قدرت‌های غربی با تحمیل تحریم‌های هوشمند در پی زمینگیر کردن اقتصاد کشورمان بودند و قاعدتا بخش انرژی و خصوصا صنعت نفت و گاز کشورمان به عنوان شریان اصلی اقتصاد ایران در اولویت آنها برای بردن این جنگ اقتصادی قرار گرفته بود، اما این مسیر بعد از مذاکرات موفق بین‌المللی و دست‌یابی به توافق هسته‌ای و سند برجام متوقف و اقتصاد کشورمان و از جمله صنعت نفت و گاز نجات یافت و در مسیر پیشرفت قرار گرفت.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، هرچند منتقدان با تکیه‌بر مضرات وابسته بودن به اقتصاد تک‌محصولی سعی دارند دستاوردهای دولت در حوزه صنعت نفت و گاز را کم‌رنگ جلوه دهند، اما بر کسی پوشیده نیست، این صنعت پیشران اقتصاد کشورمان است و قاعدتاً نمی‌توان تولید نفت را به بهانه اینکه بودجه سالانه باید وابستگی‌اش به نفت کاهش یابد؛ متوقف کرد. این مهم به‌درستی باظرافت خاص در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هم مورد تأکید قرارگرفته و دربند ۱۴ این سیاست‌ها تأکید شده است: «افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به‌منظور اثرگذاری در بازار جهانی نفت و گاز و تأکید بر حفظ و توسعه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز، به‌ویژه در میدان‌ها مشترک.» باید موردتوجه قرار بگیرد. دولت یازدهم در این حوزه کارنامه‌ای موفق از خود برجا گذاشته است به‌طوری‌که در بازار اشباع‌شده نفت توانست بسیار زودتر از زمانی که پیش‌بینی می‌شد، سهم ازدست‌رفته ایران در بازار نفت را پس گرفته و میزان صادرات و تولید نفت به سطح پیش از تحریم‌ها افزایش دهد.
فرشاد مؤمنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی دراین‌باره به پایگاه اطلاع‌رسانی دولت می‌گوید: «سال‌های متمادی از نفت به‌عنوان بلای اقتصاد نامبرده شده است، اما این دیدگاه به نظر من درست نیست. نفرین منابع تنها زمانی می‌تواند درست باشد که ماندانیم از آن چگونه استفاده کنیم. معلوم است که یکی از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های مهم اقتصادی کشورمان بخش نفت و گاز و انرژی است و به دست آمدن هر نوع پیشرفت در تولید در این بخش‌ها قابل‌تقدیر است. آنچه باید موردتوجه باشد نحوه مصرف درآمدهای حاصله است که بحثی جدا است. بنابراین بازپس‌گیری سهم کشور در بازار نفت یکی از دستاوردهای مهم دولت یازدهم است.»
آثار مثبت افزایش صادرات نفتی و گازی بر اقتصاد
موفقت دولت یازدهم در حوزه نفت و گاز باعث شده است که درآمدهای ارزی کشورمان به شکل قابل‌توجهی افزایش یابد و باید از منتقدان پرسید اگر در شرایط فعلی از این درآمدها محروم بودیم، اقتصاد کشورمان چه وضعیتی داشت؟ حسین امیری خامکانی، سخنگوی کمیسیون انرژی با اشاره به تأثیر مثبت افزایش میزان صادرات نفت بر صنایع میان دست، تولید و همچنین حفظ چاه‌های نفت کشور به‌خصوص میدان‌ها مشترک نفتی و گازی، معتقد است: «باید تلاش کنیم سهم کشور را از میدان‌ها مشترک نفتی استخراج‌کنیم و همچنین ما در شرایط بالادست نفت، نیاز به سرمایه‌گذاری داریم. برای پیشرفت و ارتقاء صنعت نفت دو منبع وجود دارد، منبع اصلی و اولیه آنکه داخلی است و منبع دیگر سرمایه‌گذاری‌های خارجی است.»
قاعدتاً یکی از مهم‌ترین منابع داخلی برای کمک به بخش‌های صنعتی و تولیدی و کشاورزی کشورمان استفاده صحیح و درست از ظرفیت‌های تولیدی کشورمان در صنعت نفت و گاز است. از سوی دیگر برای توسعه صنعت نفت هم به منابع مالی نیاز است و با توجه به دیپلماسی نفتی دولت یازدهم امیدهایی در کشور به وجود آمده که سرمایه‌گذاری‌های خارجی بیشتر شود و همین‌طور برخی کشورها که ایران را ترک کرده‌اند دوباره سرمایه‌گذاری خود را در صنعت نفت ایران از سر بگیرند.
