کد خبر: ۱۶۵۲۳۲

تاریخ انتشار: ۱۱:۰۷ - ۲۳ آبان ۱۳۹۴

«مسعود سلطانی فر» رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را رسانه‌ها مرد آرام کابینه روحانی معرفی می‌کنند. وقتی با او به گفت‌و‌گو می‌نشینید متوجه می‌شوید آرام‌تر از آن است که رسانه‌ها می‌گویند؛ آنقدر که بسیاری از برنامه‌هایش از زمان ورود به عمارت ارگ آزادی هنوز به صورت کامل به گوش رسانه‌ها و طبعاً به گوش مردم نرسیده است. پیدا است که محورهای گفت‌وگو با این مدیر ارشد عرصه میراث و گردشگری ، بسیار متنوع و گسترده می‌توانست باشد. اما <ایران> ترجیح داد این فرصت گفت‌وگو را به موضوع گردشگری اختصاص دهد. با او درباره توسعه گردشگری در دوران پس از تحریم به گفت‌و‌گو نشستیم تا سلطانی فر از ایده‌هایی که به گفته خود در دو سال گذشته ذهنش را مشغول کرده، پرده بردارد.

شما مدتی پیش از تعبیر سونامی گردشگری استفاده کردید. این تعبیر تیتر خیلی از رسانه‌ها شد و تحلیل‌های زیادی را به دنبال داشت...
بله. همانطور که همه مطلع هستند از زمان روی کار آمدن دولت تدبیر و امید با رویکرد خوبی که در جهت گسترش تعامل با کشورهای دیگر بویژه استفاده از ظرفیت‌های این کشور‌ها در زمینه‌های اقتصادی و فرهنگی به‌وجود آمده نگاه دنیا به ایران متفاوت شده است. ما فکر می‌کنیم شرایط جدید سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در حال به‌وجود آمدن است. ما موفق شدیم حقانیت جمهوری اسلامی ایران و اهداف صلح طلبانه‌اش را به دنیا اثبات کنیم. در خلال این اثبات ضمن حفظ حقوق هسته‌ای، در یک فرایند سخت و پیچیده، تحریم‌های ناعادلانه وغیر قانونی لغو شد. تغییر تحولات سیاسی در دو سال گذشته برخلاف سایر بخش‌ها باعث شده که بخش گردشگری از رکود خارج شود. فکر می‌کنیم با اجرای برجام بخش خصوصی خارجی هم به صحنه خواهد آمد. در همین دو ماه گذشته ما با تعداد زیادی از مسئولان خارجی از جمله وزیر گردشگری ایتالیا و اسپانیا، مسئول بخش گردشگری دولت فرانسه و بخش‌های خصوصی و فعال آنان ملاقات و جلسه داشتیم و توانستیم روی چارچوب‌های کلی و شاکله‌های اصلی همکاری به توافقات مناسبی برسیم. همچنین این نگاه، روند ورود گردشگران خارجی در دو سال گذشته را به نحو قابل توجهی افزایش داده است. در حالی که گردشگری در دنیا در دو سال گذشته ۶/۴ درصد و در آسیا ۵ درصد رشد داشته در ایران رشدی ۱۲درصدی داشته‌ایم که سه برابر رشد جهانی است. البته ما برای رسیدن به اهداف چشم انداز سند ۲۰ساله در افق ۱۴۰۴، در 10 سال آینده باید هر سال با رشدی معادل ۱۲ تا ۱۴ درصد جلو برویم.
ورود گردشگری که شما از آن به سونامی گردشگری یاد می‌کنید از نگاه برخی از کارشناسان یک نگرانی هم به دنبال دارد. بسیاری اعتقاد دارند که این فرصت طلایی می‌تواند به تهدید هم تبدیل شود.
چرا؟
به دلیل اینکه ما در زمینه زیرساخت‌های گردشگری ضعیف هستیم؛ هتل به‌اندازه کافی نداریم. جاده‌های ما مناسب نیستند. حتی اتوبوس‌های درخور گردشگران هم به تعداد مناسب نداریم. همین مسأله بسیاری را به این نتیجه رسانده که گردشگران به محض ورود با توجه به این پذیرایی، پس زده می‌شوند و ممکن است نه دیگر خودشان هوای سفر به ایران را داشته باشند و نه کسی را تشویق به سفر به ایران کنند.
