شورای شهر جدید و اصلاح طلب تهران، پس از دو نوبت به تعویق انداختن دو هفته ای موعد اعلام گزینه ‌های شهرداری در نهایت روز چهارشنبه با اعلام 24 گزینه و اقدام به رای‌گیری در میان اعضای شورای بیست و یک نفره، از هفت نام نهایی پرده برداری کرد. در این جلسه ابتدا اسامی‌وفا تابش، پیروز حناچی، الهه کولایی، محمد شریعتمداری، محمدعلی نجفی، محسن نریمان، علی‌اصغر احمدی، قاسم تقی‌زاده خامسی، سید محمد علی افشانی، احمد ترک‌نژاد، محسن مهرعلیزاده، حبیب‌الله بیطرف، محمد ستاری‌فر، حجت میرزایی، سیدمحمود حسینی، عباس آخوندی، محمدصادق خرازی، رضا ویسه، معصومه ابتکار، علیرضا جاوید، سید ابوالفضل رضوی، محمد پژمان، ‌سیدحسین مرعشی و اکبر‌ترکان به‌عنوان گزینه‌های اصلی به رای گذاشته شد که البته پیش از آغاز رای‌گیری، کناره‌گیری معصومه ابتکار و علی اصغر احمدی نیز اعلام شد. در این میان اما محمدعلی نجفی ، محسن مهرعلیزاده حسین مرعشی، الهه کولایی، سید محمدعلی افشانی، حبیب الله بیطرف و محمد شریعتمداری آرای لازم را کسب کردند. این افراد قرار است تا 12 مرداد برنامه‌های خود را تقدیم شورا کرده و تا پس از رایزنی و بحث‌های متقابل، از این تاریخ به بعد، شورا تصمیم نهایی خود را برای شهرداری اتخاذ کرده و این امر را تسریع بخشد.

استعفای زودهنگام 

بدون شک در طی 28 روز زمان خریدن شورا و حتی پیش از آن، نمایندگان با گزینه‌های خود جلسات و دیدارهای متعددی برگزار کردند. بر مبنای همین دیدارهای انجام شده، معصومه ابتکار و علی اصغر احمدی در نهایت کناره گیری خود را به شورا اعلام کرده و حتی پیش از این دو، محمود حجتی که زمانی یکی از اصلی ترین گزینه‌های تصدی کرسی شهرداری به حساب می‌آمد نامش حتی در لیست 24 نفره نیز قرار نگرفت تا بتوان حدس زد که احتمالا او در کابینه بعدی حسن روحانی نیز حضور خواهد داشت. رفتار حبیب الله بیطرف اما حکایت دیگری برای خود داشت. بیطرف زمان اندکی پس از قرار گرفتن در میان هفت گزینه نهایی شهرداری پایتخت، با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که هیچ گاه آمادگی خود را برای قبول این مسئولیت به نمایندگان اعلام نکرده و به همین خاطر و بنا بر تصمیمات قبلی خود از این رقابت کناره گیری می‌کند. به همین خاطر حالا شورا تنها با شش نام دیگر برای انتخاب مدیر اول شهر تهران سر و کار دارد.

