به دنبال حواشی اخیر جشنواره فیلم فجر و رفتار عجیب یکی از بازیگران فیلم «شعله‌ور»، توجه بسیاری از کاربران فضای مجازی به اوتیسم جلب شد؛ اما «اوتیسم» چیست و افراد مبتلا به آن، چه ویژگی‌هایی دارند؟

بهنوش خرم‌روز*:حالا که حواشی نشست خبری فیلم سینمایی «شعله‌ور» در جشنواره فیلم فجر، توجه بسیاری از مردم را به اوتیسم جلب کرده، خوب است اطلاعات دقیق‌تری در مورد «اوتیسم» کسب کنیم. البته این که آیا بازیگری که حرکت‌های غیرعادی‌اش خبرساز شد، واقعا به اوتیسم مبتلاست یا خیر، خارج از حیطه قضاوت و تشخیص ماست.

اوتیسم، نوعی اختلال رشدی است که برخلاف باور بسیاری از مردم، با معلولیت ذهنی تفاوت دارد. اوتیسم معمولا حوالی سه تا چهار سالگی، خودش را کم‌کم نشان می‌دهد و می‌تواند شدت‌های متفاوتی داشته باشد. برخی کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند با دریافت حمایت‌ها و آموزش‌های لازم، به مدرسه عادی بروند و عملکرد قابل‌قبولی در زندگی داشته باشند.

شاید بتوان گفت محوریت اختلال اوتیسم، تفاوت این افراد در درک ضمیرها، روابط اجتماعی، احساسات، عواطف و البته توانایی تحمل بسیاری از محرک‌هایی است که شاید ما متوجه آن‌ها نشویم. اوتیسمی‌ها اغلب ارتباط چشمی برقرار نمی‌کنند، دوست ندارند لمس شوند، رفتارهای معمول در روابط اجتماعی را نه درک می‌کنند و نه خودشان به کار می‌برند. نورها و صداهایی که شاید برای ما عادی باشد، ممکن است آن‌ها را به هم بریزد و دچار پریشانی شوند. گاهی روی چیزهایی تمرکز می‌کنند و ساعت‌ها به آن خیره می‌شوند که برای ما قابل‌فهم و درک نیست، مثل حرکت پره‌های پنکه یا چرخش لباس‌ها در ماشین لباس‌شویی.

البته همین توانایی در تمرکز و دقت به جزئیات، گاه در آن‌ها استعدادهای شگفت‌انگیزی را آشکار می‌کند که در صورت وجود فرصت و امکانات مناسب، می‌تواند شکوفا شود؛ مثل استفن ویلتشایر (‌Stephen Wiltshire)، نقاش معروفی که نقاشی‌های حیرت‌انگیز و از جزئیاتی را از شهرها می‌کشد و همه را انگشت به دهان می‌گذارد. (برای مشاهده عکس در ابعاد بزرگ‌تر، اینجا را کلیک کنید.)

افراد مبتلا به اوتیسم، نه بیمارند و نه ضرورتا ناتوان؛ آن‌ها فقط با اکثریت ما در برخی توانمندی‌ها متفاوتند. این تفاوت، نباید به معنای حذف یا نادیده گرفتن آن‌ها باشد. با توجه به آمار اوتیسم و افزایش احتمال ابتلا به آن در زندگی مدرن امروزی، وقت آن رسیده است که تفاوت‌های اوتیسمی ها را بشناسیم و به آن‌ها فرصت برابر زندگی را با امکاناتی بدهیم که تأمین‌کننده نیازها و تفاوت‌های آن‌هاست.

افراد مبتلا به اوتیسم می‌توانند درمان شوند، یا دست‌کم به سطح قابل قبولی از عملکرد برسند، از عهده خودشان بربیایند، مهارتی کسب کنند و گاه به کمک رفتاردرمانی یا دارو، سطح عملکردی خود را حفظ کنند.