«دوم خرداد یک استثنا بود،استثنایی که امکان دارد در آینده به اشکال نوینی خود را بروز دهد و همه را بار دیگر غافلگیر کند.»این جمله را دو سال قبل سعید حجاریان در سالگرد دوم خرداد برای دانشجویان بیان کرده بود. اتفاق خوشایندی که در خاطره جمعی عموم ما همچنان باقی مانده است.«رقابت»،«مشارکت»و«شگفتی‌ساز بودن نتیجه» از مهم‌ترین ویژگی های دوم خرداد 76 بود. همان شگفتی که مردم را برای شادی در هر دو انتخابات به خیابان آورد. 

این اتفاقی بود که بیست سال بعد در 29 اردیبهشت 96 باشکلی نوین باز تولید شد. حجاریان درست گفته بود.«دوم خرداد استثنا» بود که اگرچه هرگز نمی تواند تبدیل به قاعده شود،اما درعین حال قابلیت تکرار آن درابعاد مختلف وجود دارد.رقابتی آغاز شده از دوم خرداد

ازدوم خرداد 76 به بعد بود که صندوق رای به یک رقابت تمام عیار تبديل شد.رقابتی که تا ثانیه های آخر ادامه دارد و خواب را از چشمان همه، حتی تا پایان لحظه شمارش آرا ربود. این ویژگی ها در انتخابات دوازدهم به روشنی دیده می شد. اگر در تهران و شهرهاي بزرگ، صندوق‌هاي راي تعطيل نشده بود، شاهد خلق حماسه‌اي بزرگ‌تر از تمام راي‌گيري‌هاي تاريخ ايران بوديم.شايد كار راي‌گيري به صبح شنبه نيز كشيده مي‌شد و فاصله راي روحاني با نفر بعدي آنچنان رقم مي‌خورد كه هرگز قابل تكرار نبود.سونامی رای حسن روحانی در دور دوم یک سونامی واقعی بود. نه از آن دست که هر روز تیتر رسانه های رقیب در 92 و 96 بود. اگرچه بعد از دوم خرداد،رقابت دو به دو در انتخابات های 84 و 88 تکرار شد، اما نتیجه هیچ کدام شباهتی به دوم خرداد نداشت.در انتخابات 92اصولگرایان با چند کاندیدا در مقابل روحانی قرار گرفتند و نتیجه انتخابات در مجموع آرا، همان رایی بود که حالا ابراهیم رئیسی در انتخابات 96 به آن دست پیدا کرده است. تنها تفاوت آن، تجمیع آراي آن‌ها در یک سبد بود که در سال 92 متفرق شد. اما تفاوت رای روحانی از 92 تا 96 بسیار است. ایده مرکزی حسن روحانی در انتخابات 92 یک طرح مشخص بود. او آمده بود تا تعامل و اعتدال را به‌خصوص در پرونده هسته ای که سرنوشت همه کشور به آن گره خورد بود، به اجرا در بیاورد. اما در سال 96 او به دنبال خیزش آرا و ایجاد امید در میان توده های مردمی رفت که می خواستند به نوعی تفکر خاص، «نه» بگویند. روحانی از آن،«نه» به افراط نام برد. ایده‌اي محوری که توانست در مرحله عمل هم به اجرا در بیاید. از این منظر نیز میان دوم خرداد و 29 اردیبهشت شباهت های بسیاری هست. دوم خرداد از این منظر یک خاطره خوش است که فریاد اعتراضی بود برای نفی خشونت و یک سبک زندگی. خیزش توده ها

