شاید پس از سودان، دولت نیجریه دومین دولت آفریقایی باشد که ریال های سعودی بتواند بر روابطش با تهران تاثیر گذارد. دولت آن کشور نیز مشابه خارطوم در حال تکرار ادعای مداخله ایران در امور داخلی آن کشور و تحریک شیعیان است. 

 

 

به گزارش خرداد، مرکزی موسوم به "مرکز عدالت و شفافیت" با انتشار بیانیه ای ایران را متهم به تلاش برای تضعیف دولت و حاکمیت ملی نیجریه و حمایت از جنبش های شیعه آن کشور کرده است. در این بیانیه ای که هفته گذشته به امضا رسیده است این گروه شیعیان نیچریه را متهم کرده که در حال ایجاد یک قدرت موازی با دولت بدون توجه به قانون اساسی جمهوری فدرال نیجریه هستند. 

 

روزنامه گاردین چاپ نیجریه اشاره می کند که آن سازمان از طریق "فیلیپ اگبسه" نماینده امور دیپلماتیکش مدعی شده که اقدامات دولت ایران به نقض صلح در نیجریه انجامیده است و سبب ترویج شورش در آن کشور شده است. او مدعی شده که ساکنان زاریا، کادونا و دیگر مناطق آن کشور از این موضوع ناراضی هستند و شیعیان را مقصر اصلی می دانند. این سازمان خواستار تشکیل کمیته حقیقت یاب برای بررسی علل ریشه ای حوادث اخیر شده است. این سازمان تا جایی پیش رفته که اقدامات ایران در قبال نیجریه را "امپریالیستی" خوانده است. 

 

نیجریه در حالی این ادعا را علیه ایران مطرح می کند که شیخ "زکزاکی" رهبر شیعیان آن کشور در بازداشت به سر می برد. نکته جالب توجه همزمانی "اعدام "شیخ نمر باقر النمر"رهبر شیعیان عربستان با بازداشت او بوده است. سه پسر دیگر زکزاکی در سال 2014 میلادی در حمله پلیس نیجریه کشته شدند. او که شناخته شده ترین روحانی شیعه نیجریه است جنبش اسلامی را با الهام از مبارزات حضرت امام (ره) آغاز کرده بود و چند بار به ایران سفر کرد اما اتهامات مربوط به دریافت کمک مالی از ایران را تکذیب کرد.

 

 این رویداد و ادعاها در حالی مطرح می شوند که نیجریه یکی از اصلی ترین کشورهای عربی پیوسته به ائتلاف تحت رهبری داعش برای مبارزه به اصطلاح علیه داعش است. نیجریه در حالی ادعاها می کند که ایران در امور داخلی آن کشور مداخله می کند که خود یکی از اصلی ترین ناقضان حقوق بشر است. 

 

برخی از تحلیلگران باور دارند که بازداشت شیخ زکزاکی بخشی از سناریوی ریاض برای تحریک ایران و دامنه دار کردن جنگ نیابتی است. 

 

ادعاهای مطرح شده از سوی سازمان های به اصلطلاح "مستقل" نیجریه ای (که در واقع مشخص است ا سوی دولت آن کشور خط می گیرند) زمزمه های تکرار سناریوی دولت سودان در قبال رابطه با ایران را برای نیجریه مطرح کرده است. سودان نیز که سال ها به تهران نزدیک بود به دلیل خلاصی از دست تحریم های بین المللی و فلاکت اقتصادی که به آن دچار است اخیرا به ایران پشت کرد و جانب عربستان سعودی را گرفت. روابط میان تهران – خارطوم در سپتامبر سال 2014 میلادی و پس از آن وارد فاز بحرانی شد که آن کشور دستور تعطیلی یک مرکز فرهنگی وابسته به ایران در خارطوم را صادر کرد. اتهام وارد شده از سوی دولت سودان تلاش کارکنان آن مرکز برای تبلیغ مذهب تشیع در کشور سودان با اکثریت جمعیت سنی بود. یک منبع دیپلماتیک در خارطوم در همان زمان به خبرگزاری فرانسه گفته بود که این اقدام دولت سودان با انگیزه های سیاسی بود و بستن مراکز سیگنال مثبتی به عربستان سعودی بوده است.