ویترین شورا

خوشبختانه رفته رفته توجه به شخصیت بانوان و توانایی‌هایشان از قالب شعار خارج می‌شود. به طور خاص در دولت یازدهم معاونت‌ها و رده‌های مدیریتی گوناگون در اختیار زنان ایرانی قرار گرفت و آن طور که شنیده می‌شود در کابینه آتی حسن روحانی نیز شرایط بهتری برای بهره‌گیری از توانِ نیمه قبل تر پنهان ملت ایران فراهم خواهد شد. 16 رای الهه کولایی در شورای شهر پنجم نیز حاکی از تقویت همین نگاه است. با این حال احتمال ضعیفی می‌شود در نظر گرفت که شهردار چنین دوره طاقت فرسایی که باید تاوان 12 سال بدسرپرستی تهران زیرنظر مدیران قبلی را تقبل کند تبدیل به اولین تجربه مدیریت کلان هر یک از مردان یا زنان عرصه سیاست شود. نمایندگی در دوره ششم مجلس شورای اسلامی‌و حضور در مرکز پژوهش‌ها و همچنین کمیسیون حقوق بشر اسلامی‌مجلس و عضویت در گروه مشورتی مسائل آسیا در معاونت آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه دولت اصلاحات، از جمله فعالیت‌های اجرایی بلندبالای کولایی به حساب می‌آید. از طرفی بخش عمده فعالیت‌های کولایی در تمام سال‌های گذشته مربوط به حضور پیوسته او در دانشگاه‌هاست و بی شک در این حوزه شخصیتی بسیار قابل اتکا به حساب می‌آید. کولایی همچنین برای بسیاری با نام مصطفی معین در اذهان تداعی خاطر پیدا می‌کند و اشاره به سوابق علمی‌و آموزشی او منافاتی با سوابق سیاسی وی ندارد. با این حال بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد که الهه کولایی شهردار بعدی تهران باشد.از سوی دیگر حسین مرعشی که در تمام هفته‌های اخیر به نظر چندان بی رغبت به شهردار شدن نیامد، موانع و مشکلات زیادی را بر سر راه خود می‌بیند. مرعشی که سال‌های سال حضور در مجلس و کابینه دولت‌های آیت الله‌هاشمی‌را تجربه کرده و در دوره اصلاحات نیز فعالیت‌های بسیاری در میراث فرهنگی انجام داد، با روی کار آمدن محمود احمدی نژاد تنها با عنوان سخنگوی حزب کارگزاران به فعالیت خود ادامه داد و مانند بسیاری از شخصیت‌های دیگر، از منتقدین جدی هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد بود. مرعشی بدون شک برای مردم کرمان شهردارتر از اهالی پایتخت است؛ ریاست بر جهاد سازندگی، معاونت سیاسی استاندار و استانداری و همچنین نمایندگی مردم کرمان از عمده فعالیت‌های اجرایی حسین مرعشی و عضو نزدیک به محسن‌هاشمی‌به حساب می‌آید. با این حال تمام شائبه‌هایی را که در خصوص مناسب بودن محسن‌هاشمی‌برای شهرداری وجود دارد (منهای حضور در شورا) می‌شود به نام مرعشی نیز وارد کرد و البته شاید مرعشی در چنین رقابت فرضی‌ای نیز باز هم نفر اول ماجرا نباشد. از طرفی سابقه قضایی و نگاه امنیتی به مرعشی مسئله‌ای است که می‌تواند دوران فرضی او در شهرداری را به شدت طاقت فرسا و پر زحمت پیش ببرد. مرعشی البته چندی پیش از بی علاقگی خود برای این مسئولیت و تلاشش برای شهردار شدن نجفی صحبت به میان آورد که بسیاری آن را صرفا یک تعارف سیاسی دانستند.

از دیار فارس به ملک ری

پس از ماجرای حمله نیروهای به اصطلاح خودسر به اتومبیل حامل علی مطهری در شیراز و استعفای استاندار فارس، علیرغم مخالفت برخی نمایندگان این استان در مجلس، سید محمدعلی افشانی به استانداری فارس رسید. افشانی که سال‌های بسیاری در معاونت‌های عمرانی خوزستان و ریاست بر هیئت مدیره سازمان‌های عمرانی این استان و برخی استان‌های دیگر تجربه ای کافی در امور عمرانی و حتی مالی دارد، از گزینه‌های جدی شهرداری تهران به حساب می‌آید. افشانی که در خرداد ماه 84 نشان درجه دو سازندگی را از دولت اصلاحات دریافت کرد، در زمینه تجهیز ارگان‌های آموزشی نیز سابقه ای درخشان دارد. با این همه، جدی‌تر شدن گزینه افشانی بی گمان منوط به ارائه برنامه‌هایی راهبردی و کارآمد برای آینده تهران است.

