سونامي رايگان شدن؛ اين تازه‌ترين پديده‌اي است كه مسابقات ليگ برتر باشگاه‌هاي كشور را تحت تاثير قرار داده است. سال گذشته پرسپوليسي‌ها به ابتكار حسين هدايتي سه بازي تيم‌شان در مرحله گروهي ليگ قهرمانان آسيا را رايگان اعلام كردند و در هر سه بازي با هجوم گسترده علاقه‌مندان به ورزشگاه مواجه شدند. اوضاع طوري بود كه مثلا در بازي با النصر يا به‌خصوص الهلال، هزاران نفر پشت در ماندند و ناچار شدند به خانه برگردند. در آن زمان شور و اشتياق به وجود آمده از سوي مردم باعث شد فرضيه‌هايي مثل كاهش قيمت بليت مسابقات و يا حذف بليت‌فروشي الكترونيكي در استاديوم آزادي از سوي سازمان ليگ مطرح شود، اما در گذر زمان همه آنها به دست فراموشي سپرده شد. فصل جديد ليگ برتر دوباره با آفت سكوهاي خالي شروع شد. وضع چنان وخيم بود كه حتي تيم صدرنشين استقلال و يا باشگاه محبوبي مثل تراكتورسازي هم نمي‌توانستند تماشاگر چنداني را روي سكو بكشانند. در همين بحبوحه دوباره پرسپوليسي‌ها وارد گود شدند و اين بار با رايگان كردن ورودي طبقه دوم استاديوم آزادي، شگفتي همگان را برانگيختند. ابتدا در بازي با استقلال صنعتي خوزستان چيزي حدود 50 هزار هوادار روي سكوها آمد و سپس اين رقم در دو بازي بعدي با سپاهان و فولاد به 75 و 80 هزار نفر رسيد. باوركردني نبود، اما در زمستاني كه سردي سكوها از سردي هوا سوزناك‌تر بود، ورزشگاه آزادي براي مسابقات پرسپوليس پر شد. بعدتر تعداد زيادي از ديگر باشگاه‌هاي ليگ برتري هم سياست پرسپوليس را تقليد و بليت ورزشگاه‌ها را مجاني كردند. آخرين باشگاه هم استقلال است؛ تيمي كه از همين حالا خواهان مجاني شدن طبقه دوم ورزشگاه آزادي در بازي خانگي بعدي‌اش برابر گسترش فولاد شده است. همين ماجرا حالا به سرفصل بخش تازه‌اي از مباحثات در فوتبال ايران تبديل شده است؛ جايي كه خيلي‌ها رايگان شدن ورود به ورزشگاه را تاييد مي‌كنند و خيلي‌هاي ديگر به نكوهش اين اتفاق مي‌پردازند.

