بعد از برگزاری انتخابات شوراها، نتایج شهر تهران باعث شگفتی بسیاری در میان افکار عمومی کشور شد. هر ۲۱ عضو لیست اصلاح‌طلبان با تفاوت بسیاری رقبای اصولگرای خود را شکست دادند و شورا و به تبع آن شهرداری پایتخت با سیاست‌های دولت جدید همسو خواهد شد. اما شورای پنجم و شهردار آینده با توجه به حجم بالای مشکلات شهر تهران از جمله فقدان زیرساخت‌های مناسب شهری، بحران آلودگی و مدیریت پسماند و فضای سبز شهری... با دشواری‌های بسیاری مواجه خواهند شد. از سوی دیگر مردم انتظار دارند در چهار سال آینده بخش بزرگی از انتقادات آنان به کارنامه شهردار پیشین از جمله نبود شفافیت مالی و هدر دادن بودجه عمومی شهرداری حل و فصل شود. در حال حاضر افکار عمومی پایتخت نیز بی صبرانه منتظر انتخاب شهردار آینده و دستور کارهای شورای جدید هستند، اما در این میان بازار گمانه‌زنی درباره گزینه محتمل شهرداری تهران نیز گرم‌تر شده است. برای بررسی دلایل پیروزی لیست امید، چالش‌های پیش‌ روی شهردار آینده، برنامه چهار‌ساله شورای کنونی و گزینه‌های احتمالی شهرداری تهران، ابراهیم امینی، منتخب مردم تهران در شورای شهر پنجم، با «آرمان» گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.

چرا مردم تهران با رأی بسیار بالایی به کاندیداهای لیست امید رأی دادند و برای اولین بار تمامی اعضا شورا را از یک لیست انتخاب کردند؟

پیروزی لیست اصلاح‌طلبان در انتخابات شورای سراسر کشور و به ویژه شهر تهران سومین گامی است که شهروندان یکی پس از دیگری برای تعیین سرنوشت جامعه ایران و بهبود زندگی فردی و اجتماعی خود با رأی دادن به جریان اصلاحات برمی‌دارند. قانون اساسی این حق را برای مردم قائل شده است که اداره کشور باید بر مبنای آرای عمومی باشد و برآیند این مساله نیز شرکت در انتخابات است و مردم از این حق خود استفاده می‌کنند. با اعتقاد به اینکه هرگونه حرکت و کنش اصلاحی در اداره امور کشور از طریق انتخابات صورت می‌گیرد، مردم به‌طور گسترده در انتخابات شرکت کردند و به کاندیداهای اصلاح‌طلب رأی دادند. مردم کلانشهر تهران به این نتیجه رسیده‌اند که تحول و بهبود وضعیت تهران از مسیر اصلاحات و کاندیداهای آنان میسر می‌شود. برنامه جامع کاندیداهای لیست امید و همچنین بی‌برنامه بودن سایر رقبا و به ویژه کانديداهای اصولگرا و کارنامه چند سال گذشته آنان در شورا و شهرداری تهران برای مردم روشن و آشکار است. مردم نمی‌خواهند یک بار دیگر شهردار و شورایی را تجربه کنند که در طول یک دهه گذشته نقش مثبتی در پیشبرد شهر تهران ایفا نکردند. جریانی که مورد اقبال مردم قرار گرفته، براین امر تاکید دارد که می‌خواهد از توانایی و پتانسیل‌های مردم استفاده کند و فرصت برابر برای همه شهروندان ایجاد کند. می‌خواهد شهر را صرف نظر از مسائل حاشیه‌ای و بر اساس سیاست تنش زدایی و توجه به خرد جمعی و کارهای کارشناسی اداره کند. در حالی که جریان مقابل آنچه در کارنامه دارد نقطه مقابل این امر است، یعنی آنها بیشتر با مولفه‌های احساسی، پوپولیستی و غیر واقعی و سیاست‌های تنش‌زایی و تقسیم جامعه به خودی و غیر خودی و... ‌درصدد اداره کشور هستند. این انتخابات 29 اردیبهشت، انتخاب شیوه اداره کشور و کلانشهرها و مدیریت شهرداری‌ها بود که مردم با رأی خود اداره کشور و کلانشهرها را به صورت همسو انتخاب کردند و دلیلش هم این بود که از تضادی که در میان شیوه اداره کشور و کلانشهرها در دولت‌های محلی و ملی ناراضی بوده و در همین راه متحمل ضرر و زیان‌های گزافی شده بودند. بنابراین طبیعی است که اگر آن طرز تفکری که بر رئیس‌جمهور و دولت حاکم است بر شورا و شهرداری نیز حاکم باشد و این دو نهاد در کنار هم و همسو با یکدیگر فعالیت می‌کنند، مشکلات تهران با شتاب بيشتر حل و فصل خواهد شد و همین همسویی بخشی از چالش‌های گذشته شهر تهران را رفع خواهد کرد. در اکثر کلانشهرها، منتخبان مردم همسو با دولت هستند، بنابراین می‌توان اذعان داشت انتخاب مردم تهران بر اساس برنامه کاندیداها و لیست‌ها بوده است. با توجه به اینکه شهر تهران دارای چالش‌ها و مشکلات عدیده‌ای است، باید توان و امکانات شهرداري به خوبی برای رفع مشکلات پایتخت به کار گرفته شود. اولویت شهردار آینده باید در راستای حل سه مشکل اصلی تهران باشد که حل ترافیک شهر از جمله آنهاست. ترافیك تهران ضمن آنکه اوقات مردم را به‌طور کلی مختل کرده، هزینه‌های بسیاری برای سازمان‌های اداری و مردم ایجاد کرده است. بخش عمده مشکل ترافیک باید به‌طور منطقی و با الگوبرداری از الگوهای موفق جهانی در چند سال آینده رفع شود، چراکه در غیر این صورت شهر با وضعیت بسیار نامطلوبی مواجه خواهد شد.

