي ٢٢ بهمن است. او مي‌پرسد که آيا امكان تبديل اين تهديد به فرصت وجود دارد؟ «من در راهپیمایی ۲۲ بهمن  می‌دیدم بیشتر حاضران همان‌هایی هستند که زیر فشار اقتصادی هستند اما برای انقلاب می‌آیند. مفهومش تأييد سیاست‌های آقایان نیست. معنایش تأييد آرمان‌های انقلاب است. در این راستا باید تلاش مردم دیگر برای بهبود شرایط را ببینیم. ما تنها ملتی نیستیم که با این مشکلات روبه‌رو هستیم. ما نمی‌توانیم به موضوعات منطقه‌ای و نقش تحولات سیاست خارجی بی‌تفاوت باشیم».

مخاطبان الهه كولايي به بخش ديگر صحبت‌هاي او درباره فساد و استفاده از تجربيات ديگر كشورها به‌ویژه گرجستان گوش مي‌دهند: «متخلفان دستگیر شدند، نظام اداری را بازتعریف و شفاف کردند. فعالیت احزاب را شفاف کردند. اطلاعات را در اختیار مردم قرار دادند. در برنامه‌های مبارزه با فساد نقش رسانه‌ها بسیار مهم بود. تقویت فعالیت سمن‌ها و افزایش شبکه‌های تلویزیونی ازجمله این فعالیت‌ها بوده است. اگر در حوزه سیاست اراده مبارزه با فساد شکل بگیرد، خیلی کارها می‌شود انجام داد».

روحانی اصلاح‌طلب نشده

در فضای تنگ صندلی‌ها گاهی اعضای حزب رفت‌وآمد می‌کنند و عکس می‌گیرند. میکروفون جلوی علی شکوری‌راد، دبیرکل حزب اتحاد ملت که نقش میزبان دارد، قرار می‌گیرد. پنجره‌ای باز شده اما فضا هنوز حرارت دارد. نماینده مجلس ششم ابتدا به شکل‌گیری حزب اتحاد ملت اشاره می‌کند و بعد به تبیین نشست‌های انقلاب اسلامی می‌پردازد: «اینکه در سالگرد انقلاب درمورد موضوع چشم‌انداز انقلاب بحث می‌کنیم ناشی از تلنگری است که اعتراضات اخیر به جامعه و کشور وارد کرد. اعتراضات و ناآرامی‌های اخیر تلنگری برای همه بود؛ اگرچه پیش‌بینی می‌شد این نارضایتی‌ها فقط معطوف به دولت باشد اما دامنه اعتراضات گسترش پیدا کرد. بررسی چرایی وقوع این اتفاق خیلی مورد توجه قرار گرفت از این نظر که اگر چنین پتانسیل اعتراضی وجود دارد، هر دو جناح و مسئولان باید به فکرش باشند».

دبیرکل حزب اتحاد از بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی می‌گوید: «جمهوری اسلامی، بزرگ‌ترین دستاورد انقلاب است، از حضرت امام که پرسیدند چه جمهوری‌ای مدنظرتان است، گفتند همان جمهوری‌ای که در سایر کشورهاست. اسلام مجموعه‌ای از بحث‌های فکری، احکام و اعتقادات است که در طول تاریخ اسلام در برهه‌هایی جاری بوده است. دامنه اسلام را محدود کرده‌اند. چاره‌اش این است که ذهن‌ها و دامنه اسلام را بازتر کنیم. ذیل جمهوری اسلامی می‌توان تمام مطالبات را محقق کرد». وی ادامه داد: «حب و بغض‌های کسانی که در رخداد انقلاب اسلامی بودند اجازه نمی‌دهد که به بررسی دقیق آن بنشینیم. یادم است که ۱۰ سال بعد از انقلاب مطرح شد که باید درست و غلط‌های انقلاب را بررسی کرد. جمله‌ای مطرح شد که کسانی که امروز می‌گویند ۱۰ سال پیش اشتباه کردیم، ۱۰ سال بعد هم می‌گویند اشتباه کردیم. نمی‌گویم این جمله درست است، اما موضوعی قابل‌تأمل است».

دبیرکل حزب صحبت‌هایش را درباره قانون اساسی پی می‌گیرد: «من نمی‌گویم در قانون اساسی مشکلی نیست، اما الان زمانی نیست که با تغییرات در قانون مشکلاتمان حل شود. اگر همین قانون درست اجرا شود، مشکلات امروزمان برطرف می‌شود. اگر مطالبات را افزایش داده و رادیکال‌تر کنیم، دستاوردی نخواهد داشت. به همین دلیل است که اصلاح‌طلبی را مهم‌ترین رویکرد می‌دانیم». شکوری‌راد در همین راستا ادامه می‌دهد: «کسانی که شعار می‌دهند «اصلاح‌طلب - اصولگرا دیگه تمومه ماجرا» به ما می‌گویند استمرارطلب شده‌اید. سه پیروزی بزرگ انتخاباتی داشته‌ایم، حالا دست‌اندازی در راهمان پیش آمده. نباید منفعل شویم». برخی حاضران اظهارنظرهایی می‌کنند. او در مورد رابطه اصلاح‌طلبان و روحانی می‌گوید: «شرایط فعلی ما بسیار دشوار است؛ از فردی حمایت کردیم که اصلاح‌طلب نبوده است. در سیاست باید ریسک کرد، ریسکمان نتیجه داد و دراین‌باره خوب هم نتیجه داد. ما در سال ۹۲ به این نتیجه رسیده بودیم که دستاوردی نخواهیم داشت. از روحانی حمایت کردیم که تا دور دوم هم خیلی بالاتر از انتظارات پیش رفت. مشکل اینجاست که فکر کردند آقای روحانی اصلاح‌طلب شده است. نخیر ایشان اصولگرا هستند. تا انتخابات هم شرایط خیلی خوب بود. مشکلاتی پیش آمد که روی ریلی قرار گرفت که الان هست. ریلش مطابق میل ما نیست، اما غلط هم نیست. حرکت رو به جلو است، اما کندتر از قبل است. ما همچنان باید از آقای روحانی حمایت کنیم، چون آلترناتیو ایشان اتفاق خوبی نیست». او اضافه می‌کند: «ما هم باید به دولت فشار بیاوریم که بر مطالبات اصلاح‌طلبانه ما حرکت کند. دولت تلنگری که در حوادث اخیر خورد، برایش مؤثر بوده است. اصلاح‌طلبان تلنگر خوردند که بین خودشان و مردم فاصله نیفتد. اصولگرایان هم تلنگر خوردند و بحث گفت‌وگو را به میان آوردند که ما هم از آن استقبال می‌کنیم».

پرسش‌وپاسخ بین حاضران بعد از پایان نشست هم ادامه دارد. بیرون از سالن هم هنوز کسانی ایستاده‌اند و مشغول بحث هستند. کم‌کم همه سالن را ترک می‌کنند و با رفتن افراد، گرما و حرارت اتاق نشست از بین می‌رود.