تولید کارهایی با محوریت تاریخ معاصر ایران همیشه درگیر چالشهایی با تاریخ نگاران،جامعه شناسان و حتی مردم بوده است.دلیلش هم بسیار ساده است؛هنوز آدمهایی از دورانی که یک فیلم یا سریال به آن پرداخته است زنده اند و بنابر این ممکن است نوع نگاه یک کار تصویری با آنچه مردم در ذهن دارند مغایرت داشته باشد و عکس العملهایی را برانگیزد. این ماجرا باعث می شود مثلا کسی درباره دوره ناصرالدین شاه در یک فیلم یا سریال زیاد حرفی برای گفتن نداشته باشد،اما برای مثلا  سریال «شهریار» همه شمشیر را از رو بکشند و با آن مخالفت کنند.یکی از این سریالهایی که احتمالا با جنجالهایی هم همراه خواهد بود،قرار است از فردا شب در طول 80 هفته از شبکه یک سیما روی آنتن برود.نام سریال؛«معمای ساه» است و کارگردانش محمد رضا ورزی. پخش سریال تلویزیونی «معمای شاه» جدیدترین محصول سیمای جمهوری اسلامی ایران با موضوع «تاریخ معاصر» از ساعت 22 فردا شب روی آنتن شبکه یک سیما خواهد رفت.

فصل های شکل دهنده «معمای شاه» 

مراحل تحقیق و پژوهش «معمای شاه» از اواخر سال 1389 زیر نظر دکتر موسی حقانی به‌ عنوان مشاور پژوهشی و تاریخی آغاز شد. سریال از دی‌ماه 1391 مقابل دوربین فرشاد خالقی رفت و تصویربرداری آن همچنان ادامه دارد.کاخ سعد آباد،کاخ نیاوران، دکورهای اختصاصی ساخته‌شده در شهرک غزالی، کاخ‌موزه گلستان، موزه عبرت، بناهای تاریخی شهر تهران و... برخی از لوکیشن های این سریال است.معمای شاه با همراهی بیش از 560 نفر از عوامل سینما، تئاتر و تلویزیون در مسئولیت‌های پشت‌صحنه تولید شده و 160 بازیگر اصلی در کنار 254 بازیگر نقش فرعی تاکنون در آن حضورداشته‌اند که با توجه به ادامه تصویربرداری سریال، در مراحل بعدی هنرمندان بیشتری به این ترکیب اضافه خواهند شد.وقایع و رویدادهای این سریال در فاصله سال‌های 1317 تا 1357 رخ می‌دهد. سریال با ازدواج محمدرضا پهلوی و فوزیه و بازگشت آن‌ها به ایران آغاز و با مرگ محمدرضا در قاهره به پایان می‌رسد. در حدفاصل این مقطع زمانی چهل‌ساله، رویدادهای مهم اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه ایران نیز به تصویر کشیده می‌شود.

فاز اول؛ازدواج محمدرضا شاه با فوزیه

کارگردان «معمای شاه» در گفت‌و‌گوی خود با ایسنا بابیان اینکه فاز اول سریالش از سال 1317 شروع می‌شود، خاطرنشان کرد: در واقع فاز اول «معمای شاه» از سال 1317 آغاز می‌شود و تا سال 1328 ادامه دارد که در مجموع یک دهه را شامل می‌شود. فاز اول این مجموعه از اولین ازدواج محمدرضا شاه با فوزیه در دوران ولایتعهدی شروع می‌شود و سپس به وقایع جنگ جهانی دوم،‌ اشغال ایران توسط متفقین خواهیم پرداخت.

فاز دوم ؛ملی شدن صنعت نفت

ورزی با معرفی فاز دوم سریال «معمای شاه» ادامه داد: فاز دوم این سریال از ملی شدن صنعت نفت آغاز می‌شود‌. در این فاز حضور فداییان اسلام خیلی برجسته است و حضور شخصیت‌هایی چون دکتر مصدق، آیت‌الله کاشانی‌، قوام‌ السلطنه‌، فضل‌الله زاهدی‌، در این فاز پررنگ می‌شود. همچنین فاز دوم این کار تاریخی ازدواج ثریا،‌ ملی شدن صنعت نفت و کودتای 28 مرداد را دربر‌می‌گیرد و تا پایان تشکیل ساواک‌ و ریاست تیمور بختیار ادامه دارد. در واقع فاز دوم خیلی مهم است.