 

در همین راستا سودان در اقدامی شگفت انگیزو غیر قابل پیش بینی دستور اعزام نیروهایش برای پیوستن به ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی علیه نیروهای انصارالله در یمن را صادر کرد. "عمر البشیر" رییس جمهوری سودان در طول او در حکومت 26 ساله خود با تحریم های زیادی در حوزه نقض حقوق بشر و حمایت از نیروهای افراطی مذهبی از جمله اسامه بن لادن رهبر پیشین القاعده مواحه بوده است. او هم چنین با اتهام جنایت جنگی مربوط به سرکوب شورش در منطقه غرب دارفور نیز مواجه بوده است. 

 

روابط سودان با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از سال 1991 میلادی و پس از حمله عراق علیه کویت دچار تیرگی شد. در آن زمان بود که سودان تصمیم گرفت تا به تهران نزدیک شود. "مجدی الغزولی" تحلیلگر مستقل معتقد است که روابط ایران و سودان برخلاف آن چه برخی تحلیلگران می گویند از نوع روابط حسنه عادی بود و تعهد ایدئولوژیک قوی ای پشت سر آن قرار نداشته است.

 

البته درباره نیجریه این نخستین باری نیست که آن کشور اتهاماتی را علیه ایران مطرح می کند. پنج سال پیش بود که ماجرای کشتی توقیف شده ایران در نیجریه مطرح شد. در آن زمان، در بیانیه‌ای که از سوی دولت یحیی جامه، رئیس‌جمهور گامبیا منتشر شده بود اعلام شد تمام قرردادهایی که میان گامبیا و ایران منعقد شده لغو می‌شوند. این تصمیم ناگهانی در حالی اتخاذ شد که برخی از رسانه‌های مدعی شدند  قطع رابطه گامبیا با ایران با توقیف کشتی ایرانی در سواحل نیجریه مرتبط است، در آن زمان در روابط ایران و نیجریه تنش به‌ وجود آورد و به نظر می‌رسید که دامنه این تنش به کشور کوچک گامبیا نیز سرایت کرده است. روابط ایران و گامبیا در شرایطی با مشکل مواجه شد که پیش از این، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه وقت ایران اعلام کرده بود سوءتفاهم میان ایران و نیجریه برطرف شده است. 

 

اما ماجرای تصمیم گامبیا برای قطع رابطه با ایران از توقیف یک کشتی ایرانی حامل سلاح در بندر لاگوس در نیجریه آغاز شد. کشتی که وزیر امورخارجه ایران تسلیحاتی بودن محموله آن را تائید کرد و اعلام نمود که این تسلیحات برای کشوری سوم ارسال شده بود. دولت نیجریه معتقد بود که این کشتی متعلق به ایران است و تهران قصد داشته از این طریق سلاح قاچاق کند. در آن زمان رسانه ها این پرسش را مطرح کردند که چرا ماجرای متوقف کردن این کشتی رسانه ای شده و کدام قدرت‌های خارجی ممکن است از نیجریه به عنوان اهرمی‌برای ضربه زدن به ایران استفاده کنند. در آن زمان، نخستین رسانه اسرائیلی که این رخداد را گزارش کرد، مدعی شد که این سلاح‌ها برای حماس در نوار غزه ارسال می‌شد. در ان زمان برخی از منابع اعلام کردند که رسانه ای شدن این موضوع سناریویی از سوی سازمان اطلاعات اسرائیل بوده است. این گمانه زنی از ان رو مطرح شد که اسرائیل دارای نفوذ اطلاعاتی و امنیتی پرسابقه در نیجریه بوده است و بسیاری از یهودیان ان کشور به عنوان مهاجر و پناهنده به سرزمین های اشغالی رفته اند. 

 

اکنون به نظر می رسد که عربستان سعودی و اسرائیل که هر دو با شکست در زمینه کارشکنی در مذاکرات هسته ای مواجه شده اند سعی دارند تا با طرح اتهام تکراری مداخله ایران در امور داخلی کشورهای آفریقایی این کشورها را با تطمیع و ارائه پول و تضمین های امنیتی علیه ایران تحریک کنند.