اولویت‌های دوم و سوم چه می‌تواند باشد؟

 اولویت دوم شهردار باید حل مشکل آلودگی شهر تهران، مدیریت پسماند و زباله‌ها و افزایش فضای سبز بر اساس استانداردهای جهانی باشد. اکنون تهران در هر 3 مقوله مورد اشاره دچار وضعیت نامطلوبی است. فضای سبز با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد و زباله‌ها به شیوه غیر اصولی و غیر مدرن جمع‌آوری و دفع می‌شود؛ از همه مهم‌تر پایتخت نشینان در هوای ناسالم تنفس می‌کنند و قابل کتمان نیست مردم تهران زمان کوتاهی از سال در هوای سالم نفس می‌کشند که این وضعیت نباید در بلندمدت ادامه داشته باشد، زیرا تبعات جبران‌ناپذیری بر شهر و ساکنان پایتخت وارد می‌کند. از طرف دیگر در طول چند سال گذشته یکی از دغدغه‌های مردم، نبود شفافیت در مسائل مالی پایتخت است. شهردار جدید باید خود را مکلف به حل این مساله بداند، چرا که در غیر این صورت، مشکلات و چالش‌ها تداوم خواهد داشت، چنان که شاید در چهار سال آینده و با عدم رفع این مسائل مردم آماده نباشند با شور و هیجان به پای صندوق‌های رأی بیایند. عدم استقبال جامعه از انتخابات در یک دهه پیش باعث ورود افرادی به شورا و شهرداری شد که به جای آنکه شهر را در مسیر پیشرفت قرار دهند، آن را به سمت و سوی دیگری هدایت کردند.

آنچه بیان کردید دغدغه‌های شهر تهران است که باید مورد توجه شورای شهر و شهردار قرار بگیرد. سوال این است شهرداری که قرار است از سوی شورا انتخاب شود باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟

شهردار باید در حوزه مدیریت شهری از توان بالایی برخوردار باشد، خود را پاسخگو بداند و از اعمال سلیقه‌ در انجام وظایف پرهیز کند. این شهردار باید در چارچوب مصوبات شورای شهر گام بردارد، افرادی که در زمینه مدیریت شهری متخصص و تکنوکرات هستند را در حلقه شهرداری قرار دهد، معاونت‌های شهرداری، شهرداری‌های مناطق و نهادهای زیرمجموعه شهرداری را بر اساس شایستگی و کاردانی منصوب کند، کسانی که تخصص و توانایی بالایی دارند و تلاش کند مجموعه‌ای از نیروهای کارآمد را در مجموعه شهرداری که توان حل مشکلات کلانشهر تهران را داشته باشند، گردهم آورد. علاوه براین به شفافیت مالی در شهر تهران و شهرداری پایتخت اعتقاد داشته باشد. یکی از مشکلات اصلی شهرداری تهران نبود شفافیت مالی در این نهاد بود، بنابراین شهردار جدید باید در راستای شفاف سازی مالی و اجرای قوانین و تصویب قوانینی حرکت کند که موجب شفاف شدن وضعیت مالی شهرداری تهران می‌شوند. شهروندان باید در جریان شفاف فعالیت‌ها و مناسبات مالی باشند تا دغدغه آنها رفع شود. شهردار باید بر بحران عدم شفافیت مالی شهرداری در این دوره فائق آید، چرا که در غیر این صورت تبعات بدی به همراه خواهد داشت.

شایعات زیادی درباره شهردار آینده تهران منتشر می‌شود. منتخبان شورای شهر بحثی در این مورد داشته‌اند؟

در حال حاضر ترجیح می‌دهم در این باره صحبتی نداشته باشم، چرا که تمرکز بر مسائل دیگر است. انتخاب شهردار نیازمند همفکری و بررسی گزینه‌هاست. اعضای شورای شهر پنجم باید معایب و مزایای هرکدام از این گزینه‌ها را به‌طور كامل مورد کنکاش قرار دهند تا با یک جمعبندی کامل در پاپان بتوان با تصمیم منطقی و پخته یک گزینه اصلح را که به نفع مردم کلانشهر تهران باشد، انتخاب کرد.

می‌توان اذعان داشت میراث قالیباف برای شهردار جدید مشابه میراثی است که احمدی‌نژاد برای روحانی به جا گذاشت؟

من ترجیح می‌دهم اکنون به این سوال پاسخ ندهم و به این امر بسنده می‌کنم که ما به دنبال این هستیم که وضعیت شهرداری تهران را با استناد به آمار، ارقام و استناد به مدارک موجود، دارایی‌ها، بدهی ها و تعهدات مورد بررسی قرار دهیم. این را باید مورد توجه قرار داد که بدون سند و آمار نمی‌توان میراث شهردار قبلی را بررسی کرد، اما باید در ابتدای شروع به کار، شورا و شهردار جدید وضعيت مالی شهرداری را منتشر کنند تا جامعه بداند چه چیزی را تحویل گرفته‌ایم. این نکته بسیار مهم است، زیرا از این طریق ضمن شفاف‌سازی اقدامات شورا و شهرداری، می‌توان درمورد شهردار پیشین نیز قضاوت کرد. ما به دنبال این هستیم که براساس سند و مدرک گزارش جامعی از وضعيت شهردای را به افكار عمومی ارائه كنيم. ما ترجیح می‌دهیم بر اساس آمار و ارقام حرف بزنیم و در آینده‌ای نزدیک به این سوال مهم پاسخ خواهیم داد.

مهم‌ترین چالش‌های پیش‌ روی شهر تهران در حال حاضر و در چهار سال آینده چه چالش‌هایی خواهد بود؟

شهر تهران از چالش‌های مختلفی رنج می‌برد. بحث مسائل زیست‌محیطی و آلودگی هوا شهروندان تهرانی را رنج می‌دهد. ترافیک بخش اعظم وقت شهروندان تهرانی را هدر می‌دهد و شهر تهران را به یک پارکینگ بزرگ تبدیل کرده است. این شهر اکنون یک شهر بی روح است، باید همچون کالبد یک موجود زنده در آن روحی وجود داشته باشد و روحی در آن دمیده شود، بحث‌های فرهنگی و اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی نیز بخش بزرگ دیگری از چالش‌های پایتخت را تشکیل می‌دهند. علاوه براین تهران محدودیت‌های اداری قابل توجهی نیز دارد. مردم باید در طول روز برای انجام کارهای کوچک اداری به مرکز شهر بیایند، در حالی که همین مساله را می‌توان در همان محله‌ها حل‌و‌فصل کرد. شفافیت مالی، مناسبات اقتصادی و قراردادهایی که در این کلانشهر منعقد می‌شود، یکی دیگر از چالش‌های این شهر است. شهرداری باید برای رفع این مساله تلاش زیادی انجام دهد تا به شیوه‌ای مناسب پاسخگوی مطالبات مردم باشد. شیوه دفع زباله نیز چالش بزرگ دیگر تهران است. شیوه کنونی دفع زباله از استاندارهای جهانی بسیار فاصله دارد. ضمن آنکه ما به‌طور کلی سازوکار و قواعد مناسب و منسجمی برای اجرای وظایف شوراها در سراسر ایران و بخصوص شورای شهر تهران نداریم. باید شورای آینده در راستای رفع این مشکل بزرگ گام بردارد، چراکه لازمه مقابله خردمندانه با مشکلات موجود، ایجاد سازوکارهای منطقی و بوروکراتیک منظم است. متاسفانه در شوراهای گذشته این مساله به شدت با اهمال‌کاری مواجه شد. آنان تنها وظیفه خود را در قالب انتخاب شهردار جدید تعریف می‌کردند، در حالی که در این زمینه نیز بسیار ناتوان عمل می‌کردند، زیرا بر اساس مصوبه‌های شورا، شهردار با رأی نصف به علاوه یک رأی انتخاب می‌شد در حالی که استیضاح و برکناری شهردار با رأی دو سوم امکانپذیر بود. این خود یکی از معضلات اداری بسیار بزرگی است که شوراها در ایجاد آن بسیار موثر بوده‌اند. باید در راستای برداشتن و رفع این مشکل نیز گام‌های جدی بردارند. از طرفی دیگر، شوراها در طول سال‌های گذشته نتوانسته‌اند سازوکارهای مناسب نظارتی را طرح ریزی کنند. اکنون مکانیسم‌های نظارت بر شهردار بسیار مبهم است و نحوه نظارت و حتی استیضاح شهردار در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. مساله و چالش دیگر شهر تهران و شهرداری این شهر انحراف بودجه مصوب و بودجه استفاده شده در طول یک سال است. در حقیقت شهردار تهران بودجه را در غیر از محل‌هایی که پیش‌بینی شده بود، خرج کرده است و هیچ‌ضمانت اجرایی برای روبه‌رو شدن با این تخلف‌ها در شورا پیش‌بینی نشده است. اولویت اول شورای شهر تهران در این دوره باید تعیین و ایجاد سازوکار و قواعد کار و فعالیت در شوراها باشد. در غیر این صورت همان مسائل پیشین دوباره و به نوعی دیگری خود را نشان می‌دهند. از این طریق، شوراها جايگاه واقعی خود را کسب خواهند کرد و می‌توانند به عنوان یکی از ستون‌های مردمسالاری، بازتاب‌دهنده خواسته‌های مردم شریف ایران باشند.

به نظر شما و باتوجه به چالش‌های موجود، شهردار آینده تهران باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد؟

شهردار باید در حوزه مدیریت شهری از توان بالایی برخوردار باشد، خود را پاسخگو بداند و از انجام سلیقه‌ای وظایف خود پرهیز نماید. این شهردار باید در چارچوب مصوبات شورای شهر گام بردارد، افرادی که در زمینه مدیریت شهری متخصص و تکنوکرات هستند را در حلقه شهرداری به کار بگیرد و معاونت‌های شهرداری، شهرداری‌های مناطق و نهادهای زیرمجموعه شهرداری را بر اساس شایستگی و کاردانی بالا منصوب نماید، تخصص و توانایی بالایی داشته باشد و تلاش کند مجموعه‌ای از نیروهای کارآمد را در مجموعه شهرداری که توان حل مشکلات کلانشهر تهران را داشته باشند گردهم آورد. علاوه براین به شفافیت مالی در شهر تهران و شهرداری پایتخت اعتقاد داشته باشد.

در روزهای اخیر، از گزینه‌هایی برای شهرداری تهران نام برده می‌شود. به نظر شما کدام گزینه برای برعهده گرفتن این مسئولیت محتمل‌تر است؟

در حال حاضر ترجیح می‌دهم در این‌باره صحبتی نداشته باشم، زیرا ما اکنون بر مسائل دیگری تمرکز داریم. باید با دوستان خود درباره این مساله همفکری نماییم و گزینه‌های مختلف احتمالی را بررسی کنیم، معایب و مزایای هرکدام از این گزینه‌ها را به نحو احسن مورد کنکاش قرار دهیم و به یک جمعبندی کامل برسیم تا در پاپان بتوانیم با یک تصمیم منطقی و پخته یک گزینه اصلح را که به نفع مردم کلانشهر تهران و حتی ایران نیز باشد را انتخاب کنیم.