این کارگردان در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «معمای شاه» قرار است در کل، تاریخ چند سال را روایت کند؟ گفت: «معمای شاه» قرار است 40 سال از تاریخ معاصر ایران را دربر‌گیرد که از این مدت بیش از 30 سال، سلطنت خود محمدرضا شاه را شامل می‌شود. در بخش‌هایی هم سلطنت رضا شاه، زمانی که محمدرضا ولیعهد است، ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه را به تصویر خواهیم کشید.

«معمای شاه»در فضای مجازی

معمای شاه حضوری فعال در فضای مجازی دارد و از طریق سایت رسمی به نشانی www.moamaeshah.ir از دو سال قبل همزمان با تصویربرداری با مخاطبان خود در تعامل است.

این سریال در اینستاگرام بانامmoamaeshahoddical، درفیس‌بوک با نشانی www.facebook.com/moamaeshah، در توییتر با حساب کاربری moamaeshah و در تلگرام با کانال رسمی به نشانی telegram.me/moamaeshah فعال است و محتوای مورد نیاز رسانه‌ها و مخاطبان را ارائه می‌دهد.

شبیه ترین چهره های تاریخی در تلویزیون

نکته قابل ذکر این سریال که در تیزرها و پیش نمایش هایش مشهود است شباهت غریب بازیگران سریال به شخصیتهایی است که از آنها وام گرفته شده است.چهره پردازی این سریال بدون شک از نقاط مثبت یک کار تلویزیونی در این ابعاد است.بازیگران مختلفی در نقش شخصیت‌های تاریخی در این سریال مقابل دوربین رفته‌اند که به کمک گریم خلاقانه «شهرام خلج» طراح چهره‌پردازی، به تصاویر تاریخی نزدیک شده‌اند. در این سریال تلویزیونی حسین نورعلی در نقش جوانی محمدرضا شاه و امیرمهدی کیا در نقش میان‌سالی این شخصیت حضور یافته است.

رصد ۵۶۰۰ سند برای «معمای شاه»

کارگردان سریال «معمای شاه» با اشاره به تیم تحقیقاتی این پروژه و تلاش های انجام شده توسط آنها بیان کرد که با همکاری مشاور تاریخی و پژوهشی، ۵۶۰۰ نسخه سند در دو سال بررسی شد.

محمدرضا ورزی در گفتگو با خبرگزاری مهر با بیان اینکه سه دکور برای سریال «معمای شاه» ساخته شده است، توضیح داد: برای بازسازی خیابان منیریه و در امتداد آن بخشی از خیابان ولیعصر (پهلوی سابق)، دکوری ساخته شد. همچنین ۲ دکور دیگر به عنوان میدان ژاله سابق و خیابان دانشگاه تهران ساخته شده‌اند که در فرایند کار با پرده سبز به نمایش درمی‌آیند.

وی در پاسخ به بازسازی ضعیف فضاهای قبل از انقلاب در بعضی از فیلم و سریال‌های تاریخی، عنوان کرد: در کارهای تاریخی یا نباید اثری را ساخت و یا اگر قرار است دست به صحنه‌سازی و فضاسازی بزنیم باید از زاویه ای به کار نگاه کنیم که با مشکل فضاسازی مواجه نشویم. ما سعی کردیم در سریال «معمای شاه» مسایل داخل شهر را با همان سبک و سیاق فضاهای قدیم پیش ببریم و از اتومبیل و طراحی لوکیشن‌ها گرفته تا لباس و پوشش مردم همان سال ها را طراحی کنیم. در این زمینه یک کارشناس تهران‌شناسی داشتیم که حتی از کارکرد مغازه‌ها در آن زمان تعاریف دقیقی به ما ارایه داد. به طور مثال میدان منیریه در دهه ۵۰ به بازار فروش کفش‌های کتانی تبدیل شده بود و قبل از آن در دهه ۴۰ و یا دهه ۳۰ تعریف دیگری داشت.

وی همچنین با اشاره به پوشش و حجاب در سریال‌های تاریخی عنوان کرد: ما در این زمینه معذورات و ممیزی‌هایی داریم که به تلویزیون برنمی‌گردد، اصولی است که باید به آنها پایبند باشیم و می توانیم کمتر سراغ تصویر کردن لحظاتی برویم که تصنعی بودن آنها جلوه کند. زمانی ما سریالی داشتیم که به مقوله کشف حجاب می‌پرداخت و به دلیل ملاحظاتی که درباره حجاب وجود داشت مشخص نمی‌شد که کدام اشخاص شامل کشف حجاب بودند و چه کسانی شامل این امر نشده بودند چون پوشش هر دو گروه شبیه هم بود. ما یا نباید سراغ این موضوعات برویم و یا باید به نوعی بتوانیم با گریم های مصنوعی مثل موی مصنوعی چنین امری را به تصویر بکشیم.