شاید کمیته امداد که در سال‌های پس از انقلاب یکی از مهم‌ترین سازمان‌های حمایتی بوده است، هیچگاه به اندازه این چند ماهی که پرویز فتاح سکان آن را در دست گرفته خبرساز نشده است. رئیس تازه‌نفس کمیته امداد طرح‌هایی در سر دارد و از طرف دیگر، پروایی از این ندارد که برخی ناکاستی‌ها و سوءمدیریت‌ها را افشا کند. گفت‌و‌گو با فتاح که پیش از پذیرفتن مسئولیت در کمیته امداد در دولت‌های مختلف وظایفی را برعهده داشته می‌تواند تا حدی وضعیت نهادی که افراد زیادی را تحت پوشش دارد، مشخص کند. گفت‌و‌گوی «آرمان» با رئیس کمیته امداد جنبه‌های مختلفی دارد و از فعالیت‌هایی که در نهاد انجام می‌شود تا صرف زکات برای فعالیت‌های عمرانی و همچنین واردات خودرو لوکس توسط این نهاد را شامل می شود. کمک به کشورهای دیگر نیز موضوعی است که فتاح درباره آن به «آرمان» می‌گوید: «سوريه، لبنان، آذربايجان، تاجيكستان، افغانستان، فلسطين و عراق طي سال‌هاي گذشته كمك‌هاي مالي بسياري از كميته امداد دريافت كرده‌اند که تنها یک درصد از بودجه‌اش را دربرمی‌گیرد». در ادامه متن گفت‌وگوی او و «آرمان» را می‌خوانید: 

 

 کمیته امداد یکی از مهم‌ترین نهادهای حمایتی در کشور است که سال‌هاست در ایران به فعالیت می‌پردازد. معمولا مردم این نهاد را با مستمری ماهانه‌ای می‌شناسند که برای مددجویانش در نظر می‌گیرد. کم و کیف فعالیت این نهاد حمایتی چگونه است؟

فعالیت‌های حمایتی کمیته امداد منحصر به مستمری ماهانه‌ای نیست که برای تعداد قابل توجهی از مددجویان می‌پردازد. این نهاد فعالیت‌های دیگری هم انجام می‌دهد که اتفاقا قصدشان این است که مددجویان توانمند شوند و نیاز به مستمری نداشته باشند. با فعالیت‌های مختلف در این زمینه و رایزنی با  کمیسیون بهداشت و کمک‌های مردمی توانستیم 400 هزار نفر را تحت پوشش بیمه قرار دهیم.  با توجه به اینکه این طرح مکمل طرح سلامت است باید با توجه ویژه به آن بها داد.   

 تحریم‌ها و برخی سوءمدیریت‌های اقتصادی در سال‌های اخیر منجر به افزایش فاصله طبقاتی شده است. برخی کارشناسان عنوان می‌کنند در این سال‌ها طبقه متوسط ضعیف شده است؛ به این معنا که تعداد بیشتری از افرادی که در طبقه متوسط تعریف می‌شده‌اند به جمع فقرا پیوسته‌اند. آیا این تحلیل درست است و تا چه حد کار کمیته امداد که وظیفه‌اش خدمت‌رسانی به فقراست افزایش یافته است؟

 در چند سال اخیر شاهد افزایش تورم در خانواده‌های تحت حمایت کمیته امداد هستیم. این افراد آسیب‌پذیرترین قشر جامعه هستند. برای مثال ممکن است برای من یا شما تغییر قیمت نان چندان اهمیتی نداشته باشد اما  نرخ هر کالا و افزایش قیمت‌ها برای افراد ضعیف جامعه و مددجویان کمیته امداد تعیین‌کننده است. باید در نظر داشت که سبد هزینه این افراد چیست و در چند سال اخیر  چه مواردی با افزایش قیمت روبه‌رو بوده و روی این افراد تاثیر داشته است. باید در نظر داشت که در مقابل افزایش تورم، خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد فقط شرایط پیش‌آمده را تحمل می‌کنند‌. هر چقدر تورم از سوی دولت‌ها بیشتر مهار شود، به نسبت برای این افراد بهتر است و هر نوع حرکت در جامعه برای این افراد آثار و تبعات گوناگونی را در پی دارد. در اصل همان نرخ  15 درصد که دولت برای این افراد در نظر گرفته برای آنها خیلی زیاد است. 

 با توجه به اینکه  امروزه اغلب مسئولان از زنانه شدن آسیب‌ها و فقر می‌گویند، نظر شما در این  باره  چیست؟

یک میلیون و 700 هزار خانوار تحت حمایت این نهاد هستند که  از آنها یک میلیون نفر را زنان سرپرست خانوار تشکیل می‌دهند و خواستار توجه جدی و اصولی به مسأله فقر زنان هستند. متاسفانه جرم ماهیتا به سمت زنانه شدن می‌رود به طوری که میل و گرایش به ارتکاب جرم در زنان در حال افزایش است. زن به عنوان مادر در جامعه که مدیریت تربیتی فرزندان از وظایف اساسی او محسوب می‌شود،‌ امروزه دستخوش بحران هویت و انواع استرس‌ها و اضطراب‌ها شده است، زیرا نقش اصلی زنان در جامعه علاوه بر ایفای وظایف همسری و نقش مادری، مدیریت تربیت جامعه نیز است. توسعه و پیشرفت جامعه مرهون ایفای نقش زنان قهرمان است اما امروزه متاسفانه به علت اشتغال زن در بیرون از منزل و عدم مسئولیت‌پذیری مردان در غیاب زنان در خانه، خانواده ایرانی دچار آسیب شده است. آسیب ویرانگر اشتغال زنان در بیرون از منزل افزون بر خانواده،‌ جامعه را نیز دچار مشکلات فراوانی کرده است که مهم‌ترین عارضه آن افزایش آمار جرم در جامعه زنان است.این پدیده به مراتب مخرب‌تر از رفتار بزهکارانه مردان است و زیرساخت جامعه را دچار آسیب جدی کرده است.

 در ماه‌های اخیر بحث تولیت واحد اقدامات حمایتی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. بعضا برخی  با  زرنگی از سازمان بهزیستی، کمیته امداد و دیگر نهادها خدمات دریافت می‌کنند، برای رفع این موازی‌کاری‌ها تاکنون چه اقداماتی انجام شده است؟  

اقدامات انجام شده در مجلس برای رفع موازی‌کاری انجام شده است و تاکنون چندین جلسه با سازمان بهزیستی در همین  زمینه داشته‌ایم،  به‌طوری که در حال حاضر با رفع نقاط مشترک و همپوشانی‌های مددجویان، پرداختی‌هایمان در بهزیستی و امداد یکی شده و همان مبلغی که بهزیستی به یک خانواده یک تا پنج نفره اختصاص می‌دهد، در کمیته امداد نیز همان مبلغ پرداخت می‌شود.همچنین روش فعالیت مددکارمحوری در این دو نهاد اجرا می‌شود. در گذشته یک‌سری اختلافات وجود داشت اما در حال حاضر این مشکلات و اختلافات برطرف شده و مسئولیت کمیته تدوین برنامه‌های حمایتی در برنامه ششم توسعه برعهده رئیس کمیته امداد گذاشته شده است. مجلس نیز چندین جلسه برای تفکیک وظایف بین این دو نهاد برگزار کرده و یک طرح یک فوریتی نیز به تصویب رسیده که امیدواریم تا پایان عمر این مجلس به تصویب برسد و ما خروجی مجلس را قبول داریم و در صورتی که نظر ما و بهزیستی را بخواهند اعلام خواهیم کرد، اما در مجموع تعصبی به خرج نداده و مطیع رأی و نظر نمایندگان ملت هستیم. اما به جرات می‌گویم که هم‌اکنون مددجویان تحت پوشش هر یک از سازمان‌های حمایتی نمی‌توانند از هر سازمانی خدمات دریافت کنند، آن هم به این دلیل که سیستم مددکارمحوری لحاظ شده است. برای هر یک از مددجویان یک مددکار در نظر گرفته می‌شود و آن مددکار مسئولیت رتق‌وفتق امور مددجویان را برعهده دارد.

 منابع مالی کمیته امداد متعدد است؛ از وجوهاتی که در صندوق‌های صدقه ریخته می‌شود گرفته تا کمک‌هایی که برخی خیران می‌کنند. کمیته امداد با پول به دست آمده چه اقدام‌هایی انجام می‌دهد؟

دامنه فعالیت کمیته امداد بسیار گسترده است. کمک به محرومان در قالب انواع و اقسام کمک‌های بلاعوض و قرض‌الحسنه، خرید جهیزیه، فعالیت‌های عمرانی و...  فقط بخش کوچکی از فعالیت‌های این سازمان محسوب می‌شود. برای مثال هم اکنون شش میلیون تومان کمک بلاعوض و ۱۵ میلیون تومان نیز در بخش مسکن به مددجویان وام قرض‌الحسنه داده می‌شود که این علاوه بر حمایت‌های دولتی است. پرداخت جهیزیه به تمامی دختران و پسرانی که ازدواج می‌کنند نیز از دیگر اقداماتی است که انجام می‌دهیم. در واقع، هم اکنون فعالیت‌های کمیته امداد از یک نهاد نوپایی که وظیفه ارسال ارزاق به در منزل نیازمندان داشته فاصله گرفته و بیش از گذشته به فعالیت می‌پردازد.

تاکنون برای انجام فعالیت‌های عمرانی چه اقداماتی انجام شده است؟

مسئولیت اصلی کمیته امداد، رسیدگی به وضعیت فقرا و مساکین است. بر این اساس باید معادل 

60 درصد زکات جمع‌آوری شده برای افراد نیازمند و 40درصد دیگر صرف کارهای عمرانی همچون ساخت جاده‌ها شود. هرچه منابع مالی کمیته امداد به سمت امورعمرانی هدایت شود باز هم تقاضای دریافت پول وجود دارد و این وضعیت مطلوب نیست چرا که در نهایت منابعی برای هدایت و هزینه‌کرد فقرا نخواهیم داشت.همکاری بین کمیته امداد و جهاد کشاورزی در زمینه زکات امری مهم بوده و این امر بدون مشارکت جهاد کشاورزی استان‌ها ممکن نخواهد بود. شایسته نیست هر روز فقرا بنابر تصمیمات برخی فقیرتر و اغنیا غنی‌تر شوند. ظرفیت پرداخت زکات در کشور بیش از وضعیت موجود بوده و هدف ما این است زکات بیشتر برای فقرا هزینه و به این امر توجه ویژه شود. در حالی که سال گذشته 100میلیارد تومان زکات دریافت شد،  اما متاسفانه سهم کمیته امداد محقق نشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر فرهنگ زکات تا حدی در کشور رواج پیدا کرده است که این امر نشان می‌دهد رویکرد مطلوب‌تری نسبت به این موضوع در حال نهادینه شدن است. رسیدگی به فقرا یک نوع سرمایه‌گذاری است و مبلغان و روحانیون باید در ترویج فرهنگ پرداخت زکات تلاش مضاعفی داشته باشند.

چندی پیش اخباری مبنی بر صرف پول زکات برای فعالیت‌های عمرانی از سوی کمیته امداد مطرح شد، آیا از لحاظ قانونی و شرعی  اجازه صرف این بودجه در فعالیت‌های عمرانی وجود دارد؟ و کمیته امداد از این درآمد در چه فعالیت‌هایی استفاده  می‌کند؟ 

در اختصاص این  بودجه به فعالیت‌های عمرانی هیچ مانعی وجود ندارد. در واقع تصمیم نحوه اختصاص و میزان آن با شورای زکات استان‌هاست. بنابر نرخ تعیین‌شده از سوی شورای زکات 60 درصد  از این درآمد باید صرف مددجویان، فقرا و نیازمندان شود و مابقی آن نیز به فعالیت‌های استانی اختصاص پیدا می‌کند. کمیته امداد اقدامات اقتصادی در امور املاک، عمران، کشاورزی و معدن دارد و در امور بانک‌ها، سرمایه، بورس و بازرگانی اقداماتی انجام نداده و مجاز هم نبوده است ولی ممکن است بر اساس اساسنامه جدید اقداماتی در این حوزه‌ها انجام شود. برای مثال در سال گذشته از محل تمامی اقدامات اقتصادی ۸۵ میلیارد تومان سود به دست آمد که تمامی این اعتبار در حوزه حمایتی صرف شد و امسال نیز سود فعالیت‌های اقتصادی تا ۱۸۵ میلیارد تومان برآورد شده است.

 برخی اخبار از واردات خودروهای لوکس از سوی این سازمان خبر می‌دهند. این مسأله صحت دارد؟

چندی پیش در این زمینه وزیر کشور صریح صحبت کرد اما ما آن را تکذیب کردیم. در اصل تاکنون در این نهاد هیچ خودروی لوکسی وارد نشده است.

  کمیته امداد به کشورهای دیگر چه کمک‌هایی می‌کند؟

کمیته امداد بنابر رسالت خود، بخشي از درآمدهایش را صرف كمك به كشورهاي خارجي مي‌كند. برای مثال، سوريه،  لبنان، آذربايجان، تاجيكستان، افغانستان، فلسطين و عراق طي سال‌هاي گذشته كمك‌هاي مالي بسياري از كميته امداد دريافت كرده‌اند که تنها یک درصد از بودجه‌اش را دربرمی‌گیرد. این منابع از طریق صدقات مردمی تامین می‌شود. بیشترین کمک‌های این نهاد هم طی سال‌های گذشته به غزه بوده است. کمک150 هزار دلاری، در کنار هزینه‌های ساخت درمانگاه و پارک تفریحی در نوار غزه، شاخص‌ترین بخش کمک‌های مالی کمیته امداد به اهالی این منطقه بوده است. 

 چند وقت پیش شما بیان کردید که کمیته امداد یک درمانگاه موقت است. در زمینه خروج افراد از این نهاد آیا آماری در دست است؟

در سال گذشته بیش از ۱۰۰ هزار نفر از مددجویان تحت پوشش خودکفا شده و از پوشش خارج شدند و امسال نیز سعی ما بر این است که با همکاری همه بانک‌ها، سازمان مدیریت و همچنین وزرای مربوطه از تمامی ظرفیت‌های داخلی و خارجی امداد استفاده شود و با اشتغال زنان سرپرست‌خانوار و... آمار افراد خودکفاشده افزایش پیدا کند.

 به نظر شما آیا کمک‌های کمیته امداد یا دیگر نهادهای حمایتگر با توجه به  نرخ تورم در جامعه می‌تواند برای مددجویان ثمربخش باشد؟

تمام مددجویان علاوه بر مستمری، یارانه نیز دریافت می‌کنند. با رایزنی‌های انجام شده با دولت نه تنها یارانه افراد تحت پوشش در کمیته امداد قطع نمی‌شود بلکه  نرخ پرداختی به این افراد نیز افزایش می‌یابد. باید توجه داشت که این حمایت‌ها فقط بخشی از کمک‌های این نهاد حمایت‌گر به مددجویان را شامل می‌شود. برای مثال برای هر کودک به طور متوسط ماهانه ۱۲۰ هزار تومان از حامیان دریافت می‌شود. در صورتی که کودک یتیم نباشد نیز در طرح محسنین معادل همین مبلغ به این افراد داده می شود که در مجموع مبلغی که مددجویان دریافت می‌کنند افزایش پیدا می‌کند.دولت باید برای مدیریت فقر و فقرا برنامه داشته باشد و این برنامه باید سیستمی، علمی و متناسب با چتر حمایتی تامین اجتماعی در کشور باشد. سال گذشته ۲۴۰ میلیارد تومان در بخش درمان مددجویان هزینه شده است. درباره حرفه‌آموزی هم باید گفت که مددجویان تحت حمایت این سازمان با معرفی به مراکز فنی حرفه‌ای به فعالیت می‌پردازند تا به این ترتیب بتوان مهارت‌های لازم را برای آنها نهادینه کرد و  بعد از حرفه‌آموزی نیز این افراد به کارگاه‌ها معرفی می‌شوند.  در مراحل بعدی نیز بنابر حرفه مورد نظر به مددجویان وام‌های بلاعوض یا قرض‌الحسنه اختصاص می یابد.تاکنون 120 هزار خانوار تحت حمایت کمیته امداد خودکفا و از چرخه حمایتی این نهاد خارج شده‌اند که باید تلاش کنیم مددجویان به جای دریافت مستمری، کارآفرین و توانمند شوند.مددجویان از طرق مختلف از پوشش امداد خارج می‌شوند که از میان آنها می‌توان به خودکفایی، پرداخت وام، پسران بالای ۱۸ سال، دختران بعد از ازدواج، فوت افراد مسن و... اشاره داشت.

  سالانه درآمد هنگفتی از طریق صندوق‌های صدقات  به دست می‌آید، اما بعضا در سطح شهر شاهدیم که از این صندوق‌ها‌‌ سرقت می‌شود، آیا در این  زمینه به فکر چاره بوده‌اید؟

اینکه این صندوق‌ها مورد سرقت یکسری از افراد کارتن‌خواب و معتادان قرار می‌گیرد بر کسی پوشیده نیست اما برای یافتن راه چاره در افزایش صندوق صدقه‌های الکترونیک هستیم  تا به این ترتیب این کمک‌ها از هرگونه آسیبی در امان بماند. در ضمن باید توجه داشت که در پی افزایش نظارت منطقه‌محوری در این زمینه هستیم که به این ترتیب بتوان جلوی هرگونه نارسایی در این زمینه گرفته شود. با این اقدام صدقات هر منطقه برای نیازمندان آنجا صرف می‌شود که این اقدام می‌تواند هم در افزایش نظارت‌ها و هم در کمک‌رسانی به موقع نیازمندان ثمربخش باشد.

 درباره وضعیت جابجایی از ساختمان سوهانک چه اقداماتی تاکنون لحاظ شده است؟

اقدامات کارشناسی لازم در این زمینه انجام شده است و چند مکان نیز در نظر گرفته شده  که در نهایت یکی را انتخاب خواهیم کرد، اما ذره‌ای تخفیف برای فروش این ساختمان نخواهیم داد چون این پول برای محرومان است و آنچه مشخص است به نفع محرومان عمل خواهد شد.