دکتر زهره هراتیان عضو کمیته پزشکی فدراسیون و کنفدراسیون فوتبال آسیا معتقد است تا بررسي پرونده پزشكي هادي نوروزي نمي‌توان اظهارنظر دقيقي درباره او انجام داد. او درباره ميزان مرگ و مير اين روزهاي جوانان هم نظرات جالبي دارد. 

آیا پرونده پزشک قانونی هادی نوروزی دست شماست؟

نه این پرونده دست من نیست، و من آن را بررسی نکرده ام. این پرونده در دست پزشکی قانونی است. مسائل پزشکی قانونی یک جز حقوقی و قضایی دارد که در جریان ما نیست و نتیجه آخر ممکن است به ما اعلام شود. آن‌ها همه چیز را بررسی می‌کنند و ما تنها اطلاعات اندکی داریم به همین دلیل است که به افراد گفته می‌شود اظهارنظر نکنند و منتظر جواب نهایی پزشک قانونی باشند.

آیا ممکن است علت سکته استرس بالا باشد؟

ببینید همه چیز می‌توان گفت، وقتی کسی ایست قلبی می‌کند یکی از دلایل آن می‌تواند سکته مغزی یا سکته قلبی باشد، بیماری‌های متابولیکی و بیماری‌های آریتمی از دلایل دیگر می‌توانند باشند. ایست قلبی دلایل بسیار متنوعی دارد، بعضی سایت‌ها یا متخصص‌ها با چک کردن عوامل ایست قلبی در ورزشکاران زیر 35سال دلیل این مساله را بیماری کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک عنوان کرده‌اند درحالی که این عارضه در زمین بازی و در حین فعالیت شدید رخ می‌دهد. کسی که درخواب این اتفاق برایش رخ می‌دهد یکی از دلایلش می‌تواند سکته قلبی باشد اما تا زمانی که جواب پزشکی قانونی نیاید هیچ کس به طور قطع نمی‌تواند دلیل اصلی را اعلام کند.

شایعاتی شده است که بدن انسان در ساعت 3-4 صبح در ضعیف‌ترین حالت خود است. آیا واقعیت دارد؟

خیر، بیشترین اتفاقات ایست قلبی در صبح اتفاق می‌افتد. این یک قضیه آماری است و دلایل مختلفی برای آن برشمرده می‌شود که هیچ کدام ثابت شده و علمی نیست. در ایست‌های قلبی چند علت باهم تاثیرگذار هستند که به آن مولتی پل فاکتوریال گفته می‌شود یعنی چندعلتی هستند. من به 90 هم گفتم الان چون ما چیزی نمی‌دانیم می‌گوییم مشکل مادرزادی هم می‌تواند باشد. در آمریکا کسی که می‌خواهد به صورت حرفه‌ای بازی کند نوار قلب هم گرفته نمی‌شود و فقط معاینه انجام می‌شود چون هزینه بالاست حتی در اروپا هم اکو انجام نشده و فقط نوار قلب گرفته می‌شود، ولی ما طبق پروتکل فیفا رفتار می‌کنیم و اکو نیز انجام می‌دهیم. ما هم معاینه کردیم هم اکو هم نوار قلب. با این وجود در تمام دنیا این یک مساله ثابت شده است که حساسیت این تست‌ها 90درصد است و ممکن است 10درصد خطا وجود داشته باشد. به همین دلیل قانون دوم فیفا آمد که همه تیم‌ها باید دستگاه شوک داشته باشند تا وقتی این اتفاق در زمین افتاد تنها چیزی که می‌تواند مصدوم را برگرداند شوک است و هیچ کار دیگری نمی‌شود کرد و ماساژ قلبی هم فایده‌ای ندارد.

بپردازیم به بحث سجاد بیرانوند دروازه بان مس رفسنجان؟

پزشک تیم حریف به داخل زمین رفته است و تشخیص کانیکاشن داده. کانیکاشن به معنی تکان مغزی است. هنگامی که ضربه شدیدی به سر می‌خورد اگر فرد بیهوش شود این شرایط اورژانسی است و با آمبولانس باید به بیمارستان منتقل شود و یا او را دچار شرایط کانکاشن می‌کند که سیستم عروق مغزی و سیستم خون رسانی مغزی را مختل می‌کند که یکسری علایمی به وجود می‌آورد. در حافظه کوتاه مدت و بلند مدت تاثیر می‌گذارد، ممکن است علائم بینایی یا سردرد به همراه داشته باشد. پزشکان کنار تیم‌های ما آموزش همه این‌ها را دیده اند.

اتفاقی که افتاد خیلی در فوتبال به خصوص برای دروازه بان حادث می‌شود. فیفا خیلی دنبال این موضوع بود که قانونی برای آن ایجاد کند چرا که وقتی فرد در حالت کانکاشن است حتی اگر یه ضربه کوچک دیگر دریافت کند امکان دارد فرد دچار فتخ مغزی شود و این خیلی خطرناک است. در فینال جام جهانی 2014 کریستف کرامر هافبک تیم ملی آلمان دچار کانکاشن شد پزشک تیم ملی آلمان مولر وولفگانگ یک سری بررسی کرد و سپس بازی ادامه یافت و چند دقیقه بعد حال بازیکن بد شد و او را تعویض کردند. کمیته پزشکی فیفا که روی مولر پزشک معروف آلمانی که سابقه طولانی حضور در بایرن مونیخ را داشت بسیار حساب می‌کرد و این اشتباه از او باعث شد این قانون تصویب شود. دلایل این اشتباه هم عجله داورها در ادامه بازی تلقی شد. قانون این طور است که اگر پزشک وارد زمین شد و کانکاشن را تشخیص داد اولا داور باید سه دقیقه بازی را نگه دارد و دستش را به شکل مشت روی سرش بگذارد تا علامتی باشد برای اینکه همه بفهمند احتمالا کانکاشن صورت گرفته است، فرد مصدوم نباید تا سه دقیقه از زمین بیرون برده شود تا ارزیابی‌ها به صورت کامل انجام بگیرد، اگر کانکاشن تشخیص داده شود داور بدون نظر نیمکت، مربی و بازیکن دستور تعویض می‌دهد. بازیکن مصدوم هم درمانش استراحت مطلق است و به مدت 7روز حداقل باید برنامه بازتوانی را پشت سربگذارد تا سپس به زمین بازی برگردد.