ببینید هر برنامه اقتصادی و توسعه‌ای ممکن است همراه با برخی تهدیدات باشد. این تهدیدات و ابهامات هم در طول دو سال گذشته خیلی جدی‌تر و گسترده‌تر بود با وجود این کمبود‌ها و نبود‌ها اتفاقات خوبی افتاده است. سه برابر گردشگری در دنیا رشد داشته‌ایم. ما در طول دو سال گذشته کارهایی را برای سرعت بخشیدن به این توسعه انجام داده‌ایم... برخی از کار‌ها به سرانجام رسیده و برخی هم در حال اجراست. ما باید مشکلات را بر طرف کنیم. ناوگان هوایی بر اثر تحریم‌ها، هم بشدت آسیب دیده و هم کهنه است. تعدادش هم محدود است.
ما چند فروند هواپیما داریم؟
ایرلاین‌های ایرانی حدود 250 فروند هواپیما دارند که یک سوم آن الان به دلایلی پرواز نمی‌کنند و تقاضای زیادی هم برای استفاده در خطوط داخلی داریم، کمبودها در این بخش فراوان و جدی است و باید در اسرع وقت چاره‌جویی شود.
چرا؟
به دلیل عدم چک‌های لازم در وقت‌های مقتضی یا به دلیل عدم وجود قطعات یدکی. خب متأسفانه یک بازار خیلی خوبی نصیب ایرلاین‌های کشورهای منطقه شده که ما مجبوریم به خاطر این محدودیت از آپشن‌های کشورهای اطراف استفاده کنیم. ما باید خیلی سریع به سراغ ساماندهی ناوگان هوایی برویم. البته خرید هواپیما مثل خرید خودرو نیست که شما تصمیم بگیرید و بخرید، دو ماه بعد هم 5 هزار دستگاه بیاید.
الان بیشتر ناوگان‌های موفق منطقه که رکورد جهانی دارند لزوماً هواپیما نمی‌خرند بلکه اجاره هوایپما در مجموعه آنها جدی گرفته می‌شود.
نه. ببینید بستگی به شرایط اقتصادی ایرلاین‌های مختلف دارد. طبیعتاً ما می‌توانیم در کوتاه مدت با اجاره کردن هواپیما مشکل را کاهش دهیم و در بلند مدت بخریم. الان شرایط فراهم شده و با کمپانی بزرگ ساخت هواپیما در دنیا با حضور مسئولان ذیربط مثل وزارت راه و شهرسازی و ایرلاین‌های بخش خصوصی مذاکره انجام شده است. ولی طبعاً تا سفارش بیاید و تأمین منابع مالی شود یک مقداری زمان می‌برد. تسهیلات صدور ویزا بخش مهمی از ماجرای صنعت گردشگری است. یکی از مهم‌ترین اقداماتی که انجام دادیم تسهیلات ویزایی بوده است. در طول حیات دولت تدبیر و امید ما در دو مرحله این تسهیلات را گسترش دادیم. الان برای اتباع ۱۹۰ کشور در هفت فرودگاه کشور ویزای فرودگاهی صادر می‌کنند که تا دوماه قبل زمان این ویزاها ۱۵ روز بود الان به ۳۰روز رسیده و قابل تمدید است. کارگروهی متشکل از نمایندگان وزارت امور خارجه، سازمان میراث فرهنگی، وزارت اطلاعات، وزارت کشور و وزارت صنعت، معدن وتجارت در حال بررسی لغو روادید با رعایت ملاحظات سیاسی و دیپلماتیک با تعدادی از کشورها- به صورت دو طرفه- هستند. همچنین صدور E-visa (ویزای الکترونیک) هم به تصویب دولت رسیده که باید وزارت امور خارجه ظرف یک سال آینده، امکانات و تجهیزات صدور این نوع ویزا را فراهم کند.
الان فهرست کشورها مشخص شده است؟
هر کدام از این دستگاه‌ها یک تعداد کشور را پیشنهاد داده‌اند.
در مجموع چند کشور هستند؟
بیشترین پیشنهادی که از سوی دستگاه‌ها آمده ۲۸ کشور است البته نه اینکه فردا بنویسید با ۲۸ کشور لغو روادید کردیم. ما درحال بررسی هستیم. از یک کشور، پیشنهاد داریم تا ۲۸ کشور پیشنهادی. نکته بعدی اماکن اقامتی و پذیرایی مناسب است که یکی از مهم‌ترین چالش‌های ما ست.
