خصومت عمومی مداوم میان آیت الله هاشمی رفسنجانی و آیت اله مصباح یزدی نشان از آن دارد که برخورد میان میانه روها و تندروها بر سر ماهیت جمهوری اسلامی ایران به مراتب بیش از آن چیزی است که پیش از این تصور می شد.

به گزارش سايت روزنو، «الماینتور» با انتشار گزارشی اشاره می کند که ایت الله هاشمی و آیت الله مصباح یزدی دو تن از برحسته ترین چهره ها در سیاست ایران با یکدیگر اختلافات دیرینه ای دارند. این سایت می نویسد:«اولی به اردوگاه اعتدالیون وابستگی دارد و دومی پدرخوانده تندروها محسوب می شود. حسن روحانی رییس جمهوری ایران همراه و همدم قدیمی آیت الله هاشمی بوده است این در حالیست که آیت الله مصباح یزدی در انتخابات از سعید جلیلی در سال ۲۰۱۳ میلادی حمایت کرده بود و پیش از آن نیز از محمود احمدی نژاد رییس جمهوری پیشین حمایت کرده بود».

المانیتور در ادامه می افزاید:«در اخرین نمونه از این رقابت طولانی مدت ایت الله هاشمی اظهاراتش در اوایل این ماه باعث ایجاد جنجال شد زمانی که او به طور غیر مستقیم ایت الله مصباح را به عنوان دشمن دولت قلمداد کرد. 

او بدون نامبردن نام رقیب خود در تاریخ سوم دسامبر گفت که برخی از دشمنان امام در درون مراکز حساس قدرت در ظاهر دوست نفوذ کرده اند. رویارویی میان آیت الله هاشمی و مصباح در انتخابات پارلمانی و خبرگان در فوریه نیز گرم شده بود. در آن زمان ایت هاشمی با اظهارات خود از نامزد اصلاح طلبان حمایت کرده بود او هم چنین باعث شد تا ایت الله مصباح نتواند رای کافی را در مجلس خبرگان که وظیفه اش نظارت بر عملکرد رهبری است بیاورد. ریشه اختلافات میان این دو چهره را می توان در لابلای سخنان و خاطرات آنان یافت».

المانیتور اشاره می کند که در تاریخ ۱۶ سپتامبر سال ۲۰۱۴ میلادی ایت الله هاشمی از رویدادی ناشناخته در تاریخ سیاسی ایران افشاگری کرد او برای اولین بار در محافل عمومی از برگزاری جلسه ای در چهار دهه پیش سخن گفت او اظهار کرد که به خانه ایت الله قدوسی همراه با ایت الله خامنه ای رفته بود. او اشاره کرده بود که این شخص (ایت الله مصباح) هم انجا بود در زمان صحبت سعی کرده بودند تا ایت الله مصباح را به ادامه مبارزه متقاعد کنند. او (ایت الله مصباح) به روایت ایت الله هاشمی گفته بود که مبارزه با شاه حرام است. ایت الله خامنه ای از او پرسید که استدلال شما چیست و ایت الله مصباح پاسخ داده بود که مبارزه در کنار مجاهدین خلق و چپ ها حرام است.

 ایت الله هاشمی در پایان گفته بود که ایت الله خامنه ای با تلخی پاسخ داده بودند که اگر شما تمایلی به مبارزه ندارید مبارزه نکنید اما به مبارزه با این نوع کلمات اسیب نرسانید. یک روز پس از آن در تاریخ ۱۷ سپتامبر وب سایت ایت الله مصباح روایت خود را از جلسه بحث برانگیز آن روز مورد نظر ایت الله هاشمی منتشر کرد که در آن گفته شده بود که آیت الله هاشمی در جلسه گفته بودند که باید اتحاد علیه شاه با مارکسیست ها تشکیل داد باید ائتلافی با همه گروه های ضد امپریالیست مانند مارکسیست ها، مجاهدین خلق آن زمان و حامیان علی شریعتی تشکیل داد و اختلافات را کنار گذاشت و تنها علیه امپریالیسم مبارزه کرد. 

