قبل از اینکه از فرصتهای خارجی برای توسعه اقتصادی کشور سخن بگوییم باید بررسی کنیم آیا برنامهای برای استفاده خردورزانه از منابع، سرمایه انسانی و مادی موجود در کشور تهیه شده است و آیا اراده و سازماندهی در دستور کار دولت برای استفاده بهینه از منابع داخل و خارج وجود دارد یا عملاً دولت هیچ برنامهای برای ساماندهی منابع خارجی و حتی داخلی بعد از توافق ندارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت یک برنامه مبتنی برظرفیتهای کارشناسی موجود کشور میتواند ظرفیتهای توسعهای ایجاد کرده و همچنین انگیزش کافی برای ارتقای بنیه تولیدی کشور بهوجود آورد. قطعا دولتمردان در مسیر اجرای برنامه خود و در راستای تحقق اهداف از پیش تعیین شده در معرض این سوال قرار میگیرند که از فرصتهای بیرونی نیز میتوان در این زمینه استفاده کرد. اگر برنامهای وجود نداشته باشد و همهچیز به سلیقههای افراد و گروههای مختلف وابسته باشد، انتظار میرود فرصتها و منابع داخلی درخدمت تحقق اهداف اشخاصی قرار گیرد که هدفگذاری و برنامهریزی مشخصی داشتهاند. آنچه بسیارحیاتی است اینکه همانطور که در داخل کشور از ظرفیتها و سرمایههایی برخورداریم باید بهواسطه آن برنامه عالمانهای تدوین شود تا فقدان اراده جدی درسطح کارگزاران اجرایی کشور در پیشبرد برنامهها و اهداف باعث نشود این منابع به شکل ناکارآمد تخصیص پیدا کند و سوءتخصیص منابع منشأ گسترش فقر و پسافتادگی اقتصاد ملی و کاهش توان رقابت اقتصاد ملی شود. درچنین شرایطی ما از فرصتهای بالقوه دریک تعامل سازنده با دنیای خارج محروم خواهیم شد. تجربه تاریخی ما دقیقاً گویای این است که هر وقت برنامه و هدفگذاری مشخصی داشتهایم و میدانستیم در چه زمینههایی از طرفهای خارجی کمک بگیریم، دستاوردهای خیلی خوبی داشتهایم اما در هر دورهای که هیچ برنامه مدونی وجود نداشته و اراده محکمی نیز برای پیشبرد برنامههای موجود مشاهده نشده، طرف خارجی که میداند برای چه به ایران میآید و انگیزهای جز حداکثرکردن سود و منافع خود ندارد به شکل آسانتری توانسته هدفهای خود را تحقق بخشد. بنابراین با اینکه سیاست اصولی تنشزدایی دولت محترم قاطعانه مورد تائید جمعیت کشور و نخبگان قرار دارد اما چون تاکنون هیچ حرفی ازطرف دولت و هیچ برنامهای از طرف آنها برای استفاده ثمربخش ازاین فرصتها عرضه نشده احتمال این که تجربههای تلخ تاریخی گذشته تکرار شود بسیار بیشتر از استفاده ازاین فرصت است. البته به عقیده کارشناسان هنوز دیر نشده و دولت محترم باید با بسیج ظرفیت موجود در کشور و تعیین اولویتها و بسترسازی تولیدگرا و مهار فرصتهای رانتی کشور را آماده استفاده از ظرفیتهای بیرونی سازد. اگر در این فرصت مناسب چنین اقدامی صورت بگیرد به یقین میتوانیم از این فرصتها استفاده کنیم وگرنه این نکته که کسانی مطرح میکنند خارجیها انگیزهای برای تحقق اهداف توسعه در ایران ندارند و میآیند که منافع خود را به حداکثر برسانند، جنبه عینی و عملیاتی پیدا خواهد کرد و اگرچنین باشد ما یک فرصت تاریخی دیگر را هم از دست دادهایم.