اجازه بدهید قبل از ورود به بحث اماکن اقامتی و پذیرایی، بحث سونامی گردشگری را تمام کنیم. بخشی از بدنه کارشناسی حوزه گردشگری اعتقاد دارد که با توجه به اینکه زیرساخت‌ها آماده نیست به جای توجه به کمیت گردشگری باید به سمت کیفیت گردشگری رفت. یعنی به جای اینکه ۱۰ گردشگر بیاوریم که هر کدام ۱۰ دلار خرج کنند یک گردشگر بیاوریم که ۱۰۰ دلار خرج کند. نظر شما درباره این دیدگاه چیست؟
نمی‌خواهم خیلی این نظرات را زیر سؤال ببرم ولی نظرهایی از این دست ناشی از بی‌اطلاعی از ترکیب گردشگران است. گردشگران ما با اهداف خاصی و از ملیت‌های مختلف می‌آیند. شما به هیچ وجه نمی‌توانید گردشگر فرهنگی و تاریخی را مجبور کنید دو ماه در ایران بماند و گردشگر مذهبی و زیارتی را محدود کنید که سفر زیارتی را ظرف یک هفته انجام بدهد. این دو گروه کاملاً با هم متفاوتند. یا وقتی پروسه درمان یک گردشگر سلامت یک هفته طول می‌کشد شما چطور می‌خواهید او را مجبور کنید که یک ماه بماند. الان ۵۰ درصد گردشگران خارجی ما با هدف مذهبی و زیارتی می‌آیند. مسلمانان و همسایه‌های ما اول برای زیارت مرقد امام رضا(ع) در مشهد، حضرت فاطمه معصومه(س) در قم و یا حضرت احمدبن موسی(ع) در شیراز می‌آیند. گاهی دو هفته یا سه هفته می‌مانند. این گردشگران در مرحله دوم می‌خواهند طبیعت ایران را ببینند. اعراب چون در کشورهای بیابانی و کویری زندگی می‌کنند دوست دارند بروند در استان‌های شمالی ما جنگل، سرسبزی، کوه و رودخانه ببینند. گردشگران اروپایی، امریکایی و آسیای جنوبی و شرقی در گروه گردشگران فرهنگی قرار می‌گیرند و می‌آیند تا جاذبه‌های فرهنگی ما را در شهرهای تاریخی ببینند. گردشگران اروپایی چون در قاره خودشان کویر ندارند، علاقه بسیار زیادی به کویرهای ایران دارند. ما الان در این بخش داریم اقامتگاه‌های کویرنوردی و بوم گردی را توسعه می‌دهیم. هتل‌های کپری با استفاده از سازه‌های موقت ظرف ۶ ماه تا یک سال آینده راه‌اندازی می‌شوند. بنابراین این بحث کیفیت و کمیت با این شکل درست نیست.
اگر اجازه بدهید برگردیم سر بحث گردشگران عرب. امروز بیشتر گردشگران عرب ما را عراقی‌ها تشکیل می‌دهند که به دلیل رفت و آمد گردشگران و شهروندان دو کشور به خاطر عتبات عالیات از یک سو و مرقد امام رضا(ع) وحضرت معصومه(س) از سوی دیگر راه خود را بازکرده‌اند برنامه شما برای حضور گردشگران سایر کشورهای عرب همسایه ما چیست؟
ما از ۱۶-۲۱۵ کشور دنیا ۴۰ کشور را به عنوان بازار هدف انتخاب کرده‌ایم که از بین این کشور‌ها، ۱۵ کشور همسایه ما هستند. تعداد قابل توجهی از آنها هم کشورهای عرب مسلمان هستند. در این کشور‌ها طبیعتاً کشورهای عرب مسلمان در اولویت هستند. الان خوشبختانه به غیر از عراق از منطقه شیعه‌نشین عربستان سالانه بیش از ۱۵۰ هزار نفر به ایران رفت و آمد می‌کنند، کویت هم همینطور. بیش از ۱۰۰ هزار کویتی و بیش از 90 هزار بحرینی سالیانه به ایران می‌آیند. عمانی‌ها هم با توجه به تشابهات مذهبی و دینی که با ایران دارند بشدت علاقه‌مندند از جاذبه‌های مذهبی و طبیعی دیدار و از بخش درمان ما استفاده کنند. ما پرواز مستقیم مسقط –کیش را راه‌اندازی کردیم که در نخستین پرواز ۹۵ عمانی برای استفاده از سرویس‌های درمانی به بیمارستانی در کیش آمدند. این اتفاق در ماه‌های آینده هم می‌افتد و پرواز مستقیم از مسقط به شهرهای دیگر برقرار خواهد شد.