بازرگانی با نفوذ

محمد شریعتمداری ذوابعادترین گزینه مدنظر شورا برای شهرداری است. رئیس ستاد انتخابات حسن روحانی در انتخابات اخیر ریاست جمهوری، علیرغم حمایتش از محمد ری شهری در انتخابات منتهی به حماسه دوم خرداد 76، هشت سال وزیر بازرگانی دولت اصلاحات بود. از طرفی شریعتمداری از مشاورین مقام معظم رهبری است که به حکم ایشان از سال 1385 تاکنون عضو شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی‌ایران بوده و رئیس کمیسیون اقتصادی این شوراست. بدون شک اگر بنا باشد رویکرد کلان شهرداری آینده تهران پیرامون مسائل اقتصادی شکل گیرد، شریعتمداری یکی از گزینه‌های اصلی به حساب خواهد آمد اما، بعید به نظر می‌رسد که شریعتمداری و روحانی راضی به این مفارقت سیاسی باشند. حسن روحانی در مهرماه سال 92 محمد شریعتمداری را در حکمی‌ویژه و با برشمردن «توانایی‌های اجرایی، سوابق مدیریتی و تجارب ارزشمند» «به منظور هدایت و پیگیری پروژه‌های اجرایی خاص» به عنوان معاون اجرایی خود برگزید. وی که به خاطر فعالیت به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی روحانی مجبور به استعفا از این سمت شده بود تنها سه روز پس از مشخص شدن پیروزی مجدد روحانی، به رسانه‌ها خبر داد که رئیس جمهوری به او دستور داده تا به پست سابق خود بازگردد. به همین خاطر به نظر می‌رسد که سمت بعدی شریعتمداری نه شهرداری پایتخت، که حضور در بخشی از دولت دوازدهم است. وزیر بازرگانی اسبق جمهوری اسلامی‌ایران، با توجه به سمت‌هایی که در تمام سال‌های پس از انقلاب در آن حضور داشته و با توجه به نزدیکی اش به نهاد‌ها و ارگان‌های مختلف، به نظر می‌رسد همچنان در حوزه پیگیری پروژه‌های خاص در کنار روحانی باقی بماند.

دو گزینه اصلی

بدون شک می‌توان محسن مهرعلیزاده و محمدعلی نجفی را دو گزینه اصلی شهرداری تهران دانست. سوابق اجرایی درخشان مهرعلیزاده و قابل اتکا بودن توانایی‌های نجفی در امور گوناگون، بارها و بارها برای مردم ثابت شده است. نجفی که در سال 92 تنها با کم آوردن چند رای از مجلس عجیب و غریب گذشته نتوانست دوران جدیدی در وزارت آموزش و پرورش داشته باشد،‌ از سوی حسن روحانی به ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور منصوب شد تا احیای سازمان ویران شده میراث فرهنگی تبدیل به امید بسیاری از مردم ایران شود. او در دوران کوتاه و چندماهه خود در میراث فرهنگی علاوه بر آغاز تغییر روند مدیریتی این سازمان، توانست با همراهی رئیس جمهوری در نخستین سفر او به نیویورک، جام شیردال غار کلماکره را که سال‌ها پیش از غار کلماکره در پلدختر لرستان به دست آمده و سپس از کشور خارج گردیده و در سال ۲۰۰۳ از سوی بخش مبارزه با قاچاق اشیای عتیقه آمریکا توقیف شده بود، به کشور بازگرداند. با این همه شرایط اسفناک به ارث رسیده در سازمان تحت مدیریت نجفی و بیماری قلبی و شرایط دشوار شخصی، او را به استعفا از این سمت واداشت. 

محمدعلی نجفی که در دولت‌های صدر انقلاب وزارت آموزش عالی را مدیریت کرده است، در دوره حسن روحانی و در پی استیضاح محمد فرجی دانا نیز به عنوان سرپرست موقت وزارت علوم برگزیده شد و پس از پایان مهلت مقرر و با توجه به مشخص نشدن وزیر جدید،‌ با حکمی‌حکومتی از سوی مقام معظم رهبری در این سمت باقی ماند تا در نهایت این وزارت خانه را به محمد فرهادی تحویل دهد.نجفی اما عمده فعالیتش در دولت یازدهم را با عنوان مشاور اقتصادی حسن روحانی و فعالیت در حوزه‌های اقتصادی گذراند و نتیجه همکاری او با تیم اقتصادی دولت، به کاهش قابل توجه تورم و بازتعریف سیاست‌های اقتصادی جمهوری اسلامی‌ایران انجامید. با این حال و علیرغم سابقه حضور در شورای سوم شهر به ریاست احمد مسجد جامعی و فعالیت در کنار افرادی مانند معصومه ابتکار، نجفی حالا از گزینه‌های اصلی حضور در سازمان برنامه ریزی کشور نیز به حساب می‌آید.