دولت یازدهم همچنین با تغییراتی که در حوزه بودجه‌ریزی کشور انجام داد، موفق شد سهم نفت در بودجه سالانه در حد بسیار بالایی کاهش دهد به‌طوری‌که میزان وابستگی از حدود ۷۰ درصد در دوره‌های قبلی در دولت یازدهم به‌صورت متوسط به حدود ۳۰ درصد کاهش‌یافته است که نشان‌دهنده جهت‌گیری منطقی سیاست‌های اقتصادی در استفاده از درآمدهای نفتی برای تقویت بخش‌های زیربنایی است و این موفقیت هم در حالی به‌دست‌آمده که قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش‌یافته است.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس دراین‌باره با بیان اینکه ایران کشوری غنی از ذخایر نفتی و گازی است بر این باور است: «فازهای مختلفی مثل پارس جنوبی در مدار تولید و صادرات قرارگرفته است که قطعاً امسال و سال آینده افزایش تولید خواهیم داشت که می‌توان در این راستا صادرات گاز را نیز افزایش داد، البته می‌توان نفت و گاز را تبدیل به یک ارزش‌افزوده کرد که این بیشتر مدنظر ماست و این مستلزم آن است که منابعی در اختیار داشته باشیم تا از محل فروش نفت و گاز پالایشگاه و پتروشیمی احداث کرده و نفت و گاز را تبدیل به ارزش‌افزوده کنیم.»
اصلاح الگوی قراردادهای نفتی
دولت در حوزه تأمین منابع موردنیاز برای توسعه صنعت نفت هم موفق عمل کرده است و عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه دراین‌باره با بیان اینکه در حال حاضر ۸۰ میلیارد دلار قرارداد خارجی در حال مذاکره است، گفت: «معطلی آن نیز به این خاطر است که روی آی پی سی باید اجماع ملی انجام بگیرد.» دولت با طراحی مدل جدید قراردادهای نفتی در حال برطرف کردن موانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی دراین‌باره با بیان اینکه مدل قراردادهای نفتی بیع متقابل نیاز به تغییرات جدی داشت و برای توسعه صنایع نفت و گاز کشورمان باید به سمت طراحی مدل‌های نوین که جذابیت لازم را داشته باشد میرفتیم و درنهایت این قراردادها تحت عنوان IPC طراحی و تصویب شد که می‌توان گفت قراردادهای مناسبی برای دست‌یابی به اهداف توسعهای در این صنعت است، به پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، می‌گوید: «آنچه در مورد این مدل قراردادی باید موردتوجه باشد این است که IPC درواقع یک الگو قراردادی است و قراردادهای نهایی در مذاکرات نهایی با شرکت‌های طرف قرارداد به دست می‌آید. به این معنی که ممکن است قراردادی که با یک شرکت خارجی بر اساس این مدل بسته‌شده با قراردادی دیگر با شرکتی دیگر بر اساس همین مدل تااندازه‌ای متفاوت باشد. درواقع IPC یک الگو و چهارچوب است و ما به دلیل قدیمی بودن و غیر جذاب بودن مدل‌های قراردادی قبلی به طراحی آن نیاز داشتیم.»
نرسی قربان با اشاره بااینکه آنچه در حال حاضر در حوزه نفت و گاز کشورمان باید موردتوجه همه دستاندرکاران باشد، نیاز این حوزه به توسعه است، می‌افزاید: «این مدل‌های قراردادی با انعطاف‌پذیری که دارد می‌تواند زمینه جذب سرمایه و تکنولوژی را فراهم کند و این همان چیزی است که ما برای توسعه این صنعت به آن نیاز داریم.»
دیپلماسی قوی نفتی
دیپلماسی انرژی کشورمان هم در دولت یازدهم شانه‌به‌شانه بخش‌های تولیدی توانسته موفق عمل کند به‌طوری‌که بعد از مذاکرات که با اعضای اوپک انجام شد، بدون افزایش تولید بر اساس گفته‌های کارشناسان روزانه ۲۸ میلیون دلار به درآمدهای ارزی کشورمان افزوده است.
بهروز بیک‌علیزاده، سرپرست مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت روز گذشته در همایش «اقتصاد مقاومتی و برجام» با بیان اینکه هم‌زمان با آغاز تحریم‌های نفتی ایران، عربستان به آمریکایی‌ها وعده داده بود که قیمت نفت را آن‌قدر پایین بیاورد که ایران با مشکلات متعدد اقتصادی روبرو شود، گفت: «عربستانی‌ها با ادعای مقابله با شیل‌اویل، اقدام به کاهش قیمت نفت کرده‌اند، اما این تاکتیک آنها نه‌تنها جواب نداد، بلکه در طول دوران قیمت سقوط نفت، تولید روزانه شیل‌اویل‌ها ۶۰۰ هزار بشکه افزایش‌یافته است.»