برنامه‌ای برای تعریف گردشگری خاص با توجه به همین اشتراکات مذهبی و فرهنگی دارید؟
بله. در همین کشورهای اطراف ما جمعیت علویان ساکن در سوریه و ترکیه، همچنین در کشورهای اروپایی مثل آلبانی قابل توجه است. تخمین زده می‌شود که جمعیتی بین 40 تا 50 میلیون نفر در ترکیه و سوریه باشند. بالاخره بشار اسد و خانواده اسدها، جزو علویان هستند که به شیعه نزدیک هستند.
برنامه خاصی برای علویان دارید؟
بله. علویان با توجه به تفکرشان چند خاستگاه در ایران دارند. یکی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در اردبیل است. یکی قبر امام محمد غزالی در توس و مرقد حضرت علی بن موسی الرضا(ع) در مشهد. همچنین یکی از مهم‌ترین خاستگاه‌های آنها محل زادگاه «حاج بکتاش ولی» _ بنیانگذار علویان در ۷۰۰ سال پیش_ در روستای «فوشنجان» چسبیده به نیشابور است. با گروهی به این روستا رفتیم و از لحاظ تاریخی و باستان‌شناسی آن را بررسی کردیم. محل زادگاه و آثار تاریخی به جا مانده از آن را پیدا کردیم. البته علویان به صورت خودکار و غیر برنامه‌ریزی شده سالیانه به فوشنجان می‌آیند. الان نزدیک به یک سال است که با ملاحظات مذهبی و با هماهنگی مسئولان بیت رهبری داریم روی این قضیه کار می‌کنیم. می‌خواهیم تور استانبول- مشهد – اردبیل را راه بیندازیم.
کی این تور اجرا می‌شود؟
امیدواریم که از سال ۲۰۱۶ این تور راه بیفتد که به صورت منظم و منسجم سالیانه سه تا پنج درصد از علویان را که جمعیتی بین یک ونیم تا دومیلیون نفر می‌شوند را به ایران بیاوریم.
در چه دوره زمانی این تعداد از گردشگران علویان را به ایران می‌آورید؟
قصد داریم در یک دوره پنج ساله 3 تا ۵ درصد از آنها را به ایران بیاوریم. این تور قرار است که از استانبول به اردبیل و مشهد و بالعکس انجام شود. ترک‌های غیر علوی و سنی هم علاقه زیادی دارند که به ایران بیایند الان در اروپا تورهای تلفیقی برگزار می‌کنند. مثل تور ایتالیا و فرانسه یا تور آلمان و فرانسه. آلمان یا روسیه. برای ما هم این امکان وجود دارد که با ترکیه تور تلفیقی راه بیندازیم.
موضوع علویان و تعریف یک تور بازاریابی جذاب به نظر می‌رسد؟ آیا تبلیغات خاصی در کشورهای مبدأ خواهید داشت؟
ما با مسئولان ذیربط ترکیه جلساتی گذاشتیم. با هماهنگی سفارتخانه ایران در ترکیه یک تیم به این کشور رفتند و صحبت کردند. ایشان به ایران آمد و مسیر را دید. کاملاً شرایط برای اینکه تعداد قابل توجهی از علویان به ایران بیایند، آماده است.
در این مسیر، مشکل هتل نداریم؟
نه نداریم. همانطور که می‌دانید نصف هتل‌های ما در مشهد است. در اردبیل و در سرعین نزدیک به۱۸۰ هتل آپارتمان داریم. خود اردبیل هم سه- چهار هتل در حال ساخت دارد. داریم فشار می‌آوریم که هرچه سریع‌تر افتتاح شوند.
گروه‌های دیگری که هدف بازار ما باشند را هم شناسایی کردید؟
مسلمانان در کشورهای مختلف مثل سوریه، تونس، الجزایر، لیبی، یمن، بحرین، عمان و کویت برخلاف سعودی‌ها علاقه زیادی دارند با ما تعامل داشته باشند. در مصر و الجزایر خیلی اشتیاق هست. من ۱۵-۱۴ سال قبل به مصر رفته بودم. اعمال و رفتار مذهبی اهل سنت مصر خیلی به ما شبیه است. آنها اعتقاد دارند که سندیت وجود مرقد مطهر حضرت زینب(س) در قاهره بیشتر از دمشق است. مصریان در آنجا می‌آیند و مثل ما سینه می‌زنند.