شما با دروازه بان مس رفسنجان صحبتی کرده اید؟

خیر. این مساله باید رسما از طریق سازمان لیگ به کمیته پزشکی برسد و جلسه ای برای گوشزد کردن این نکات گذاشته شود.

آیا پزشکان تیم‌ها درباره این مسایل توجیه هستند؟

پزشکان توجیه هستند اما متاسفانه اقتدار لازم را ندارند. نمی‌شود یک پزشک حتی پزشک تیم ملی را پیدا کرد که تشخیص کانکاشن بدهد و سرمربی با او موافقت کند و بگوید دستور تعویض را از تو می‌گیرم. از همه بدتر خود بازیکنان هستند که باوجود علائم کانکاشن یعنی سردرد و حالت تهوع اصرار به ادامه بازی دارند. فیفا اما راه را نشان داده است، داور به پزشک نگاه می‌کند و مطابق تشخیص پزشک دستور تعویض را می‌دهد. اگر داور این دستور را بدهد خیلی‌ها اعتراض می‌کنند و من و همکارانم باید تا چندمدت مدام توضیح ارائه کنیم که تصمیم درستی صورت گرفت اما اگر اتفاقی بیفتد و داور بگوید من قانون را نمی‌دانستم برای فیفا قابل توجیه نیست. چون آن‌ها می‌گویند ما سال 2014 قانون را اعلام کردیم. نیفتادن اتفاق بد به این معنی نیست که هیچ وقت امکان وقوع آن نیست. باید قوانین جدی گرفته شود و یک سری چیزها همگام با فیفا جلو برود.

چرا این قضایا و مرگ‌ومیرها در بیرون و درون زمین آنقدر زیاد شده است؟

دلایل مختلفی وجود دارد. نوع غذا خوردن و عادات غذایی خیلی تغییر کرده است. غذاهای فست فودی بسیار ناسالم است. ورزشکاران حرفه‌ای ممکن است در زمین حضور داشته باشند و مدام ورزش کنند اما در زندگی شخصی به ندرت پیدا می‌شود که زندگی سالم را رعایت کنند. سبک زندگی و عادات غذایی ما متاسفانه ناسالم است. غذاهای ما خوب نیست، خوابمان درست نیست، استرس در زندگی ما زیاد است، این شرایط نرمال نیست.

چه کسی در اول فصل سالم بودن قلب بازیکنان را تشخیص می‌دهد؟

متخصص قلب به همراه ارتوپد معاینه قلب را انجام می‌دهد. متخصص پزشکی ورزشی معاینات زانو و مچ پا را انجام می‌دهد. متخصص تغذیه امور مربوط به تغذیه را انجام داده و پزشک عمومی شرح حال وی را می‌نویسد. همه این‌ها کارهایی است که انجام ‌می‌شود. کسی که امسال در لیگ برتر متخصص قلب بوده فردی است که به مدت سه سال کلیه بازیکنان لیگ برتر و دسته یک خودش اکو انجام داده است. کسی در ایران وجود ندارد که نزدیک 1500بازیکن را اکوی قلب انجام داده است. ایشان این کار را کرده‌اند و در طی این چند سال بسیار حرفه‌ای کار کرده اند. ما حتی تست‌های گرفته شده را دوباره داریم بررسی می‌کنیم. ولی مشکل مرحوم نوروزی در زمین اتفاق نیفتاده است که ما بخواهیم به دنبال یک مشکل و علت ورزشی بگردیم و باید به سایر علل توجه داشته باشیم و منتظر نظر پزشک قانونی باشیم.

امیرحسین اصلانیان بازیکن سابق پرسپولیس نیز در سال 86 سکته قلبی کردند. او گفت نفسش را حبس کردند لحظه ای و دچار سکته قلبی شدند. آیا همچین چیزی امکان دارد؟

من تا به حال همچین چیزی نشنیده‌ام.

نکته آخر برای مخاطبان ما در خصوص حفظ سلامت را بفرمایید؟

بیشترین چیزی که باید رعایت کنیم این است که پیش از ورود به ورزش باید مشاوره پزشکی ورزشی بشوند. چون در رشته متخصصین پزشکی ورزشی ما از سال 83 فارغ التحصیل داریم و این افراد می‌دانند که چه چیزهایی باید چک شود تا یک فرد عادی بتواند به درستی ورزش کند. یک فرد ممکن است پیش از ورود به ورزش نیاز به تست ورزش داشته باشد و یک فرد دیگر تنها با یک معاینه عادی می‌تواند به ورزش بپردازد. هر علامتی مثل تنگی نفس، درد قفسه سینه و سرگیجه علامت بسیار مهمی است و نباید نسبت به آن بی تفاوت عبور کرد و باید به آن اهمیت داده شود و به پزشک مراجعه شود. اگر یک زندگی سالم، با غذای سالم و خواب کافی و کاهش استرس و چکاپ دوره ای داشته باشیم، دیگر هیچ جای نگرانی وجود ندارد.