معماي مجهول درآمدزايي

سازمان ليگ از اتفاقي كه در بازي‌هاي اخير پرسپوليس رخ داده چندان بدش نيامده است. به هر حال متولي برگزاري رقابتها خيلي راغب‌تر است كه بازي در استاديوم‌هاي پر از جمعيت برگزار شود. مهدي تاج حتي به ساير باشگاه‌ها هم پيشنهاد داده كه همين سياست را در پيش بگيرند. كار سختي هم نيست البته؛ پرسپوليسي‌ها فقط با پرداخت 20 ميليون تومان به ازاي هر بازي، طبقه دوم ورزشگاه آزادي را رايگان مي‌كنند كه تازه اين مبلغ هم از محل مطالبات معوق باشگاه نزد سازمان ليگ پرداخت مي‌شود. به علاوه درآمد ناشي از بليت‌فروشي باشگاه در طبقه اول هم به قوت خودش باقي است. با اين وجود برخي از كارشناسان و مديران با مجاني شدن مسابقات مشكل دارند؛ از جمله سعيد آذري، مديرعامل ذوب‌آهن كه ديروز به سايت كاپ گفته است: «در تمام دنیا یکی از مهم‌ترین منابع درآمدزایی برای فوتبال حضور تماشاگر در ورزشگاه است. مارکتینگی که بیش از هر چیز مدنظر باشگاه‌ها و سازمان‌های فوتبال است. سازمان لیگ به عنوان متولی برگزاری مسابقات اصلا نباید اجازه چنین کاری را صادر کند. مسابقه مفتی برگزار کردن درست برخلاف سیاست‌های روز اقتصاد در فوتبال است. من صددرصد با این موضوع مخالفم و حاضر نیستم حتی اگر فقط چهار نفر برای تماشای بازی تیم به ورزشگاه می‌آیند این کار را انجام بدهم.» اين سخنان آذري در حالي مطرح مي‌شود كه همين باشگاه ذوب‌آهن، خرداد ماه امسال 200 دستگاه اتوبوس براي انتقال هوادارانش از اصفهان به تهران در نظر گرفت تا آنها در بازي فينال جام حذفي برابر نفت تهران، از تيم گل‌محمدي حمايت كنند! به طور كلي نمي‌توان از اينكه فروش بليت باعث درآمدزايي باشگاه‌ها مي‌شود چشمپوشي كرد، اما در اين باب ملاحظاتي وجود دارد. مثلا بايد ديد براي مسابقاتي كه در استاديوم آزادي برگزار مي‌شوند و طبقه دوم‌شان هم رايگان نيست، چه تعداد جمعيت به سكوها مراجعه مي‌كنند كه حالا نگران از دست دادن‌شان باشيم؟ در همين فصل بارها ديده شده تعداد تماشاگران مسابقات پرسپوليس و استقلال در طبقه دوم آزادي آنقدر انگشت‌شمار بوده كه با گذشت دقايقي از بازي، ماموران انتظامي آنها را به طبقه اول منتقل كرده‌اند. به علاوه حتي در مهمترين ليگ‌ها و براي معتبرترين باشگاه‌هاي دنيا هم بليت‌فروشي جزو اركان اساسي درآمدزايي نيست. معمولا بين 50 تا 70 درصد هزينه‌هاي باشگاهداري با حق پخش تلويزيوني پوشش داده مي‌شود و آيتم‌هايي مثل اسپانسر تيم و تبليغات محيطي اين نسبت را به 90 درصد مي‌رساند. آنچه باقي مي‌ماند درآمدهاي مربوط به بليت‌فروشي يا فروش لباس و شال و يادبود و ساير اقلام هواداري است. با اين تفاسير بايد سوال كرد آيا فوتبال ما توانسته بقيه اركان درآمدزايي‌اش را احيا كند؟ آيا تيم‌هاي ايراني در حال حاضر سهمي از پخش تلويزيوني دارند؟ آيا سازمان ليگ موفق شده ارقام موعود در زمينه تبليغات محيطي را وصول كند؟ چطور مي‌شود از اين همه بدهكار دانه‌درشت به آساني گذشت و فقط سوبسيد دادن به تماشاگري را زير سوال برد كه قرار است در ارزانترين بخش ورزشگاه مستقر شود؟ حالا بگذريم از اينكه اساسا سياست‌هاي غلط سازمان ليگ در زمينه بليت‌فروشي الكترونيكي هم سهم مهمي در كاهش تعداد تماشاگران ايفا كرد و باعث شد دوستان امروز براي جبران مافات، ناگزير از رايگان كردن ورودي سكوها باشند.

آيا فقط بليت مجاني كافي است؟

نكته مهم ديگري كه نبايد ناديده‌اش بگيريم آن است كه تنها رايگان شدن بليت ورزشگاه‌ها براي جذب تماشاگران كافي نيست و مولفه‌هاي ديگري همچون ارايه بازي‌هاي جذاب هم به اين منظور لازم است. هفته گذشته دو تيم فولاد و تراكتورسازي تماشاي مسابقات‌شان را مجاني كردند كه در مجموع فقط 11 هزار نفر براي ديدن اين بازي‌ها راهي استاديوم شدند. جمعه اين هفته هم استقلال صنعتي و سپاهان تماشاي بازي‌هاي‌شان را براي عموم مجاني كردند، اما از هر كدام از اين مسابقات به ترتيب 5 و 3 هزار نفر استقبال به عمل آوردند تا روشن شود نبايد همه تحليل‌ها را با ساز پرسپوليس و انبوه هوادارانش كوك كرد.