به نظر می رسد پس از کودتای نافرجام اخیر، ترکیه به شدت تمایل دارد به روسیه نزدیک شود اما به نظر می رسد ایران نگرانی ای از این موضوع ندارد علت آن چیست ؟

 المانیتور با انتشار گزارشی تحلیلی درباره تحولات اخیر خاورمیانه می نویسد:"سیاست در خاورمیانه به شدت و سرعت در حال تغییر است. سیاست داخلی و خارجی ترکیه با سرعت پیش بینی ناپذیری در حال تغییر است. این تغییرات بدون شک بر روی ایران به عنوان کشور همسایه ترکیه نیز تاثیر گذار خواهد بود و برای تهران که یکی از قدرت های اصلی منطقه است بازتعریف روابط ترکیه با اسرائیل و روسیه و کاهش قدرت انکارا به عنوان یک بازیگر کلیدی در خاورمیانه و رقیب ایران امری حائز اهمیت خواهد بود. این روزها ایران خود را شریک استراتژیک روسیه در خاورمیانه می بیند. دو کشور از یک طرف در جنگ سوریه یعنی اسد حمایت می کنند. شعار نه شرقی نه غربی بخشی از سیاست خارجی ایران باقی مانده است اما واقعیت ان است که نزد دولت ایران روسیه همواره موقعیت بهتری در مقایسه با امریکا و دیگر کشورهای غربی داشته است و از این موقعیت بهره مند شده است. این ماه ایران برای اولین بار به روس ها اجازه داد تا از پایگاه هوایی همدان برای اقدام نظامی در سوریه استفاده کنند. این شاید نشانه ای از ارزوی تهران برای حفظ موقعیت محوری اش در سیاست منطقه ای باشد. در همین حال، اجازه ایران به روسیه برای استفاده از پایگاه می تواند پیامی به مخالفان موضع آن کشور در قبال سوریه از جمله به ترکیه باشد که در حال تلاش برای نزدیکی به روسیه است. در واقع، ایران می خواهد این پیام را منتقل کند که علیرغم آن که روسیه ممکن است با طرفین مختلف در جریان بحران سوریه صحبت کند از جمله با ترکیه و امریکا اما در نهایت این ایران است که شریک قابل اعتماد روس ها قلمداد می شود. البته ارائه چنین پیامی کار راحتی نخواهد بود چرا که برخی از نمایندگان مجلس در ایران با در اختیار گذاشتن پایگاه نظامی به بمب افکن های روسیه مخالفت کردند و این موضوع واکنشی منفی را نیز در افکار عمومی در ایران به همراه داشت. اگرچه ایران و روسیه از بشار اسد رییس جمهوری سوریه حمایت کرده اند اما خطوط قرمزشان کاملا با یکدیگر همپوشانی نداشته است. علی اکبر ولایتی مشاور سیاست خارجی مقام معظم رهعبری گفته بود که حفظ اسد خط قرمز ایران در سوریه است. در مقابل، خط قرمز روسیه لزوما حفظ اسد نیست. از این رو نزدیکی ترکیه و روسیه به یکدیگر و دوری انکارا از غرب می تواند باعث ایجاد نگرانی هایی در ایران درباره احتمال توافق پشت پرده روسی – ترکی بر سر سرنوشت اسد شود.  
 
به گزارش روز نو، "ناصر هادیان" استاد روابط بین المللی دانشگاه تهران درباره تاثیر تلاش برای کودتا در ترکیه بر روی اینده مسائل منطقه ای می گوید:"به طور عمده کودتا موقعیت ترکیه را در منطقه تضعیف کرده است. با این حال، اردوغان قدرت و جایگاهش را در درون مظام سیاسی ترکیه تقویت کرده است و در مقابل نقش ارتش محدودتر شده است. هادیان در ادامه اشاره می کند که قدرت انکارا برای ایفای نقش در خاورمیانه محدودتر از قبل خواهد شد. این موضوع به نفع ایران به عنوان بازیگری کلیدی خواهد بود. او معتقد است که ترکیه اکنون باید تمرکز بیش تری بر روی چالش های داخلی خود داشته باشد تا بتواند اینده را پیش بینی کند.  
 
هادیان اما باور دارد که با توجه به ماهیت امنیتی منطقه ایران درباره وضعیت امنیتی در ترکیه نگران است. او معتقد است که حمایت ایران از دولت قانونی ترکیه در زمان وقوع کودتا نیز بیانگر همین نگرانی بود.  
 
هادیان درباره پیامدهای منفی احتمالی نزدیکی ترکیه به روسیه برای ایران به عنوان متحد منطقه ای مسکو می گوید که بازی با حاصل جمع صفر باور ندارد و معتقد است که ایران نباید نگران این موضوع باشد. او معتقد است که نزدیکی روسیه و ترکیه می تواند بر تحولات سوریه تاثیر مثبتی بگذارد. او می گوید:"این احتمال وجود دارد که ترکیه مرزهای خود با سوریه را ببندد تا تسلیحات به معارضان سوریه مخالف اسد نرسد. احتمالا ممکن است طرفین با دوره ای انتقالی به عنوان بخشی از قرارداد صلح موافقت کنند و اسد به طور موقت در قدرت باقی بماند. تحقق این سناریو با اهداف منطقه ای ایران سازگار است".  
 
المانیتور در ادامه اشاره می کند که ایران در طول پنج سال گذشته به طور پیوسته از دولت اسد حمایت کرده است. در نتیجه اگر روسیه بتواند ترکیه را متقاعد کند که مرزهای جنوبی اش با سوریه را ببندد و مانع از رسیدن تسلیحات با معارضان شود این در راستای اهداف مشترک تهران – مسکو در زمینه بحران سوریه خواهد بود.  
 
این سایت در ادامه می نویسد:"اکنون ترکیه در مقابل روسیه در موضع ضعف قرار دارد به خصوص آن که در جنوب شرقی ترکیه در مناطق کردنشین بی ثباتی وجود دارد. روسیه اکنون با توجه به تحولات میدانی در سوریه فرصت خوبی برای متقاعد کردن ترکیه پیدا کرده است. در مقابل روسیه به نگرانی های امنیتی ترکیه توجه دارد و احتمالا حمایت خود از نیروهای شبه نظامی کرد را کاهش خواهد داد. علامه بر آن بهبود روباط تجاری و اقتصادی ترکیه و روسیه به نفع انکارا خواهد بود".  
 
این سایت در پایان پیش بینی می کند در حالی که بعید است که ترکیه به طور کامل از سیاست خود در قبال سوریه دست بکشد اما همکاری میان تهران و انکارا به احتمال زیاد افزایش خواهد یافت.

*خرداد