در سوی دیگر ماجرا، حضور در هیئت مدیره سازمان منطقه آزاد کیش، استانداری خراسان و ریاست تربیت بدنی سه فعالیت شاخص محسن مهرعلیزاده در سال‌های دولت اصلاحات است. بدون شک می‌توان به لحاظ سوابق اجرایی، مدیریتی و عملیاتی، مهرعلیزاده را مناسب ترین فرد در میان گزینه‌های اعلام شده از سوی شورای شهر دانست. قائم مقامی‌و عضویت در گروه‌های مختلف اقتصادی، معاونت وزارت صنایع سنگین و حضور در سازمان نوسازی ایران در زمان دولت‌های شهید رجایی، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و اوایل دولت آیت الله‌هاشمی‌رفسنجانی و معاونت سازمان انرژی اتمی‌ایران، تنها و تنها بخشی از سمت‌های کلیدی مهرعلیزاده است. وی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، صنعتی و عمرانی، گردشگری و حتی فرهنگی خدمات بسیار زیادی در تمام سالهای فعالیتش انجام داده است که شاید شمارش تک تک آن‌ها و بررسی اقدامات موثر و شاخص او در هر حوزه نیازمند گزارشی مجزا باشد. ارتباط خوب مهرعلیزاده با جریان‌ها و گروه‌های مختلف که بی شک به خاطر حضور گسترده او در حوزه‌های گوناگون مسئولیت است می‌تواند به صورت تهران لبخندی دوباره بنشاند و البته با ایجاد تعاملی مناسب با دولت به کمک حسن روحانی بیاید. 

مهرعلیزاده که به پیشنهاد دولت اصلاحات و تعداد زیادی از نمایندگان مجلس وقت در سال 84 به همراهی مصطفی معین کاندیدای ریاست جمهوری اصلاح طلبان بود، از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت و پس از آن با حکم حکومتی مقام معظم رهبری به عرصه انتخابات بازگشت. اتفاقی که البته برای معین نیز رخ داد.

یک حاشیه جاوید!

علیرغم تمام اقدامات قابل دفاع شورای پنجم، مشخص نیست که نام علیرضا جاوید چطور به عنوان گزینه‌های شهرداری مطرح شده است. معاون جوان و اصولگرای فنی و عمرانی محمدباقر قالیباف که حالا هیچ‌کس طرح نامش را گردن نمی‌گیرد. در ابتدا بسیاری عنوان کردند که زهرا نژاد بهرام که ظاهرا نسبتی فامیلی نیز با جاوید دارد او را در لیست قرار داده است. اتفاقی که البته شدیدا از سوی نژاد بهرام تکذیب شد و حتی نسبت ذکر شده را ناصحیح خواند. بسیاری از تحلیلگران و فعالان شبکه‌های مجازی این اقدام نژاد بهرام را با ماجرای شهرداری دوره قبل و عملکرد الهه راستگو به ضرر اصلاح طلبان و به نفع قالیباف که از دل آن رفتارهای خاص و فاجعه پلاسکو و بسیاری موارد دیگر بیرون آمد مقایسه کردند.

مرداد پرحادثه در انتظار تهران

کمتر از دو هفته زمان باقی است تا گزینه‌های اصلی شورای شهر تهران برنامه‌های اصلی خود برای شهرداری را به شورا ارائه دهند و دوره جدید مذاکرات را آغاز کنند تا تصمیم نهایی اتخاذ شود. تصور شهردار شدن فردی مانند محسن مهرعلیزاده و یا محمدعلی نجفی آن قدر قابل توجه است که بتواند برای مدتی فشارها و بحران‌های شهردار بعدی را از یادها دور کند و نوید دوران تازه ای در مدیریت شهری را برای مردم تهران به ارمغان بیاورد. شورا، نخستین گام خود را نسبتا قابل اعتماد برداشت و این خود نکته ای بسیار مهم و قابل توجه است که می‌تواند تهران، شورای شهر و شهرداری را در مسیری درست و پویا به پیش ببرد.