در سایت آمده است که ایت الله مصباح پرسیده که شما دقیقا از من چه می خواهید و ایت الله هاشمی گفته است که از شما همکاری با مجاهدین خلق آن زمان را می خواهیم و او گفته بود که تا زمانی که نداند فردی برای اسلام کار می کند یا خیر حاضر به همکای با آن فرد نخواهد بود. در روایت آیت الله مصباح امده است که از اغاز تا پایان گفتگو ایت الله خامنه ای سکوت کرده بودند. در همان روز حمید روحانی از تحلیلگران و مورخان تندروها در مصاحبه ای با تسنیم اشاره کرده بود که اظهارات ایت الله هاشمی درباره اظهارات ایت الله مصباح یزدی درست نیست او گفته بود که یکی از اختلافات میان ایت الله مصباح  هاشمی درباره مجاهدین خلق آن زمان یا منافقین بوده است چرا که ایت الله مصباح حمایت از آنان را حرام می دانستد. پس از آن سید حسن خمینی نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نیز وارد منازعه شد. او به طور غیر مستقیم به اظهارات حمید روحانی حمله کرد و در سخنرانی ای گفت که نه انقلاب اسلامی و نه رهبران آن ارتجاعی نبودند. افراد ارتجاعی کسانی بودند که پیش از انقلاب مبارزه را حرام می دانستند».

المانیتور در ادامه می افزاید:«ایت الله مصباح خشم و کینه خود را از ایت الله هاشمی پنهان نمی کند. واقعیت آن است که اگرچه مجاهدین خلق یا منافقین امروز سازمانی غیر قانونی هستند اما در زمان پیش از انقلاب نیرویی مشروع در میان انقلابیون در نظر گرفته شده بودند و روابط زیادی با بسیاری از روحانیون سرشناس از جمله ایت الله طالقانی داشتند. 

پس از انقلاب اما انان با استفاده از شیوه هایی چون بمبگذاری های بی رویه غیر قانونی اعلام شدند و در نهایت در جریان جنگ هشت ساله ایران و عراق با صدام حسین همکاری کردند. واقعیت آن است که اختلافات میان ایت الله مصباح و ایت الله هاشمی به پیش از انقلاب محدود نمی شود آنان در اساس در تضاد با یکدیگر هستند و روایت متفاوتی از نیت بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران دارند. 

ایت الله مصباح باور دارد که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران باوری به عنصر جمهوریت نداشتند. او در ۲۵ فوریه سال ۲۰۱۴میلادی گفته بود کسانی که اظهارات امام در سخنرانی ها و کتاب های ایشان را دیده اند می دانند ایشان از واژه نظام اسلامی استفاده کرده است. امام از ارای مردم تنها برای متقاعد کردن سایر احزاب و جریانات برای همراه کردن آنان با ایده های خود استفاده می کردند. 

در مقابل ایت الله هاشمی نیز معتقد است که ایده های ایت الله مصباح در رویارویی با عنصر جمهوریت و جمهوري خواهی جمهوری اسلامی خطرناک است و به طور مداوم در برابر آن ایستاده و هشدار داده است. به گزارش روزنو،او در سخنرانی ای در جمع اتحادیه انجمن های اسلامی استان گلستان در تاریخ ۲۳ اکتبر سال ۲۰۱۲ میلادی اشاره کرده بود کسانی هستند که می خواهند مردم را خارج از صحنه سیاست قرار دهند و اعتقادی به رای انان ندارند.هر چند که هر دو این روحانیون مسن هستند اما از نظر سیاسی فعال می باشند و عناصری تربیت شده را در مکتب خود در قدرت دارند. در نتیجه دشمنی میان آن دو را باید بخشی از منازعه مهم و در جریان میان میانه رو ها و تندروها بر سر مولفه جمهوریت در درون جمهوری اسلامی قلمداد کرد».