در میان دو کشور ایران و آمریکا که در 37سال گذشته دشمنی و قطع کامل روابط سیاسی برقرار بوده است، همواره نوع برداشت و تلقی رهبران سیاسی و مسئولان اجرایی دو کشور، برای مخاطبان دنیای سیاست جذاب بوده است.
به گزارش روز نو؛ جمهوری اسلامی ایران که برآمده از انقلابی ضد آمریکایی بوده است، هم در ذات و هم در عمل به کشوری مخالف سیاستهای این کشور در قرن اخیر، به خصوص در منطقه خاورمیانه تبدیل شد. از آن سر نیز حکومت آمریکا در سالهای پس از انقلاب نیز به شیوههای مختلف تلاش کرد که ایران را تحت فشار قرار دهد، از همراهی با صدام در تجاوز به خاک ایران تا ساماندهی تحریمهای اقتصادی در نزدیک به چهار دهه اخیر همه اقداماتی بود که حکومت آمریکا فارغ از این که چه کسی رئیس جمهور و کدام حزب بر سر کار است، درباره ایران اعمال کرد.
در میان این دشمنی دیرینه اما نظر مردان سیاسی دو کشور درباره همدیگر، همواره برای تحلیلگران و فعالان رسانه جذاب و توجه برانگیز بوده است.
پس از انتشار کتاب «دیپلماسی» به قلم «هنری کیسینجر» وزیر خارجه اسبق آمریکا که با عبارت «تقدیم به دشمن قابل احترامم؛ محمدجواد ظریف» به این دیپلمات ایرانی و وزیر خارجه فعلی ایران تقدیم شد، مشخص شد که برخی از دیپلماتها نمیتوانند به راحتی ار کنار صفات مثبت دشمنان خود، بگذرند. به خصوص که در این مورد خاص محمدجواد ظریف مهارتهای قابل احترام خود را به رخ جهانیان کشید و البته توافقی مهم با برخی از دشمنان دیرینه ایران را نیز رقم زد.
با درگذشت آیتالله هاشمی رفسنجانی رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس جمهور و رئیس مجلس خبرگان و در چند دهه گذشته، نقش ایشان در جمهوری اسلامی و تعامل با جهان خارج مورد توجه برخی محافل سیاسی و رسانهای جهان از جمله کشور آمریکا نیز قرار گرفت.
«اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور اسبق ایران یکی از تاثیرگذارترین شخصیتها در ایران از زمان انقلاب اسلامی و نیروی پیش برنده برای اصلاحات بود»، «رفسنجانی شخصیتی تاثیرگذار در سیاست ایران بود»، «اکبر هاشمی رفسنجانی رئیسجمهور اسبق ایران سیاستمداری برجسته بود که اغلب در سیاست پر آشوب و التهاب این کشور، نقش مهمی ایفا میکرد»، «درگذشت رفسنجانی، سبب کنار رفتن یک صدای تاثیرگذار در ایران شد» و مطالبی از این قبیل در رسانههای امریکایی درباره این شخصیت تاثیرگذار ایران منتشر شد، اگرچه برخی از این رسانهها مخالفت خود با آیتالله هاشمی را پنهان
نکردند.
برخی از مقامات دولت فعلی آمریکا نیز به درگذشت آیتالله هاشمی واکنش نشان دادند و ضمن تمجید شخصیت ایشان به مردم ایران تسلیت گفتند. یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا یک روز پس از درگذشت ایشان با انتشار بیانیهای درگذشت وی را به خانواده و عزیزانش تسلیت گفت. این مقام آمریکایی در بیانیه خود آیتالله هاشمی را چهرهای برجسته در تاریخ معاصر ایران خواند.
اما بدون تردید مردان محوری سیاست خارجی و دیپلماسی امریکا نگاه عمیقتری به تحولات دارند و نگرش آنها درباره اشخاص و چهرههای سیاسی بسیار حایز اهمیت است. در این میان تمجید یکی از کلیدیترین این افراد، از آیتالله هاشمی رفسنجانی در روز گذشته جالب به نظر میرسد. گری سیک، مشاور امنیت ملی دولت ریگان و کارتر در این باره به اظهار نظر پرداخت.
این چهره مشهور دیپلماسی امریکا در وبسایت «لوبلاگ» درباره ویژگیهای آیتالله هاشمی رفسنجانی نوشت: اول از همه آیتالله رفسنجانی به واقع یک عملگرا بود. او معتقد بود که ایران تنها زمانی میتواند بقا داشته باشد که با جهان تعامل کند. هرگز نباید نسبت به ازخودگذشتگی او برای سیستم انقلابی ایران شک داشت.
وی با ادبیات خاص خود نوشت: او یک تاجر بود و راه حلهای او همیشه به توافق ختم میشد. تلاش او برای نزدیکی ایران و آمریکا پیشنهاداتی بود که به سختی میتوانستند از آن بگذرند. مانند ماجرای کونکو یا مبادله زندانیها در زمان بوش. با این حال آمریکا این پیشنهاد را رد کرد.
گری سیک ادامه داد: رفسنجانی یک شخصیت پشت پرده بود. او راحت نبود که از پشت پرده بیرون بیاید و مستقیما بازی کند. درعوض او درسایه به چینش اتفاقات دست میزد.
رئیس امنیت ملی دولتهای اسبق امریکا با اشاره به شیوه سیاستورزی آیتالله هاشمی در دودهه گذشته و نزدیکی ایشان به اردوگاه اصلاحطلبی نوشت: مردم در غرب او را به اصلاحطلبی میشناختند و به نظر میرسد این تعریف درست باشد. اما او ترجیح میداد که عقب بنشیند. این البته بدان دلیل نبود که شجاعت لازم را نداشت.
گری سیک در تحلیلی درباره نقش محوری این سیاستمدار کهنهکار در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 که به انتخاب حسن روحانی منجر شد، نوشت: انتخابات استراتژیک در سال 2013 یک تاکتیک هوشمندانه و کلاسیک از سوی رفسنجانی بود. این با توجه به همه صحبتها و زبان بدن اوست. رفسنجانی یک بازیگر پشت پرده ماند و اظهار نظرات او همیشه مهم بود.
وی افزود: برخلاف برخی همکاران من، حدس من این است که درگذشت هاشمی تاثیر بسیارکمی بر تحولات ایران داشته باشد. اگر من هم جای روحانی بودم حتما از اینکه حامی به این بزرگی را از میان انقلابیون اصلی از دست دادم، ناراحت بودم. از همه اینها گذشته میانهروها به همه نیروهایشان همزمان نیاز دارند.
گری سیک در ادامه به وضعیت انتخابات سال آینده و موقعیت حسن روحانی در غیاب آیتالله هاشمی پرداخت و نوشت: با این حال نتیجه انتخابات آتی به توانایی روحانی برای قانع کردن ایرانیها در اجرای درست برجام و قابلیتش برای تامین منابع ایرانیها بستگی دارد. اینکه رفسنجانی پشت او باشد یا نه بیشک تاثیرات خودش را داشت، اما موضوع فوقالذکر هم تاثیرگذار است.
او درپایان با تجلیل از ایشان نوشت: رفسنجانی بیشک یکی از شخصیتها و ارکان دوران انقلاب بود. جایگاه او در تاریخ به ایران گره خورده است. روحش شاد.
*همدلي