صبا شعردوست_ حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدعلی ایازی از اعضای ارشد مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم است. روحانی نواندیشی که بیشتر از او به‌عنوان محقق و پژوهشگر دینی نام برده می‌شود، خودش هم تمایلی به موضع‌گیری‌های سیاسی ندارد و به همین دلیل است که کمتر اهل گفت‌وگو با رسانه‌هاست و به قول خودش دوست ندارد بیش از حد به مسایل سیاسی بپردازد. اما در عین حال با دیدگاه امام‌(ره) به‌خوبی آشنایی دارد و در گفت‌وگو با «امید ایرانیان» به نگاه رهبر فقید انقلاب در مورد مسایل مختلف کشور ازجمله انتخابات می‌پردازد. او معتقد است که این روزها کشور از نگاه حضرت امام(ره) در مسایل مختلف ازجمله مساله انتخابات فاصله گرفته و این ضعفی است که باید جبران شود.

مشروح این گفت‌وگو در پی می‌آید:

 

حاج آقا می‌خواستم کمی درباره خاستگاه و پایگاه رأی مردم در یک نظام اسلامی توضیح دهید و اینکه چقدر به این مساله توجه می‌شود.

انتخابات و حق انتخاب، مبتنی بر حق طبیعی خود است. حق انتخاب و انتخابات برای این است که آحاد مردم در سرنوشت خودشان شرکت کنند. در فرهنگ دینی ما هم این حق طبیعی و عقلی تعیین شده است. گفته شده است که هر انسانی می‌خواهد فعالیت کند، این حق را دارد که خودش انتخاب کند. بنابراین تعبیری که به‌عنوان حق‌الناس شده است، تعبیری از حقوق انسان در انتخابات است. درباره صیانت از این حق هم این‌طور است که بخشی از آن مربوط به آگاهی و شناخت مردم است. این شناخت و آگاهی است که می‌تواند رفتار کارگزاران و حکومت را در حراست از آرا تضمین کند. هر چه مردم نقش بیشتری داشته باشند، طمع کسانی که می‌خواهند به این رأی دستبرد بزنند، کمتر می‌شود. در جوامعی هم که مساله صیانت از رأی مردم نهادینه شده است و بر آن قوانین دقیقی تنظیم شده است و راهکارهایی برای کنترلش پیش‌بینی شده است، اعتماد بیشتری را ایجاد می‌کند. در جوامع ما یکی از راهکارهای صیانت از آرا، حضور بیشتر در رأی‌گیری و نظارت داشتن است که صیانت هم بیشتر قابل تضمین است. کسانی هم که می‌خواهند دستبردی به رأی بزنند، می‌خواهند فقط گروه‌های خودشان شرکت کرده و این‌طور وانمود کنند که رأی آنها تاثیری ندارد. البته همان‌طور که در مردم مساله صیانت باید نهادینه شود باید در حکومت هم این مساله نهادینه شود.

نکته‌ای مطرح کردید درباره اینکه گروهی از مشارکت مردم در انتخابات ناراحت می‌شوند. می‌شود درباره این مساله باتوجه به گروه‌های سیاسی فعال در کشور، کمی مصداقی صحبت کنید؟

معتقدم کسانی‌که می‌خواهند مشارکت را کانالیزه کنند از مشارکت حداکثری مردم سودی نمی‌برند یا اینکه می‌گویند اگر شرکت کنید، فلان‌طور برخورد می‌کنیم. اینها قطعا از شرکت مردم در انتخابات خشنود نمی‌شوند. الان شما ببینید که چه کسانی اکثریت را در جامعه تشکیل می‌دهند؟ و چه کسانی از اکثریت واهمه دارند؟ بنابراین معمولا جریان اصلاح‌طلب اکثریت‌خواه مردم هستند و طبعا مهم است که شوقی به شرکت داشته باشند یا نداشته باشند. اگر شوق به شرکت نداشته باشند، جریان مقابل در کشور از این فرصت استفاده می‌کنند. می‌خواهم بگویم که جریانی که اکثریت را به دست دارد، معمولا از مشارکت حداکثری و جریانی که حداقل را دارد از عدم‌مشارکت مردم سود می‌برد.

الان باتوجه به عملکرد وزارت کشور دولت آقای روحانی، فکر می‌کنید که چقدر بسترها برای حضور حداکثری مردم فراهم است؟

همه‌چیز مربوط به وزارت کشور نیست.می‌بینیم که وقتی رییس‌جمهور انتقاد می‌کند، برخی شروع به تهدید می‌کنند. اما خدا را شکر امسال مجری انتخابات دولت اعتدال است و این نشانه خوبی است.

گفتید که امسال بارقه امیدی است که مجری انتخابات دولت است، معتقدید که اجرای انتخابات فقط برعهده دولت است؟

بله. آقای روحانی هم این را گفتند اما برخی قیل و قال بی‌جا راه انداختند. شکی نیست که مجری انتخابات دولت است و شورای نگهبان ناظر و همیشه همین‌طور بوده است.