پس گردشگری حلال اولویت اول شماست؟
بله. به دلیل جاذبه‌های مذهبی زیارتی فراوانی که داریم پرچم و رویکرد اصلی و تابلوی ما تبدیل ایران به مهم‌ترین کانون گردشگری حلال و گردشگری فرهنگی و تاریخی است. الان در دنیا یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مسلمان وجود دارد که 350 میلیون نفر آنها شیعیان هستند. به غیر از شیعیان ایران، حدود 280 میلیون نفر شیعه در سایر کشورها زندگی می‌کنند براساس چشم انداز اگر سالیانه بتوانیم ۵ درصد شیعیان را تا 10 سال آینده جذب کنیم سالیانه ۱۴-۱۳ میلیون نفر می‌شود. از باقی مسلمانان هم اگر بتوانیم یک درصد را جذب کنیم ۱۲ میلیون نفر را جذب کرده‌ایم. حتماً تا 10 سال آینده میزبان 5 تا 7 میلیون نفر از گردشگران سایر کشور‌ها خواهیم بود. ۳۲ میلیون نفر گردشگر می‌شود. ما باید ۳۲-۳۰ میلیون نفر را هدف گذاری کنیم تا به ۲۰میلیون برسیم. ما الان شرایط را برای تبدیل شدن به کانون گردشگری حلال داریم.
البته رقبای سرسختی مثل مالزی و ترکیه هم داریم؟
بله. البته مالزی با اینکه یک جمعیت ۵۸ درصدی مسلمان دارد تازه در این عرصه کار را شروع کرده است. یعنی با همه موفقیت‌هایی که در بخش گردشگری داشته، گردشگری حلال را تازه دارد راه می‌اندازد. علاوه بر آن، چین و هند هم در این عرصه برنامه‌هایی را اجرا کردند و سعی در جذب گردشگران مسلمان دارند.
ارتباط هوایی ما با کشورهای هدف گردشگری حلال چطور است؟ کمبود ناوگان هوایی در این مسیرها را چه می‌کنید؟
ایرلاین‌های این کشور‌ها به صورت معمولی می‌آیند و می‌روند. مثلاً گردشگران شیعه عربستان، بحرین و کویت همه توسط ماهان به ایران می‌آیند. ماهان با برنامه‌ریزی و همکاری با دو سه تا سرمایه گذار عرب، سال گذشته ۵۲۰ هزار نفر گردشگر شیعه سعودی، کویتی و بحرینی و... را به ایران آورده است. مدیرعامل ماهان به من می‌گفت به صورت میانگین روزی ۲تا ۴ پرواز داشته که مستقیم بین این سه کشور و مشهد تردد می‌کرده است. کشورهای دیگر هم خودشان مسافران را می‌آورند و می‌برند. مطلوب این است که خودمان درآمد از محل بلیت‌ها را جذب کنیم اما این‌طور هم نیست که کشورهای دیگر که حتی ایرلاین‌های موفقی دارند همه مسافرانشان را خودشان بیاورند و ببرند. ما تلاش می‌کنیم هتل‌های مورد نیاز را سریعاً تأمین ‌کنیم. سعی می‌‌کنیم با منابع مختلف از جمله صندوق توسعه ملی و منابع دیگر بانکی، پروژه‌های هتل‌سازی که بالای ۵۰-۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته را به سرانجام برسانیم. امیدواریم که در دوره ریاست جمهوری دکتر روحانی معادل کل هتل‌های ۴-۵ستاره‌ای که در طول تاریخ هتلداری در کشور ساخته شده را در طول این ۸ سال به مجموعه هتل‌های کشور اضافه کنیم. ولی توسعه ناوگان هواپیمایی و نوسازی آن از ماه‌های آینده و پس از اجرای برجام آغاز خواهد شد. الان در بخش گردشگری کشور بیش از 900 پروژه با اعتباری معادل 30 هزار میلیارد تومان توسط بخش خصوصی در دست اجراست که میانگین پیشرفت فیزیکی 45 درصد دارند، همچنین بسته پیشنهادی سرمایه‌گذاری بخش گردشگری برای شرایط پس از لغو تحریم‌ها حاوی 1500 پروژه با برآوردی معادل 30 میلیارد دلار تهیه شده که در اختیار سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد، رونق خوبی الان در بخش گردشگری کشور وجود دارد و به نظر من، گردشگری، موتور محرکه خروج اقتصاد ایران از رکود است.