هر دو رقیب روحانی (قالیباف و رئیسی) ایده مرکزی کمپین خود را حمایت از توده ها قرارداده بودند و تصور می کردند می‌توانند خیزش ایجاد کنند. همان زمان هم برخی اصلاح‌طلبان معتقد بودند باید به سمت گفتمان توده های محروم رفت و انتخابات دوم خرداد را در مقابل اقتصاد آزادی که دولت هاشمی پی گرفته بود، به پیروزی رساند. مصطفی تاج‌زاده اخیرا در گفت‌وگویی این موضوع را بیان كردکه آن زمان، میان دو طیف در درون اصلاح طلبان اختلاف نظر بود. یک طرف افرادی چون بهزاد نبوی قرارداشتند که معتقد بودند باید به سمت گفتمان طبقه محروم رفت و یک طرف کسانی چون تاج‌زاده بودند که با سیدمحمدخاتمی از وزارت ارشاد آمدند و به دنبال ساخت گفتمان آزادی و تقویت آن در توده های مردم بودند. تاج‌زاده به‌صراحت می گوید که بعد از انتخابات، بهزاد نبوی مشخصا می گوید که فکر نمی کرد ایده دوم خردادی آن‌ها به چنان پیروزی ای دست پیدا کند. اشتباهات تکراری افراطیون

روحاني نيز با همین رویکرد، کمپین انتخاباتي خودش را از دور دوم مناظره‌ها آغاز كرد. ميان مناظره اول تا مناظره دوم، هفته سختي براي دولت رقم خورد. حمله‌های سخت باعث بيداري حسن روحاني شد. مي‌گفتند: «روحاني باخت را قبول كرده»، «دستش در هنگام مناظره مي لرزد»، «از حملات قاليباف وحشت زده شده» و حرفي براي گفتن ندارد. اما ظاهرا او تا مناظره اول، رقابت را چندان جدي نگرفته بود. حسن روحاني كه در سه هفته پاياني ديديم، شخصيتي بود كه خود اصولگرايان ساختند و خودشان از دیدنش متعجب شدند.همان اشتباهات افراطی که در دوم خرداد 76 از سوی اصولگرایان انجام شد، در اردیبهشت 96 هم تکرار شد. اگر آن زمان در تهران، کارناوال عصر عاشورا برای تخریب چهره سیدمحمد خاتمی برپا کردند، این بار تخریب ها را به روستاها بردند و از سند 2030 وسیله ای برای حمله به روحانی ساختند. حملاتی که ماهيت آن‌ها یکسان بود.

باورمندی به آرا

از ویژگی های مهم 2 خرداد 76 باورمندی توده ها به تک رای‌هایشان بود. همان‌ها که حتی نسبت به صندوق رای اعتماد نداشتند اما با این وجود، تک تک رای هایشان را در دست گرفتند و پای صندوق رفتند تا قطره قطره هایی باشند که سیل به راه می اندازند. این همان اتفاقی بود که سه سال قبل هم شاهدش بودیم. مردمی که با چشمی نگران و باچشم ديگر امیدوار، ساعت های طولانی را در صف رای سپری کردند تا قطره هایی باشند برای پیوستن به دریایی بزرگ.تجدید پیوند پس از 20سال

دوم خرداد به خاطر میزان بالای مشارکت مردم نیز شهرت دارد. همان چیزی که باعث شد از آن با عنوان یک «حماسه» یاد شود. این ویژگی در انتخابات دوازدهم نيز وجود داشت. از طرف دیگر، این اولین مرتبه بعد از گذشت 19 سال از انقلاب اسلامی بود که هموطنان خارج از ایران احساس کردند باید با مردم داخل در یک همبستگی و اتحاد به پای صندوق رای بروند و در تعیین سرنوشت ایران مشارکت کنند. این اتفاق در انتخابات اخیر نیز دیده شد. سونامی حضور ایرانیان مقیم خارج، نه تنها مردم داخل بلکه دنیا را هم شگفت زده کرد. هموطنانی که کیلومترها مسافت را برای رسیدن به کنسولگری‌ها و سفارت خانه های ایران با صرف هزینه های زیاد طی کردند و ساعت ها در صف ایستادند تا نشان دهند، «ایران برای همه ایرانیان» شعاری نیست که فراموش شود. سونامی دوم خرداد قابل بازآفرینی است؛ این را ما این روزها آشكارا تجربه کردیم.