تمام مدارس تهران به علت آلودگی هوا تعطیل شد، هوای امروز تهران برای گروه های حساس ناسالم است، سالمندان، بیماران قلبی و کودکان از تردد در سطح شهر پرهیز کنند، هوای پایتخت امروز در مرز هشدار قرار گرفت این خبرها طی پاییز و زمستان سالیان اخیر بارها و بارها به گوشمان خورده و دیگر به بخشی از زندگی روزمره مان تبدیل شده است.

به گزارش روز نو ، اگرچه همواره از زبان مسئولان نسبت به لزوم برنامه ریزی برای حل این بحران می شنویم، اما سهم بودجه در بخش محیط زیست نشان داد که متاسفانه در کشور ما علیرغم صحبت ها چندان عزمی برای مقابله جدی با این مشکل وجود ندارد. استاندارد خودروها، کیفیت سوخت، وجود خودروهای فرسوده و نبود سیستم معاینه فنی سالم برای سنجش آلایندگی خودرو ها تنها بخشی از علل ایجاد این بحران است که به آن ها توجه ای نمی شود.

اما در دنیای امروز این مشکل تنها مختص به تهران نبوده و بسیاری از شهرهای جهان چه در حال حاضر و چه در گذشته با این بحث دست و پنجه نرم می کردند و می کنند. پکن یکی از شهرهایی است که به شدت با این بحران رو به رو است و در حال حاضر در حال برنامه ریزی جدی برای حل این بحران است.

در ژانویه سال جاری، تصویرهایی از پکن، پایتخت چین در رسانه ها منتشر شد، که گویا جهان به پایان رسیده است. هوا در این شهر چنان با عناصر کثیف خرد، گرد و خاک آلوده و تاریک بود که گویا صبح ها آفتاب طلوع نمی کند. آدم ها در میان انبوه ماشین ها، با ماسک های تنفسی در رفت و آمد بودند. مقامات برای آنها توصیه کرده بودند که تا حد ممکن کمتر در بیرون گشت و گذار نکنند. این در حالی است که شمار بیماران تنفسی و قلب به صورت غیر معمول افزایش یافته است.

یو لای، دانشمند جوان چینی، از وضعیت شهرش نگران است. او در پکن زندگی می کند و در وزارت محیط زیست برای بهبود کیفیت هوا فعالیت و پژوهش می کند. او می خواهد دریابد که مثلاً چگونه می توان مشکل شهرهای بزرگ مانند پکن  را حل کرد؛ و از کدام اشتباهات کشورهای صنعتی غربی در این زمینه می توان آموخت و کدامین تدابیر نتایج مثبت داشته اند؟

یو لای در این رابطه با خوشبینی نتایج خوب شهر مکیسکو را در بهبودی کیفیت هوا در نظر دارد. اما چین در این زمینه راه درازی در پیش دارد. یو لای یکی از راه های بهبودی را در صرف نظر کردن از مصرف زغال می داند که به جای آن باید از گاز و انرژی های بدیل استفاده شود. او می گوید: "من فکر می کنم که راه حل نهایی برای چین تغییر ساختار صنعتی نیز است. ما می دانیم که چین فابریکه جهان است. این کشور بی اندازه تولید می کند؛ ما می دانیم که تولید آهن و فولاد در چین نیمی از تولیدات جهان است و تولید سمنت در چین 60 درصد تولیدات آن را در سطح جهانی تشکیل می دهد. و این میزان خیلی بالای است و باعث پخش مواد زیان آور برای محیط زیست می شود".

 این دانشمند یکی از راه های اساسی حل بحران آلودگی هوا را در این می بیند که چین باید در دراز مدت ساختار اقتصادی اش را تغییر دهد.

اما شهر دیگر مکزیکو سیتی، شهر بزرگ 20 میلیونی است که در دهه های گذشته با این بحران رو به رو بود و توانست بر این مشکل فائق آید، اگرچه شرایط شهرها متفاوت است و نمی شود تهران را عینان با مکزیکو سیتی مقایسه کرد اما به هر روی می توان از آنان الگو برداری مناسبی نمود.  

پایتخت مکزیک مدت ها به خاطر آلودگی هوایش شهرت داشت. در سال 1990 در این شهر فقط هشت روز یک سال، کیفیت هوا "خوب" بود؛ اما با تدابیر محیط زیستی شمار روزهای پاک در سال 2012 به 237 روز افزایش یافت.

مارتا دِلگادو پرالتا، وزیر پیشین محیط زیست شهر مکزیکو در رشد مثبت در این زمینه نقش مهم داشت. او دهه 1990 را این گونه به یاد می آورد: "شهر مکزیکو وضعیت بسیار مشکلی داشت، تا کیفیت هوا را از دهه 1990 به بعد مدیریت کند. مشکل این بود که شهر به سرعت توسعه می یافت و در دهه 1990 ما در این شهر 15 میلیون جمعیت داشتیم. حالا جمعیت شهر 22 میلیون است. در آن زمان پرندگان به دلیل کثافت بیش از حد هوا، در می مردند. در آن روزها شهرهای زیادی با این مشکل وجود نداشتند".

او در باره چیره شدن بر این مشکل بزرگ محیط زیستی توضیح می دهد که در ادارات و در میان مردم در آن زمان آمادگی برای تغییر به وجود آمد و برنامه های دراز مدت برای حل مشکل طرحریزی شدند. فابریکه ها و نیز پالایشگاه ها که باعث پخش زیاد مواد مضر به محیط زیست می شدند، باید به بیرون شهر تغییر مکان می یافتند. کیفیت مواد سوخت بهتر می شد؛ و هر موتر در آن زمان، که شمار آنها به پنج میلیون می رسید، باید در یک روز هفته متوقف می گردید. علاوه بر آن، برنامه ریزان شهر در جهت بهبود راه های ارتباطی به قطارهای زیر زمینی توجه کردند.

وزیر پیشین محیط زیست مکزیکو تاکید می کند که باید تلاش های بیشتر در زمینه بهبود محیط زیست شهر انجام یابند و این مبارزه روزانه است.

نواندیش