ما طی دهه‌های گذشته فقط درآمد‌ها از محل بلیت را به ایرلاین‌های کشورهای مبدأ یا مقصد واگذار نکرده‌ایم. ما به ورود به ترانزیت مسافر و تبدیل شدن به هاب منطقه هم بی‌توجه بوده‌ایم. آیا برنامه‌ای برای ورود به این موضوع دارید؟
بله. ما به لحاظ جایگاه جغرافیایی محل تلاقی سه قاره دنیا هستیم. می‌توانیم هاب منطقه‌ای بشویم. باید طرح‌های توسعه فرودگاهی را اجرا کنیم. الان ظرفیت سالانه فرودگاه امام ۵ میلیون مسافر است که ما داریم ۷ میلیون مسافر از آن می‌کشیم. طرح‌های توسعه‌ای فرودگاه امام یکی ترمینال «سلام» است که آقای دکتر آخوندی به من قول داده تا سال آینده آن را با ظرفیت ۵میلیون نفر راه بیندازد و اهتمام خوبی در این رابطه دارند، ترمینال «ایرانشهر» فاز دو فرودگاه امام با ظرفیت ۲۰ میلیون نفر است که بین سه تا ۵ سال آینده آماده بهره برداری می‌شود. فرودگاه مشهد در یک سال گذشته یک ترمینال بزرگ اضافه کرده و یک طرح دیگر هم دارد. فرودگاه شیراز و اصفهان هم طرح توسعه دارند ما باید آرام آرام فرودگاه‌ها را گسترش بدهیم تا بتوانم به عنوان هاب منطقه نقش بازی کنیم.
تاکنون هیچ نقشی نداشته‌ایم؟
نه. ببینید امکاناتی که الان در برخی فرودگاه‌های منطقه وجود دارد از جمله امکانات رفاهی، پشتیبانی و سرویس‌های مختلف به دلیل تحریم‌ها و عدم سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌های ما وجود ندارد. ما باید برای مسافر ترانزیتی، هتل ترانزیت داشته باشیم. فرودگاه امام یک هتل دارد با ۲۰ اتاق. هتل ترانزیت یعنی یک هتل حداقل با ۲۰۰تا۳۰۰ اتاق که بتواند پاسخگوی نیاز این همه مسافر باشد تا مسافری که می‌خواهد از این سوی جهان به آن سوی جهان برود اگر بخواهد حداقل یک شبانه-روز اقامت در این هتل داشته باشد، امکانات وجود داشته باشد.
ولی ورود به آن با توجه به شرایط کشور ما ضروری به نظر می‌رسد...
به نظر می‌رسد نه، حتماً باید وارد شویم.
بویژه اینکه گردشگران اروپایی- امریکایی یا غیر مسلمان ما به خاطر یکسری مشکلات که بیشتر سوءتفاهم است، خیلی نمی‌توانند در ایران ماندگار شوند؟
البته ما نباید خیلی خودمان را اسیر این چیز‌ها بکنیم. این نیست که ما فکر کنیم حتماً گردشگر اروپایی-امریکایی متقاضی یکسری سرویس‌های خاصند. گردشگری امروز کاملاً تخصصی شده و تعداد گردشگر عمومی روز به روز در دنیا کمتر می‌شود. گردشگر فرهنگی و تاریخی از قبل مطالعه می‌کند، بعد ایران را انتخاب می‌کند. قبلاً عراق و مصر و سوریه را هم انتخاب می‌کرد اما این گردشگران امروز به خاطر مشکلات، جنگ و ناامنی دارند به ایران می‌آیند. البته ما از بابت وضعیت داخلی این کشور‌ها راضی نیستیم...
ما خیلی نباید بترسیم که هر گردشگری که از خارج می‌آید پیام آور یک فرهنگ خاص است و حتماً در تقابل با فرهنگ ماست. رویکرد ما توسعه گردشگری حلال، مذهبی و فرهنگی است. از سوی دیگر گردشگرانی که دنبال اهداف دیگری باشند اصلاً ایران نمی‌آیند، ما می‌خواهیم ایران را به مهمترین کانون گردشگری حلال، مذهبی، زیارتی و فرهنگی و تاریخی جهان تبدیل کنیم.

برچسب ها: سلطانی فر ، گردشگر خارجی