سرپرست مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت با اعلام اینکه سال گذشته به دلیل افزایش تولید شیل‌اویل‌ها، حدود ۳۰۰ هزار بشکه نفت از بازار خارج شد، گفت: «اما فشار کاهش قیمت نفت بیش از آنکه بر روی ایران باشد، بر روی عربستان بود به‌طوری‌که حجم ذخایر ارزی عربستان سعودی از ۷۰۰ میلیارد دلار به ۴۰۰ میلیارد دلار کاهش یافت و پیش‌بینی می‌شد اگر روند کاهش قیمت نفت ادامه می‌یافت، حجم ذخایر ارزی عربستان تا چهار سال آینده به صفر می‌رسید.»
وی با بیان اینکه در طول سه سال گذشته ایران هیچ‌گاه زیر بار زورگویی‌های برخی از کشورهای عضو اوپک نرفت و به‌عنوان نمونه طرح «فریز» نفتی با شکست روبرو شد، بیان کرد: «پس از لغو تحریم‌ها در دو مرحله تولید نفت ایران حدود یک‌میلیون بشکه افزایش یافت و به دنبال آن هستیم که حجم تولید نفت ایران را به دنبال پیش از اعمال تحریم‌ها افزایش دهیم.»
سرپرست مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت در ادامه با اعلام اینکه بالاترین میزان تولید نفت ایران در ژوئن ۲۰۰۵ میلادی به میزان ۳ میلیون و ۹۷۵ هزار بشکه به ثبت رسیده است، افزود: «ایران فعلاً به دنبال پیوستن به‌نظام سهمیه‌بندی اوپک نیست و باید تولید نفت ایران به‌پیش از دوران تحریم‌ها بازگردد.»
وی همچنین با اشاره به پایبندی ۸۵ درصدی کشورهای غیر عضو اوپک به کاهش تولید نفت خاطرنشان کرد: «با اجرای طرح کاهش تولید نفت اوپک و افزایش قیمت‌ها در بازار، درآمد فروش روزانه نفت ایران بدون ایجاد یک بشکه افزایش ظرفیت تولید، حدود ۲۸ میلیون دلار افزایش‌یافته است.»
افزایش تولید گاز
بر کسی پوشیده نیست که ثبات بازار ارز در سایه افزایش درآمدهای صادرات نفت به‌دست‌آمده است و از سوی دیگر شاهد افزایش تولید گاز هم هستیم و بر اساس اعلام مدیرعامل شرکت ملی گاز صادرات گاز کشورمان از سال آینده شروع خواهد شد.
حمیدرضا عراقی در همایش برجام و اقتصاد مقاومتی با تشریح دستاوردهای برجام گفت: «در دوران تحریم کشتی‌ها به علت تحریم و مشکلات بیمه‌ای امکان ورود به بنادر کشور را نداشتند و بنابراین هزینه صادرات بالا می‌رفت.»
وی به نقش برجام در افزایش تولید گاز کشور اشاره کرد و ادامه داد: «اکنون تولید گاز ما در پارس جنوبی به قطر نزدیک شده که امکان دارد تا پایان امسال از تولید قطر نیز فراتر برود.»
معاون وزیر نفت با بیان اینکه اگر برجام نبود میزان تولید نفت کاهش قابل‌توجهی می‌یافت، گفت: «سؤال این است که اگر میزان صادرات نفت کاهش می‌یافت آیا نرخ ارز به همین میزان فعلی بود یا بسیار بالاتر می‌رفت. به علت افزایش صادرات نفت پس از اجرای برجام و افزایش درآمدها، نرخ ارز تثبیت شد و بدین ترتیب امکان اجرای طرح‌ها در شرایط با ثبات فراهم شد.»
عراقی از آغاز صادرات گاز به بصره عراق از سال آینده خبر داد و با اشاره به قطع گاز ترکمنستان به ایران گفت: «در آن موضوع، بسیار مقتدرانه عمل کردیم زیرا تولید گاز ما به‌اندازه‌ای رسیده بود که توانستیم از موضع قدرت صحبت کنیم. به گفته عراقی در سال ۸۶ ترکمنستان صادرات گاز به ایران را متوقف کرد اما به دلیل اینکه تولید ما کافی نبود، ناچار شدیم زیاده‌خواهی آنها برای افزایش ۹ برابری قیمت گاز را بپذیریم. اما امسال، با توجه به افزایش تولید گاز، قیمت پیشنهادی آنها را نپذیرفتیم و بر مواضع خود ایستادگی کردیم.
افزایش تولید نفت و بازپس‌گیری سهم کشور در بازارهای جهانی یکی از دستاوردهای مهم دولت است که به باور کارشناسان می‌تواند زمینه‌های توسعه و تحرک بیشتر در بقیه بخش‌های اقتصادی کشورمان را هم در پی داشته باشد.
نظراتی كه حاوی توهین و مغایر قوانین کشور باشد منتشر نمی شود
لطفا از نوشتن نظرات خود به صورت حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید
