ضرورت عبور سریع طرح اجرای «برجام» (برنامه ی جامع اقدام مشترک) از مجلس شورای اسلامی بیش از پیش احساس می شود. در این پیوند، هزینه های تاخیر در تعیین تکلیف برجام آن هم در شرایطی که این توافق از سد کنگره ی آمریکا گذر کرده به مراتب بیش از فایده های آن است.

توافق هسته یی میان ایران و 6 قدرت جهانی پس از 2 ماه بحث و چالش میان موافقان و مخالفان سرانجام از سد کنگره ی ایالات متحده گذشت و اینک نوبت به مجلس شورای اسلامی رسیده است تا بر اساس قانون «التزام دولت به حفظ دستاوردها و حقوق هسته یی ملت ایران» نظر نهایی خود را در مورد توافق هسته یی ارایه دهد. 

در این ارتباط، مدتی پیش کمیسیونی زیر عنوان «کمیسیون ویژه ی بررسی برجام» در مجلس شورای اسلامی تشکیل شد تا به طور تخصصی بر محتوای توافق وین تمرکز کند و نتیجه ی مطالعه و بررسی خود را به صورت گزارش ارایه دهد. این کمیسیون پس از 15 نشست کمیته های تخصصی و 170 ساعت بررسی، یکشنبه دوازدهم مهرماه سرانجام گزارش نهایی خود را به هیات رییسه ی مجلس ارایه داد؛ گزارشی یکسونگر و خلاف واقع که از کنار دستاوردهای تاریخی و مثبت توافق هسته یی عبور کرده بود و تنها بر نقاط ضعف آن تاکید داشت. در نتیجه، پنج عضو این کمیسیون با انتشار بیانیه یی گزارش را خلاف منافع ملی دانستند که بیرون از کمیسیون ویژه نگاشته شده است. 

جالب آنکه در این گزارش اهمیت مسایلی همچون شکست سیاست جلوگیری از غنی سازی ایران، حفظ زیرساخت های هسته یی، ورود ایران به بازارهای جهانی و رهایی از تنگناهای بین المللی، از میان رفتن تحریم ها و مانع های اقتصادی، ایجاد شکاف میان آمریکا و رژیم صهیونیستی و ... به عنوان مهمترین دستاوردهای تاریخی ایران نادیده گرفته شده بود. 

نکته ی مهمتر اما به تاخیر و تعلل در تعیین تکلیف برجام و هزینه های ناشی از آن برمی گردد. بر اساس توافق ایران و 1+5 برای پارلمان های این کشورها تا 90 روز پس از توافق، مهلت تعیین شد تا نهادهای قانونگذاری در این مدت به بررسی برجام اقدام کنند؛ مهلتی که بیست و یکم مهرماه پایان خواهد یافت. 

در این راستا، یکشنبه ی همین هفته نمایندگان مجلس با تایید یک فوریت طرح «اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام» آن را برای بررسی بیشتر به کمیسیون امنیت ملی ارجاع دادند. این طرح به دولت اجازه می دهد در چارچوب مصوبات «شورای عالی امنیت ملی» به شکل داوطلبانه برجام را اجرا کند. موافقت با یک فوریت این طرح پس از آن انجام شد که ابتدا با 2 فوریت به صحن علنی آمد اما نمایندگان با 2 فوریت آن موافقت نکردند. 

بنابراین، اکثریت نمایندگان مجلس که حامیان توافق اند افزون بر نارضایتی از متن گزارش برجام، نتوانستند موافقت دوسوم نمایندگان را برای تایید طرح 2 فوریتی به دست آورند و در نتیجه برجام همچنان در مجلس معطل ماند. قرار است طرح مورد بحث یکشنبه ی آینده ی در مجلس به رای گیری گذاشته شود.

طرح ها و لایحه های یک فوریتی پس از تصویب در مجلس با هدف بررسی خارج از نوبت به کمیسیون مربوط واگذار می شود. طرح های 2 فوریتی اما در اختیار کمیسیون قرار نمی گیرد بلکه نمایندگان ظرف 24 ساعت باید تکلیف آن را مشخص کنند. 

اکنون طرح اجرای برجام به تصویب کمیسیون های «امنیت ملی و سیاست خارجی» و همچنین «انرژی» مجلس رسیده و از طرفی شورای عالی امنیت ملی نیز آن را تصویب کرده است. بنا بر این انتظار می رود که نمایندگان در روزهای آتی با درج مٌهر تایید در پای آن، مرحله ی اجرایی شدن توافق را رقم بزنند چرا که تاخیر و تعلل در تایید نهایی توافق افزون بر فرسایش فرصت ها، هزینه های زیادی را بر مردم و منافع ملی تحمیل خواهد کرد. 

به جز شماری از نمایندگان که بر پایه ی منافع ملی به طور جدی و بنا به دلیل های گوناگون وسواس بیشتری در بررسی برجام به خرج می دهند، شماری از نمایندگان موسوم به «دلواپس» با تاخیر در گزارش برجام و همچنین عنوان کردن طرح های گوناگون و بی نتیجه، بارها تلاش کرده اند تا توافق صورت گرفته را از مسیر خود خارج کنند. این رویدادها تصویرگر تکرار رفتار جمهوریخواهان در کنگره ی آمریکا است؛ کارشکنی هایی که طی 2 ماه در دستور کار سناتورهای جمهوریخواه قرار گرفته بود ولی در نهایت آن ها موفق به رد توافق نشدند. 

همچنان که گفته شد، نکته ی بسیار مهم در این میان هزینه های ناشی از درنگ بیش از حد در اجرایی سازی برجام است. هر روز که زمان اجرایی شدن توافق به تاخیر می افتد به همان اندازه هزینه های آن نیز افزایش می یابد. در همین راستا چندی پیش «اکبر ترکان» مشاور ارشد رییس جمهوری با تاکید بر ضرورت گذر هر چه زودتر برجام از مجلس تصریح کرد: هر روز تاخیر در اجرای موافقتنامه ی وین 100 میلیون دلار به ایران ضربه وارد می کند. 

در مجموع، فشار بار تحریم ها هنوز بر دوش مردم سنگینی می کند آن هم زمانی که ایران به تعهدهای خود با 1+5 و همچنین آژانس بین المللی انرژی اتمی عمل کرده است. بدون شک، اجرایی شدن توافقنامه و در پی آن لغو تحریم ها تاثیر چشمگیری بر کاهش مشکل های گوناگونی همچون رکود اقتصادی، بیکاری، فقر و ... خواهد داشت. 

بنا براین، ضرورت دارد نمایندگان دلواپس منافع حزبی و گروهی را بر منافع ملی مقدم نشمرند و دیگر نمایندگان نیز در کنار دقت و نگاه موشکافانه به مساله ی حقوق هسته یی موکلان، مقتضیات زمانی و بایسته های شتاب و پرهیز از درنگ پرهزینه را در نظر بگیرند تا بررسی برجام در فضایی مطلوب و به دور از یکسونگری و تعصب صورت گیرد چرا که در صورت تاخیر بیشتر در تایید برجام و حاشیه سازی در مورد آن، این کشور و نظام است که ضرر می بیند. در اهمیت همین موضوع بود که چند روز پیش آیت الله «ناصر مکارم شیرازی» با ارسال پیامی به نمایندگان مجلس توصیه کرد همزمان با دقت در کاستی های توافق صورت گرفته در بررسی برجام تعلل نکنند.