صحبت از شورای نگهبان شد. به نظر شما باتوجه به بحثی که الان در جامعه مطرح است مبنی بر حق‌الناس بودن رأی مردم، فکر می‌کنید که این حق‌الناس بودن فقط به شمارش آرا باز می‌گردد؟

خیر. وقتی می‌گوییم حق‌الناس یعنی باید یک کلی را ببینیم. رد صلاحیت‌ها هم بخشی از حق‌الناس است یعنی وقتی کسی کاندیدا شده است، دیگر شورای نگهبان حق ندارد بدون دلیل او را ردصلاحیت کند. اگر امکانات مساوی فراهم نشود یعنی حق‌الناس را زیر پا گذاشتن. یعنی کسی یا جریانی به‌راحتی از امکان صداوسیما بهره بگیرد و جریان دیگر این امکان را نداشته باشد. اگر چهره‌ای تخریب شود و کاندیدایی فرصت نداشته باشد که از حق خود دفاع کند یعنی حق‌الناس رعایت نشده است. اینها همه حق‌الناس است. اینکه امکانات و فرصت‌ها باید عادلانه تقسیم شود. اینکه شورای نگهبان نگاه جناحی نسبت به تایید کاندیداها نداشته باشد هم حق‌الناس است. سلیقه‌ای عمل کردن شورای نگهبان در بررسی کاندیداها هم عدم رعایت حق‌الناس است.

باتوجه به این مساله می‌خواهم درباره نگاه حضرت امام(ره) به شورای نگهبان و وظایف و مسوولیت‌های این شورا بپرسم...

در مورد شورای نگهبان حضرت امام‌(ره) در نامه‌ای به خود شورای نگهبان می‌گوید که شما کاری نکنید که شخصیت شورای نگهبان زیر سوال برود. در جای دیگر هم به مناسبت دخالت نیروهای نظامی و انتظامی می‌گوید که یعنی چه که دستگاه‌های نظامی یا انتظامی کاندیدا داشته باشند یا بخواهند از کاندیدایی حمایت کنند و این نشان می‌دهد که دستگاه‌هایی که قدرت دارند، نباید در انتخابات دخالت کنند. فرقی هم ندارد که سپاه، ارتش یا بسیج باشند. بسیج هم بالاخره فرماندهی‌اش دست سپاه است و جزو نیروی نظامی محسوب می‌شود، بنابراین به هیچ عنوان حق ندارد در انتخابات حضور پیدا کند.

باتوجه به نگاه حضرت امام(ره) نسبت به مسایل مختلف در انتخابات، از حق‌الناس شمردن رأی مردم گرفته تا دخالت دستگاه نظامی، فکر می‌کنید که ما چقدر به این نگاه در کشور نزدیک هستیم؟

فکر می‌کنم بخشی از مشکل مردم مساله کم‌اطلاعی مردم است. طبعا تا وقتی که این رشد فکری و فرهنگی به حدی نرسد که جامعه نظارت کامل داشته باشد، این فاصله زیاد است و ما امروز مشکلات زیادی در این حوزه انتخابات داریم و شاید یکی از مشکلات اساسی هم همین مساله دخالت برخی نهادها در امر انتخابات است که به‌صورت غیرمستقیم تاثیرگذارند و باعث می‌شوند که اتکای به آرا آن‌طور که باید اتفاق نیافتد. هرچند که سال به سال رشد هم بیشتر و بهتر می‌شود. نگاه حضرت امام قطعا این بود که همه باید در فضای برابر در انتخابات حضور پیدا کنند. اما شما الان صداوسیما را ببینید، این سازمان در موضع‌گیری‌هایش اصلا از موضع صداوسیمای ملی عمل نمی‌کند. برخورد صداوسیما با مسایل اخیر طرح‌های دولت را ببینید؟ آیا این به نظر شما عملکرد درستی است؟ این یعنی فضای مناسب و برابر ایجاد شده است؟ متاسفانه صداوسیما همیشه عملکرد جناحی داشته و به اعتقاد من این مغایر با نگاه حضرت امام(ره) است.

عملکردی که صداوسیما در دولت قبل داشت با عملکردی که در این دولت دارد در دو مسیر موازی است.

به‌نظر من امروز شاهد توجه مردم به رسانه‌های بیرون از کشور هستیم و این به‌دلیل کارکرد بد صداوسیما است. البته خود صداوسیما و مسوولانش هم به این مساله واقفند. الان یک شبکه که در خارج که با 20نفر اداره می‌شود، بیننده‌های بیشتری از صداوسیمایی دارد که میلیاردها از بودجه عمومی کشور می‌گیرد و می‌گوید کم هم هست. در نظرسنجی‌های مدیران صداوسیما هم به این موضوع اشاره شده و خودشان واقفند که مشکل جذب مخاطب دارند. ما اگر راهکار قانونی نداشته باشیم که از طریق نهادهای مسوول بر صداوسیما نظارت کنند، راهش این است که مردم سطح آگاهی‌شان را بالا ببرند و به نوعی کارکرد صداوسیما را درست کنند.

درست است که مساله اصلی آگاهی مردم است اما آیا همه این مسایل به آگاهی مردم برمی‌گردد؟

خیر. ما مساله قانون انتخابات را هم داریم. قانون انتخابات آن‌طور که امروز به آن عمل می‌شود، غیر شفاف است. مسلما اگر شرایط درستی باشد و کار کارشناسی بیشتری انجام شود، از عملکردهای سلیقه‌ای جلوگیری می‌شود.