عده ای همواره در صدد القای این نکته بوده اند که هاشمی در مقاطع مهمی از عمر خود، رویکرد محافظه کارانه در قبال مسایل داشته و از ورود به مباحث چالشی پر هیز می کرده و به قول عامیانه به طریقی راه می پیموده که نه سیخ بسوزد نه کباب!، آنان اعتدال هاشمی را اینگونه تفسیر و تعبیر می کنند.
«اعتدال» از زمره واژگانی است که تفاسیر و تعابیر بسیط و فراوانی از آن می شود و رفتارورزی های مختلفی بر آن مترتب می گردد.
 
به گزارش روز نو؛ در این میان مهم ترین آسیب و بلیه ای که متوجه گفتمان اعتدال و رویکردهای اعتدالی است، همسو گرفتن آن با محافظه کاری و پرهیز از کنش و واکنش های بهنگام و سنجیده و عمل گرایانه در مواجهه با رویدادها و اتفاقات جاری و ساری است.
 
اعتدال با تندروی و رویکردهای هیجانی و غیر حساب شده هیچ نسبت و قرابتی ندارد و در نقطه مقابل آن تعریف می شود اما این بدان معنی نیست که اعتدال را با کندروی و  عدم ورود به مباحث حیاتی و تعیین کننده و فقدان کنش های معقول و گاه به وقت لزوم مقتدرانه، همسان بگیریم.
 
آیت الله هاشمی رفسنجانی که این روزها همزمان با درگذشت وی از تعابیری چون استوانه اعتدال و یا پدر معنوی جریان اعتدال در عرصه سیاست ورزی معاصر ایرانی از او یاد می شود، نمونه بارز اعتدال ورزی بدور از محافظه کاری و مصلحت اندیشی های بدور از نقش آفرینی موثر در فضای سیاسی بود.
 
عده ای همواره در صدد القای این نکته بوده اند که هاشمی در مقاطع مهمی از عمر خود، رویکرد محافظه کارانه در قبال مسایل داشته و از ورود به مباحث چالشی پر هیز می کرده و به قول عامیانه به طریقی راه می پیموده که نه سیخ بسوزد نه کباب!، آنان اعتدال هاشمی را اینگونه تفسیر و تعبیر می کنند.
 
حال آنکه هیچ فردی در تاریخ سیاسی معاصر همانند هاشمی با انتقادات تند و گزنده و حملات و هجمه ها از این سو و آن کرانه سپهر سیاسی روبرو نبوده و چگونه می شود فردی خود را از ورود به تلاطم ها نهی و رویه محافظه کارانه در پیش بگیرد و تا این حد آماج حملات و هجمه ها باشد؟
 
هاشمی که دردوران مبارزات بی محابا و بدون هیچ تعاملی در برابر استبداد زمانه ایستاد و شکنجه ها دید و لحظه ای پا پس نکشید، چگونه می تواند عافیت جو و مصلحت اندیش با این روایت باشد؟
 
هاشمی که در دوران جنگ در محور آن حضور داشته و در سخت ترین شرایط پیشنهاد صلح می دهد، چگونه می تواند محافظه کار باشد؟
 
هاشمی که بیش و پیش از هر فردی در تاریخ جمهوری اسلامی و به رغم همه تلاطم ها و فراز و نشیب های متصور بر آن، خود را به بوته رای و نظر مردم می سپارد و فرش و عرش بسیاری می بیند، چگونه می تواند اعتدالی با خوانش محافظه کار باشد؟!
 
هاشمی که علیرغم همه هجمه ها و حملات نظرات خود را بی توجه بهواکنش های مخالفان و موافقان در تمامی این سال ها ابراز داشته و از آنچه درست می دانسته کوتاه نیامده، چگونه می تواند مصلحت اندیش باشد؟
 
اعتدای که هاشمی به حق استوانه آن خوانده می شود، با محافظه کاری هیچ نسبت و قرابتی ندارد، اعتدال هاشمی یعنی پرهیز از اقدامات جنجالی و هیجانی، دوری جویی از واکنش های غیر حساب شده و بدور از عقلانیت و تدبیر.
 
اعتدال هاشمی در برابر فضای احساسی و کنش های هیجانی شاید تعبیر به محافظه کاری شود اما واقعیت آنست که او می دانست کجا و چگونه سخن بگوید، او می دانست که دوای درد سیاست ورزی ایرانی تب های تند و شعارهای پر طمطراق نیست و جز با عمل گرایی عقلانی نمی توان گره ها را گشود اینگونه بود که او در فضای سیاسی کشور ما آقای خاص شد و نام اش خواهد ماند.
 
در این میان نکته مهم و حیاتی آنست که هاشمی را آنگونه که بوده ببینیم و واکنش هایش را در ظرف زمانی و مکانی وقایع بسنجیم و مورد مداقه قرار دهیم، آنگاه رهیافت خوبی برای اعتدال ورزی در سپهر سیاست ایرانی به دست خواهیم آورد. 

*خرداد