«وزارت کشور باید حداقل 50 درصد صندوق، بیشتر از صندوق‌های روز جمعه فراهم می‌کرد.» این جمله را مرتضی مبلغ، معاون سیاسی وزارت کشور دوران خاتمی بیان می‌کند. روند انتخابات جمعه به گونه‌ای پیش رفت که مثل بعضی ادوار گذشته، دوقطبی ایجاد شده در انتخابات میزان مشارکت در انتخابات را افزایش داد. این مشارکت بالا در روزهای منتهی به انتخابات قابل پیش‌بینی بود، اما وزارت کشور بر اساس این دوقطبی و میزان مشارکت نتوانست شعب بیشتری برای رای‌گیری فراهم کند؛ تا حدی که در این انتخابات هم صف‌های طولانی رای‌گیری وزارت کشور را بر آن داشت که انتخابات را تا ساعت 12شب تمدید کند. مبلغ با وجود آنکه اجرای انتخابات از سوی وزارت کشور را قابل قبول می‌داند، معتقد است «مجری انتخابات در پیش‌بینی میزان مشارکت و تعبیه حوزه‌های رای‌گیری متناسب با حضور گسترده مردم ضعیف عمل کرده است و این ضعف قابل چشم‌پوشی نیست.» در ادامه متن گفت و‌گوی مبلغ با همدلی را می‌خوانید:

جمعه شب شاهد جمعیت فراوانی از مردم پای صندوق‌های رای بودیم. آن شب شورای نگهبان اعلام کرد که رای‌گیری از ساعت 12 شب به بعد نباید ادامه پیدا کند. آیا این تفسیر از قانون در گذشته هم ارائه شده است؟

اصولا در همه دوره‌ها این گونه بوده است که شعب شلوغ رای‌گیری، راس ساعت 12 در را می‌بستند. چون طبق قانون، رای‌گیری باید در یک روز صورت بگیرد و 12شب به بعد روز دیگری حساب می‌شود. بنابراین کسانی که قبل از 12 به شعب اخذ رای می‌رفتند چون مقصر نبودند می‌توانستند رای خود را به صندوق بیندازند. اما افرادی که ساعت 12به شعبه مراجعه می‌کردند نمی‌توانستند رای دهند. این روال همیشگی بوده است. ظاهرا امسال گفته‌اند که از ساعت 12 به بعد حتی از کسانی که داخل شعبه بودند اصلا رای‌گیری نشود. در گذشته چنین چیزی وجود نداشت. 

با این حساب وزارت کشور می‌توانست پیگیر باشد که بعد از ساعت 12 هم از مردم رای‌گیری کند اما کوتاهی کرده است.

باید ببینیم وزارت کشور ایستادگی کرده یا نه. اگر در دوره‌های گذشته بعد از ساعت12 هم رای‌گیری شده این دوره هم باید این مسئله ادامه پیدا می‌کرد. اما آنچه اهمیت بیشتری دارد این است که با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شد جمعیت زیادی پای صندوق‌ها بیایند، وزارت کشور باید صندوق‌های بیشتری تدارک می‌دیدند. با این حال چنین اتفاقی نیفتاد و برای مردم مشکلاتی ایجاد شد و این موضوع مسئله‌ای جدید و بی‌سابقه‌ بود. 

وزارت کشور یکی از سیاسی‌ترین وزارتخانه‌های کشور است و قاعدتا باید همپای تحلیل‌گران و رسانه‌ها پیش‌بینی می‌کرد در انتخابات 96 مثل سال‌های 76 یا 88 دوقطبی ایجاد می‌شود. آیا این مسئله هم ضعف وزارت کشور محسوب می‌شود؟

بله این نقطه ضعفی قابل چشم‌پوشی نیست. همه نظرسنجی‌های پیش از انتخابات نشان می‌داد که مشارکت مردم گسترده خواهد بود. تعداد شعب اخذ رای هم باید متناسب با این مشارکت پیش‌بینی می‌شد و بنابراین تعداد صندوق‌های سیار بیشتر می‌بود. به‌ویژه باید در نظر داشته باشیم روز جمعه علاوه بر ریاست جمهوری ما انتخابات شوراهای شهر و روستا را هم داشتیم که برای رای دادن وقت بیشتری می‌گرفت. به نظرم وزارت کشور باید حداقل 50درصد صندوق، بیشتر از صندوق‌های روز جمعه فراهم می‌کرد. اگر وزارت کشور این مسئله را پیش‌بینی می‌کرد مردم می‌توانستند به راحتی در طول روز رای دهند و ازدحام آخر شب اتفاق نمی‌افتاد. این هم که بعد از ساعت 12 رای‌گیری نشده بی‌سابقه و جدید است.

به نظرتان اگر مسائلی را که شما به آن اشاره کردید وزارت کشور در نظر می‌گرفت در نتیجه انتخابات تغییری حاصل می‌شد؟ چون در این مورد دو نگاه وجود دارد. بخشی از افکار عمومی معتقد است رای‌هایی که در ساعات پایانی روز جمعه به صندوق انداخته می‌شد به سود آقای روحانی بود. در مقابل هم این نگاه وجود دارد که حامیان رئیسی هم در صف‌های طولانی شب رای‌گیری دردسر داشتند. 

گزارش‌هایی که در شب رای‌گیری داده می‌شد حاکی از این بود که افراد زیادی از ساعت12 از رای دادن محروم شدند. این مسئله منحصر به تهران هم نبود و در شهرهای بزرگ هم اتفاق افتاد. به نظرم اگر این اتفاقات نمی‌افتاد و تعداد شعب رای‌گیری بیشتر بود، هم میزان مشارکت افزایش پیدا می‌کرد. در نتیجه میزان آرای نامزدها به نسبت 57 و 38درصد افزایش پیدا می‌کرد که در این صورت تعداد آرای آقای روحانی هم بالاتر از 23 و نیم میلیون نفر می‌رفت.

مسئولان در این دوره اصرار داشتند که انتخابات باید در یک روز برگزار شود. آیا نمی‌شود تدبیری اتخاذ کرد که انتخابات با این میزان مشارکت در دو روز برگزار شود؟

رای‌گیری باید طبق قانون در یک روز باشد. در همه جای دنیا هم وضع به همین منوال است. در نظر داشته باشید که اگر شعبه‌های رای‌گیری به تعداد لازم باشد رای‌گیری هر کس بیشتر از نیم ساعت یا 45 دقیقه طول نمی‌کشد. اگر تمهیدات فراهم باشد انتخابات در 8 یا 9 ساعت برگزار می‌شود و برای بعضی از شعبه‌ها که شلوغ‌تر می‌شود زمان برگزاری انتخابات را می‌توان تمدید کرد، به گونه‌ای که انتخابات تا ساعت 12 به پایان برسد. به نظرم این اتفاق شدنی است و اصلا نیازی نیست که انتخابات را در دو روز برگزار کرد. 

بخشی از مردم از روند رای‌گیری هم گلایه داشتند و می‌گفتند روند رای‌گیری کند بوده است. این انتقاد را وارد می‌دانید؟

سرعت پایین انتخابات به خاطر این بود که در یک روز دو انتخابات برگزار شد. مخصوصا اینکه مردم برای انتخابات شوراها باید به تعداد بیشتری رای می‌دادند. بخشی از کند بودن روند برگزاری هم به این برمی‌گردد که مشخصات و کد ملی هرکدام از رای‌دهندگان باید در سیستم وزارت کشور ثبت می‌شد که تقریبا در همه شعبه‌ها تعبیه شده بود. شاید می‌شد این مسئله با تجهیزات پیشرفته‌تری برطرف شود، اما باز هم معتقدم با افزایش شعب سرعت رای‌گیری افزایش پیدا می‌کرد. 

در مجموع عملکرد وزارت کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آقای رحمانی فضلی به جز این انتخابات، انتخابات سال 94 را هم برگزار کرده بود. 

به نظر من میانگین عملکرد وزارت کشور در بحث انتخابات چهار سال گذشته مورد قبول و مثبت است. اما در پیش‌بینی افزایش میزان مشارکت در انتخابات روز جمعه انتقاد به وزارت کشور وارد است. همچنین درباره عملکرد کلی وزارت کشور به خصوص در بحث مدیریت سیاسی که همتراز کابینه دولت و مطالبات مردم نبوده در جای دیگری باید بحث کرد.